روزنامه اعتماد
1402/04/19
نماي دور نماي نزديك
1- بيش از سه دهه است كه خانم دكتر زهرا شجاعي را از نزديك ميشناسم، آغاز آشنايي پيش از آن بود كه كنش در عرصه سياست و مسووليت رسمي در حوزه زنان راهي به سوي همفكري و همراهي بگشايد. دوره بيرون ايستادگي بخشي از نيروهاي انقلاب در بيرون نظم رسمي بود و نوعا در چنين وضعي ورود به جهان مطبوعات و گفتوگو بر سر دغدغههاي انديشهاي - به خصوص انديشه سياسي - شناختهترين راه بود. خانم شجاعي در آن ايام عزلت و عسرت براي نشريه «پيام زن» كه در دفتر تبليغات اسلامي قم منتشر ميشد، مينوشت و براي اين نوشتن و انديشيدن پنجرههايي به سوی گفتوگو باز ميكرد، البته در اين كار نقش همسر دانشور و انگيزهمندش دكتر مرادعلي توانا هم موثر بود چرا كه او حلقه وصلي ميان شبكههاي كنشگر مرزي در ميانه ميدانهاي فكر و فرهنگ و انديشه بود. شبكههايي كه به اعتبار دوستي و همنشيني يا همسرشتي و همسرنوشتي به هم پيوند ميخوردند و طبيعتا در جايي خانم شجاعي و من را هم به گونهاي دربر ميگرفتند.2- شكلگيري جنبش دوم خرداد و به ميدان آمدن جمعها و شخصهاي بيرون افتاده از نظم رسمي در فرآيند انتخابات رياست جمهوري به آن آشناييها و همكاريهاي ناپيوسته پيشين ما نوعي همفكري و همكنشي جديد سياسي داد؛ ستاد انتخاباتي سيدمحمد خاتمي در آغاز و سپس ورود او به دولت هشتم و تأسيس «مركز مشاركت زنان» ميداني بزرگتر براي گفتوگو و كنش مشترك بود. خانم شجاعي و همكارانش در پي ترجمه «جنبش مدني اصلاحات» به زبان سياستورزي و افق گشودن در حوزه مشاركت اجتماعي زنان بودند و من در پي پاسخگويي به چنين ضرورتي در عرصه فرهنگ و دانشگاه و طبيعي بود كه معضلهاي مشترك اين گونه نيازها و الزامها، امثال او و من را بيشتر دعوت به همفكري و همكاري ميكرد.
3- گذشت ساليان و دههاي پرفراز و فرود بر جامعه و كنشگرانش، عرصههاي جديد و متفاوتي در انديشهگري و سياستورزي ميگشود؛ اصلاحات و كاميابيها و ناكاميابيهاي آن فصلي مهم از تاريخ توسعه ايران و تحولات اجتماعي معاصر بود كه ضرورت راهيابي به دنيايي ديگر از فهم و فعاليت را پيش آورده بود. دنياي انديشهگري و سياستورزي بعد از 84، دنياي دعوت به فهم تواناييها و ناتوانيهاي «جامعه مدني» انجام فعاليتهاي مدني بود. آنجا كه خانم دكتر شجاعي هم در كنار بسياري از زنان اصلاحطلب ايراني در سراسر كشور در جستجوي ترجمه و تفسير مدلي مشاركت سياسي و اجتماعي زنان از طريق تاسيس و تقويت نهادها و تشكلهاي جديد بودند و طبيعتا ورود به اين جهان متفاوت و دشوار و رويارويي با انبوهي از تنگناها و مسائل تازه نيازمند انديشيدنها و تلاشهاي نو و مستمر بود كه حضور او و امثال او در اين ميان پررنگ و ديدني است. جامعه ايراني و به ويژه زنان آن در اين سالها هم توان و هم تفاوت خود را با مراحل و مقاطع گذشته نشان دادند و هر انديشهگر و سياستورزي را در اين زمانه ناگزير از فهم اين «قدرت زنانه» كردند. پديدهاي كه بايد در آن نوع نگاه و جاي ايستادن خانم دكتر شجاعي و زنان نوانديش و اصلاحگراي نظير او را بازشناخت.
4- خانم دكتر شجاعي در تلاقي ميان جهانهاي «انديشهگري» و «سياستورزي» و پيمودن راه دشوار آزادي و دموكراسي در اين سالها به جهان ناخواسته ديگري هم وارد شده است: جهان همنشيني با سرطان و رويارويي با دردها و سختيهايش. جهاني كه بنا به تجربه خودم همه آموزهها و باورها و دانستههاي پيشين را به بازخواني و بازآفريني دعوت ميكند. «قدرت عبور از اين جهان» و «قدرت انديشيدن براي ايران و كوشيدن براي احقاق حقوق اساسي ملت» همراه هماند. من در رويارويي با اين دو جهان باز همدرد و همسخن و همراه خانم دكتر شجاعي شدهام و ضرورتها و زمينهها و افقهاي مشترك را در برابر اقران و امثالمان روشنتر ميتوانم ببينم.
5- خانم دكتر شجاعي را در اين روزها دوباره در خانهاش ديدم. با دو تن از دوستان و همسر همراهش همچنان بيش از درمان «سرطان تن» در انديشه درمان «سرطان وطن» بود. نگاهش به امروز و آينده بيش از توقف گذشته و در دنياهاي پيشين به چشم ميآمد. همچنان ميشد بارقههاي باور و اميد به خدايي كه در نزديكي همه ماست و اميد به اثربخشي انديشهگري و سياستورزي اصلاحگرانهاي كه پشت همه اعتراضها و انتقادهاي جامعه به وضوح نهفته است ديد. او اگر چه وفادار به سنتهاي اصيل انديشيدن و كوشيدن و ميراث مذهبي و انقلابي و اصلاحي است، در عين حال نوانديش است و اين زماني و اين جهاني ميانديشيد و همين توازن و تعادل در زيستن ميانه جهانهاي گوناگون به او تواني مضاعف ميدهد كه ميتواند حتما در ميانه درد به درك نو از ايران و مسائل آن بينديشد و در راه تحقق آن در ميدان بماند.
پربازدیدترینهای روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
زهرا شجاعی همیشه اولین بود
معادلات افزایش مشارکت در انتخابات
تعيينتكليف ميدان آرش درگرویتعيينخط مرزي است
قانوني كردن تقلب
اختلافنظر در اداره امور كشور طبيعي است
سازِ ناكوكِ ماكرون در ناتو
زبان مادري را پاس بداريم
اشك هنديها را در آورديم
و يا نام آن چيز ديگري است !!
شوراي راهبردي روابط خارجي و روابط با امريكا
نماي دور نماي نزديك
درسهايي كه آموختم
شاخه گلي براي معلم عزيزم