«فرزاد پیلتن» مدیر کل غرب آسیای سازمان توسعه تجارت اخیرا در مورد وضعیت صادرات به کشورهای حوزه غرب آسیا در چهار ماهه نخست سال ۱۴۰۲ اظهار داشت: کشورهای حوزه غرب آسیا شامل کشورهای حوزه خلیج فارس، سوریه، لبنان، اردن و ترکیه می‌شود که بر اساس آمارهای منتشر شده توسط گمرک ایران، در چهار ماه نخست سال ۱۴۰۲ صادرات ایران به این کشورها حدود ۲۰ میلیون ۸۵۰ هزار تن به ارزش هفت میلیارد و ۲۳۰ میلیون دلار بوده است. مدیرکل غرب آسیای سازمان توسعه تجارت ایران افزود: به این ترتیب صادرات به کشورهای حوزه غرب آسیا نسبت به مدت مشابه سال گذشته از نظر ارزشی حدود سه میلیون دلار و از نظر وزنی نزدیک به سه میلیون و ۸۰۰ هزار تن افزایش نشان می‌دهد. وی ادامه‌داد: از نظر سهم در میزان صادرات کشور نیز سهم صادرات ایران به این کشورها حدود ۴۵.۴ درصد از مجموع صادرات کشور به جهان بوده که با افزایش حدود ۴.۴ درصدی نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۱ همراه بوده است. پیلتن تصریح‌کرد: همچنین از میان گروه کشورهای فوق، عراق، ترکیه و امارات بعد از چین به ترتیب مقاصد دوم الی چهارم صادراتی کشور طی این مدت بوده اند. مدیرکل غرب آسیای سازمان توسعه تجارت ایران اضافه‌کرد: کشورهای عمان، کویت، سوریه، قطر و لبنان نیز به ترتیب در رتبه های هفتم و پانزدهم، شانزدهم، هفدهم و بیست و یکم صادراتی کشور قرار داشته اند. این مقام تجاری بیان‌داشت: صادرات ایران به عراق با ۲۳ درصد رشد از نظر ارزش و ۳۳ درصد از نظر وزنی، ترکیه با کاهش سه درصدی از نظر ارزشی و افزایش ۳۵ درصدی از نظر وزنی، امارات با کاهش ۱۸ درصدی از نظر ارزشی و افزایش هفت درصدی از نظر وزنی، عمان با کاهش هشت درصدی از نظر ارزشی و افزایش ۱۹ درصدی از نظر وزنی، کویت با کاهش سه درصدی از نظر ارزشی و کاهش یک درصدی از نظر وزنی، سوریه با کاهش ۴۳ درصدی از جهت ارزشی و افزایش ۲ درصدی از جهت وزنی، قطر با کاهش ۱۱ درصدی از نظر ارزشی و پنج درصدی از جهت وزنی و لبنان با کاهش ۱۰ درصدی از نظر ارزش و کاهش ۲۹ درصدی از نظر وزنی نسبت به مدت مشابه سال گذشته همراه بوده است. مدیرکل غرب آسیای سازمان توسعه تجارت ایران در مورد تجارت با عربستان هم گفت: تجارت با عربستان، با وجود شروع روابط دیپلماتیک دو کشور، هنوز به صورت رسمی و مستقیم بین دو کشور شکل نگرفته است. بنابراین در مدت مذکور گزارشی از صادرات ایران به عربستان منتشر نشده است. نکته اساسی در این گزارش تجاری این است که به غیر از کشور عراق میزان صادرات ایران با سایر کشورهای غرب آسیا با کاهش همراه بوده و این امر درباره امارات که روابط تجاری گسترده‌ای با ایران دارد کاهش 18 درصدی را ثبت کرده است. این در حالیست که مدت‌ها پیش با شروع روابط دیپلماتیک ایران و عربستان چشم‌انداز روشنی از وضعیت تجارت با امارات و حتی قطر و سایر کشورهای حوزه خلیج فارس وجود داشت اما داده‌ها نشان می‌دهد که این چشم‌انداز روشن تنها در سطح گفتار بوده و تاثیر عملی نداشته است. کل صادرات ایران به کشورهای غرب آسیا در چهار ماهه نخست سال تنها 3 میلیون دلار نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته که رقم بسیار ناچیزی به شمار می‌رود. داده‌های تجاری نشان می‌دهد که افزایش سه میلیون دلاری صادرات ایران به دلیل افزایش صادرات به عراق بوده است چرا که صادرات به سایر کشورها با کاهش همراه بوده است. حتی کشور قطر که روابط دیرینه خوبی با ایران دارد نیز در تجارت با ایران 11 درصد واردات خود را کاهش داده است. صادرات ایران به عراق در چهار ماهه نخست سال حدود 23 درصد به لحاظ ارزشی افزایش یافته است. بر اساس گزارشی که پیش از این «حمید حسینی» عضو هیئت رئیسه اتاق مشترک ایران و عراق ارائه کرده میزان صادرات ایران به عراق در چهار ماه اول سال گذشته حدود 2 میلیارد و 398 میلیون دلار بوده که امسال این رقم به حدود 2 میلیارد و 927 میلیون دلار رسیده است. وی همچنین پیش‌بینی کرده که کل صادرات ایران به عراق در سال 1402 رکود 12 میلیارد دلار را خواهد شکست. نکته‌ای که باید در سبد صادراتی ایران به عراق در نظر گرفت این است که عمده صادرات ایران به عراق گاز است و بقیه کالاها با اختلاف بسیار زیاد در رده‌های بعدی قرار دارند. این موضوع نشان می‌دهد که بیلان تجاری ایران به عراق بسیار شکننده است و صرفا به انرژی محدود شده است. در صورتی که عراق در زیرساخت‌های گاز سرمایه‌گذاری کند و میزان هدررفت گاز را با ورود سرمایه کاهش دهد احتمالا در آینده شاهد کاهش میزان واردات گاز عراق از ایران خواهیم بود که می‌تواند حجم تجارت ایران به عراق را به شدت کاهش دهد. این موضوع زمانی قابل تأمل است که پیش از این عراق صادرات محصولات کشاورزی ایران به این کشور را ممنوع کرده که حدود 300 میلیون دلار از صادرات ایران را در سال 1402 تحت تاثیر قرار خواهد داد. با توجه به همه شرایط موجود انتظار می‌رود که تجارت ایران با عراق بازتعریف شود و بازار عراق به روی صنعت فولاد ایران که دارای مزیت رقابتی است گشوده شود هر چند که ایران در این حوزه باید برای دسترسی به بازار عراق با کشورهایی مانند ترکیه در منطقه رقابت کند که کار بسیار دشواری است.