[شهروند] سینمای ایران در سال 1402 با وجود همه‌ فراز و نشیب‌هایش تاکنون وضعیت خوبی را تجربه کرده و رکوردهای قابل قبولی به ثبت رسانده است، از جمله رکورد مهم فروش تاریخ سینمای ایران که فیلم سینمایی «فسیل» ساخته‌ کریم امینی با گیشه‌ باورنکردنی 245 میلیارد تومانی آن را به خود اختصاص داده است. دیگر رکورد - فعلا- غیر قابل دسترسی سینمای ایران در سال جاری مجموع فروش بیش از 400 میلیارد تومانی سینمای ایران فقط در پنج ماه آغازین سال بوده -و این در حالی است که سینمای ایران سال گذشته در بازه زمانی مشابه امسال فقط حدود 200 میلیارد تومان فروخته بود- که این رقم حدود 50 میلیارد تومان در فروردین‌ماه، ۳۹ میلیارد تومان در اردیبهشت‌ماه، ۳۵ میلیارد تومان در خردادماه، 47 میلیارد تومان در تیرماه و ۳۲ میلیارد تومان هم در مردادماه حاصل آمد.
مطلب زیر به بهانه رکوردهایی که در این چند وقت به دست آمده، مروری گذرا دارد بر آمارهای سینمای ایران در پنج ماه اول امسال.

بعد از دو، سه سال تعطیلی کرونایی -که سینمای ایران چه از نظر تولید و چه در زمینه فروش و سینماداری و مسائلی از این دست تعطیلی تقریبا کاملی را تجربه کرد- و چند ماه هم تعطیلی نسبی به دلیل ناآرامی‌های اجتماعی، به نظر می‌رسید سینمای ایران در آستانه تغییراتی مهم قرار گرفته باشد، اما این شرایط با پشت سر گذاشتن چهلمین جشنواره فیلم فجر و قرار گرفتن در آستانه‌ عید نوروز ۱۴۰۲ به کلی تغییر کرد و سینمای ایران یک‌بار دیگر روی آرامش و رونق را به خود دید. این اتفاق با اکران فیلم‌هایی چون «فسیل»، «غریب»، «عروس خیابان فرشته» و ... به همراه شماری از فیلم‌های بازمانده از اکران قبل روی داد و دوباره به بازگشت روند صعودی فروش فیلم‌ها و حضور مخاطبان در سالن‌های تاریک سینما منجر شد. این روندی است که در پنج ماه آغازین امسال شاهد بوده‌ایم و همین هم عادی‌سازی وضعیت سینما را در این مدت موجب شده است. در واقع، رکوردشکنی‌های پشت سر هم «فسیل» و دیگر فیلم‌های روی پرده حاصل این روند است.
البته فروش بالا و حداقل قابل قبول فیلم‌های روی پرده منحصر به یکی، دو فیلم نمی‌شود. به عبارت بهتر، در کنار استقبال خوبی که مخاطب از آثار کمدی از قبیل «فسیل»، «شهر هرت» و «آهنگ دونفره» به عمل آورده، فیلم‌هایی مانند «سه کام حبس»، «کت چرمی» و چندین و چند فیلم دیگر هم که داستان‌هایی در ژانر اجتماعی روایت می‌کردند، در این مدت مورد توجه بسیار قرار گرفته‌اند. این موضوع امسال چنان محسوس و ملموس بوده که اگر آمار فروش فیلم‌ها یا جدول پرفروش‌ترین فیلم‌های ماه‌های اخیر را مشاهده کنیم، بیش و پیش از هر چیزی متوجه این موضوع می‌شویم که در میان فیلم‌های پرفروش امسال، چندین و چند فیلم پرفروش‌ ترکیبی از دو ژانر کمدی و اجتماعی هستند. این موضوع البته قاعدتا شامل فیلم «فسیل» نیز می‌شود؛ با اینکه اولین فیلم بلند سینمایی کریم امینی را به دلیل اینکه رکورد فروش فیلم‌ها در تاریخ سینمای ایران را شکسته و تا امروز بیش از 247 میلیارد فروش را تجربه کرده، باید به‌طور مجزا مورد بررسی قرار داد.
حالا در ادامه با اشاره به این واقعیت آماری که بر اساس گزارش‌های سازمان سینمایی بیشترین مخاطبان سینما در شهرهای تهران، شیراز، مشهد، اصفهان و کرج بوده‌اند و بیشترین فروش سینماها نیز در سال 1402 در سالن‌هایی چون پردیس کوروش تهران، پردیس ایران‌مال تهران، پردیس هنر شهر آفتاب شیراز، پردیس آزادی تهران، پردیس هویزه مشهد، پردیس ساحل اصفهان، پردیس ملت تهران، پردیس سیتی‌سنتر اصفهان، پردیس مگامال تهران، پردیس اکومال کرج، پرشین مهرشهر کرج و پردیس اطلس مشهد حاصل آمده، نکاتی درباره جدول آمار فروش، فیلم‌های پرفروش سینما و البته ژانرهای مختلف در سال 1402 مرور می‌شود.

پرفروش‌ترین فیلم ‌تاریخ سینمای ایران

سینما زیر پای کمدی
در این میان، به‌رغم فروش حیرت‌انگیز فیلم «فسیل»، چیزی که سیطره کمدی -و البته در سال جاری، کریم امینی- را بر سینمای ایران تکمیل می‌کند، اکران فیلم «شهر هرت» و فروش 52 میلیارد تومانی آن است که باعث شده این کارگردان با دو فیلمی که در سال 1402 روی پرده داشته، نزدیک به 300 میلیارد تومان (دقیقا 296 میلیارد تاکنون) عایدی گیشه داشته باشد.
«شهر هرت» فیلم دیگری است از کریم امینی به تهیه‌کنندگی محمدحسین فرحبخش و بازی پژمان جمشیدی، شبنم مقدمی و بابک کریمی که داستان خواهر و برادری را روایت می‌کند که خرج خود را از راه سرکیسه کردن خانواده‌های پولدار درمی‌آورند. این فیلم که از روز هفدهم خردادماه اکران خود را در سالن‌های سینما آغاز کرده است، در این نزدیک به سه ماهی که از روی پرده رفتنش می‌گذرد، حدود 52 میلیارد تومان از گیشه‌ها عایدی داشته است.

رکوردهای سینمای اجتماعی
در سالی که نزدیک به 330 میلیارد تومان از مجموع نزدیک به 400 میلیارد تومان فروش کل سینماهای ایران به واسطه کمدی‌هایی چون «فسیل»، «شهر هرت»، «آهنگ دو نفره»، «عروس خیابان فرشته» و «یقه سفیدها» متعلق به سینمای کمدی بوده، فیلم «سه‌کام حبس» را می‌توان پرفروش‌ترین فیلم متعلق به سینمای اجتماعی در جدول فروش پنج ماه اول سال عنوان کرد. فیلمی به کارگردانی سامان سالور با بازی پریناز ایزدیار، محسن تنابنده و سمیرا حسن‌پور درباره زوجی که تحت تاثیر شرایط پیرامون، درگیر قاچاق مواد مخدر می‌شوند که بعد از گذشت سه سال از کسب چهار نامزدی در سی‌وهشتمین دوره جشنواره فیلم فجر، روز سی‌ام فروردین ۱۴۰۲ روی پرده آمد و حالا بعد از حدود چهار ماه نزدیک به 20 میلیارد تومان فروخته و عنوان پرفروش‌ترین فیلم اجتماعی سال 1402 را به خود اختصاص داده است. این فیلم البته رکوردهای دیگری نیز دارد. از جمله اینکه در هفته اول اکران با بیش از ۳ میلیارد تومان فروش و بیش از ۱۵هزار مخاطب عنوان پرفروش‌ترین فیلم اجتماعی را به دست آورد. این فیلم یک ماه پس از شروع اکران نیز با کنار زدن فیلم‌های اکران نوروز و عید فطر، به عنوان دومین فیلم پرفروش بهار ۱۴۰۲ بعد از فیلم کمدی «فسیل» دست یافت.
دومین فیلم پرفروش سینمای اجتماعی در سال 1402 نیز «کت چرمی» به کارگردانی حسین میرزامحمدی با بازی جواد عزتی، صابر ابر، گلاره عباسی، پانته‌آ پناهی‌ها، ستاره پسیانی و عباس جمشیدی‌فر درباره یکی از بازرسان سازمان بهزیستی است که در حین بررسی تخلفات مالی یکی از مراکز، متوجه یک باند فساد اقتصادی و ترانزیت مواد مخدر توسط دختران بدسرپرست می‌شود. «کت چرمی» که از هفدهم خردادماه ۱۴۰۲ اکران خود را آغاز کرده، در حال حاضر نزدیک به 14 میلیارد تومان فروخته و با این آمار، عنوان دومین فیلم پرفروش سینمای اجتماعی را در اختیار خود دارد.
فیلم سینمایی «غریب» به کارگردانی محمدحسین لطیفی و بازی بابک حمیدیان، مهران احمدی، رحیم نوروزی و پردیس پورعابدینی درباره حضور محمد بروجردی، فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در کردستان در زمان شورش احزابی چون کومله و دموکرات در سال 1358، بعد از اینکه در چهل‌ویکمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر و سپس در هفدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت مورد توجه قرار گرفت، در گیشه هم بیش از 10 میلیارد تومان عایدی داشت تا سومین فیلم پرفروش غیرکمدی سال جاری لقب بگیرد.  «مصلحت» با نام‌های سابق «پدری» و «مصلحت نظام» فیلمی به کارگردانی و نویسندگی حسین دارابی و بازی فرهاد قائمیان، وحید رهبانی، مهدی حسینی‌نیا و مجید نوروزی درباره یک رویداد واقعی که در سال‌های آغازین انقلاب اسلامی روی داده، حدود هفت میلیارد تومان فروخته است. «جنگ جهانی سوم» به کارگردانی هومن سیدی و بازی محسن تنابنده هم که سال گذشته به عنوان نماینده رسمی سینمای ایران برای حضور در نود و پنجمین دوره جوایز اسکار از سوی کمیته انتخاب معرفی شده بود، فروشی نزدیک به هفت میلیارد تومان داشته است. «دسته دختران» ساخته منیر قیدی با بازی نیکی کریمی، فرشته حسینی، پانته‌آ پناهی‌ها و هدی زین‌العابدین نیز با داستانی درباره روزهای اول هجمه نیروهای بعثی عراق به خرمشهر و مقاومت مردمی این شهر حدود چهار میلیارد تومان فروش داشته است.

سال گذشته در مقابل امسال
مقایسه موردی وضعیت اقتصادی سینمای ایران در سال جاری با سال گذشته تصویری از وضعیت رو به رشد این سینما در سال جاری را پیش چشم می‌آورد.
سینمای ایران در سال ۱۴۰۱ شاهد اکران ۵۱ فیلم بلند سینمایی بود که از این بین، کمدی «انفرادی» بیشترین میزان فروش و استقبال مردمی را داشت. این فیلم، ساخته مسعود اطیابی حدود ۷۷ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان فروخت.
دومین فیلم پرفروش گیشه سال گذشته، کمدی «بخارست» بود که این فیلم نیز طی ۱۲۵ روز نمایش به گیشه ۴۴ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومانی رسید. این یعنی سال گذشته نیز دو فیلم پرفروش و پراستقبال جدول متعلق به یک کارگردان بودند. با این تفاوت که به جای کریم امینی که امسال حدود 300 میلیارد تومان در گیشه عایدی داشته، در سال ۱۴۰۱ دو فیلم پرفروش متعلق به مسعود اطیابی بودند که این دو فیلم در مجموع ۱۲۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان فروختند تا ۳۰ درصد کل گیشه سال گذشته در اختیار این کارگردان کمدی باشد. کمدی «سگ‌بند» نیز با گیشه ۴۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیونی خود در رتبه سومین فیلم پرفروش سال قرار گرفت تا هر سه فیلم پرفروش سال گذشته از ژانر کمدی باشند. سال گذشته پرفروش‌ترین فیلم غیرکمدی هم «ملاقات خصوصی» امید شمس با بازی پریناز ایزدیار و هوتن شکیبا بود که بیش از 32 میلیارد تومان در گیشه فروخته بود!