برگهای زرد تابستان
[ملیحه محمودخواه]نه دیگر شمشادها سبز هستند و نه درختان سرو سربهفلک کشیده، دیگر فروغ گذشته را دارند زیر سایهسار بیشتر درختان برگهای سبز سنگفرش رهگذران شدهاند و این در روزهای پایانی پاییز رنگ°و بوی پاییز را بیش از گذشته تداعی میکند. ماجرای زرد شدن درختان در بسیاری از استانها این روزها رخنمایی میکند. اصفهان، شیراز و نواحی مرکزی کشور رنگ پاییز گرفتهاند و حالا این سؤال را در ذهن ایجاد میکند که آیا پاییز زودتر رسیده یا اینکه این تابستان گرم است که رنگ پاییزی به درختان پاشیده است .
کمآبی عاملی برای پاییز زودرس
این موضوع را منصور شیشهفروش، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان، روز گذشته عنوان و تأکید هم کرد که بهدلیل جاری نبودن زایندهرود بحران آبی به درختان وارد شده که همین ماجرا فضا را برای افزایش آفتها و انواع بیماریهای گیاهان مانند کرم چوبخوار و کرم برگخوار فراهم کرده است.
او معتقد است که اصفهان دچار پاییز زودرس شده و در توضیح آن نیز میگوید: «متأسفانه امسال از تیرماه و مردادماه، شاهد خزان زودرس بودیم، چراکه تداوم کمآبی در سالیان گذشته و عدمتأمین آب زایندهرود باعث شده درختان و باغها و بسیاری از مناطق دیگر تحتتأثیر تنشهای آبی قرار بگیرند.»
به اعتقاد این کارشناس چاههای حریمی اطراف اصفهان نیز دچار مشکل شده و این تنش آبی در استان را بیشتر کرده است.
درختان توان گرمای تابستان را ندارند
اما بهمن ایزدی، کارشناس محیطزیست، در گفتوگو با «شهروند» به این موضوع اشاره میکند که موضوع پاییز زودرس را میتوانیم در درختان چنار بیشتر ملاحظه کنیم. در خود تهران نیز اینگونه بهنظر میرسد که درختان جان و توان مقابله با تابستان را ندارند و این سبب خزانزدگی درختان شده است.
این کارشناس محیطزیست با اشاره به اینکه شرایط بیشتر شبیه بیماری درختان میماند تا پاییز زودرس، توضیح میدهد: «یکی از اتفاقاتی که پاییز با خود به همراه میآورد بارندگیهای مداوم است. به این معنا که این بارندگیها گاهی سبب میشود که برخی درختان شرایط بهتری را نیز تجربه کنند اما این برگهای خشک درختان و ریزش آنها روی زمین حکایت از خزان زندگی و بیمقاومتی آنها در برابر گرما دارد.»
این کارشناس منابع طبیعی با اشاره به اینکه افزایش ریزگردها در سالهای اخیر نیز در ازدیاد این ماجرا بیتأثیر نبوده است، ادامه میدهد: «در سالهای اخیر خصوصا در مناطق جنوبی و مرکزی کشور شاهد وجود ریزگردهای زیادی بودیم اما ماجرا از این قرار است که این ریزگردها روی درختان مینشینند و عمل فتوسنتز را به تعویق میاندازند و همین ماجرا درختان را در معرض بیماریهای مختلف قرار میدهد.»
او بر این باور است که یکی از راههایی که میتوانیم شرایط را تا حدودی تغییر دهیم اجرای قانون هوای پاک است که اگر به درستی اجرایی شود، میتوانیم امیدوار باشیم که تا چند سال آینده بتوانیم شرایط را تا حدودی تعدیل کنیم. این اتفاق میتواند همین میزان جنگل و درختی را که هماکنون برایمان باقی مانده است، حفظ کند.
خزانزدگی را با پاییز زودرس اشتباه نگیریم
احد وظیفه، مدیر مرکز خشکسالی کشور، در گفتوگو با «شهروند» نیز به این موضوع اشاره میکند که شرایط تغییر کند به دما، رطوبت و میزان بارش بستگی دارد. پاییز با خودش افت محسوس دما را به همراه دارد و درواقع سرعت باد افزایش پیدا میکند.
او ادامه میدهد: «اما نکتهای که امروزه با آن روبهرو هستیم خشکی است نه پاییز زودرس، زیرا دمای هوا بهشدت بالاست و درختان توان اینکه در مقابل این گرما مقاومت داشته باشند، ندارند و این سبب میشود جریان آب در درخت با مشکل روبهرو شده و درواقع برگها به سمت رنگ زرد و نارنجی میرود و خشک میشوند.»
رئیس مرکز تغییر اقلیم و خشکسالی سازمان هواشناسی با تأکید بر اینکه هماکنون باید بگوییم این تابستان است که کِش میآید، میگوید: «در 7روز گذشته متوسط دمای هوای کشور 28.3درجه بوده، این در حالی است که میانگین بلندمدت در سالهای گذشته 25.3درجه بوده و مقایسه این دو عدد نشان میدهد که درواقع شهریور امسال نسبت بهمدت مشابه سال گذشته 3درجه گرمتر هم شده و این اتفاق را در اصفهان، استانهای مرکزی و حتی برخی استانهای شمالی شاهد بودهایم.»
وظیفه با اشاره به اینکه این گرما روی درختان و جنگلها نیز تأثیر مستقیم میگذارد، خاطرنشان میکند: «تغییر چهره درختان و زرد شدن برگ آنها در شرایط کنونی نوید آمدن پاییز را نمیدهد بلکه دارد به ما هشدار میدهد که بیآبی دمار از روزگار این درختان درآورده و آنها را به جایی رسانده که در دل تابستان زرد و از درخت جدا شدهاند.»
او بر این باور است که طبیعت نمیتواند با این کمبارشیها کنار بیاید و هر سال که میآید تازه آثار کمبارشیها در سالهای قبلتر خودش را در گیاهان نشان میدهد و میگوید: «کوهها هماکنون برف کمتری برای آب شدن دارند و همین موضوع سفرههای زیرزمینی را کمآب کرده است، البته این فقط در ایران نیست و در ۱۰ سال گذشته ۳۰ متر از ضخامت یخچالهای منطقه آلپ و ۳۴ متر از ضخامت یخچالهای منطقه هیمالیا و درصد زیادی از یخچالهای منطقه گریلند ذوب شده است. سرعت ذوب هم افزایش پیدا کرده است.»