چرا و چگونه سردار سلیمانی ترور شد؟!
[ نگار باباخانی] در آستانه سالروز شهادت حاجقاسم سلیمانی به نظر میرسد که تلویزیون تدارک سنگینی برای نمایش آثاری درباره این سردار شهید دیده است. این آثار که طیف وسیعی -از برنامههای ترکیبی و گفتوگومحور تا فیلمهای مستند و سریال نمایشی- را شامل میشود، ولی هنوز این پرسشها را بیپاسخ گذاشته که چرا در چند سالی که از ترور سردار سلیمانی میگذرد، هنوز گامهای چندانی در صداوسیما بهخصوص در زمینه سریالسازی در این راستا برداشته نشده و دیگر اینکه گذشته از سریالی مانند «ترور» که درباره بخشی از زندگی این شهید است، چه زمانی این اعتمادبهنفس در تلویزیون ایجاد خواهد شد که دست به تولید سریالی پرتره -درباره زندگی قاسم سلیمانی و دیگر بزرگان تاریخ بعد از انقلاب- بزند؟!
با این حال، ضمن یادآوری دوباره کمکاریهای صداوسیما در این زمینه و موارد مشابه، این واقعیت را نادیده نباید گرفت که فعلا در آستانه فرارسیدن سالروز شهادت سردار، همین تدارک مختصر هم مغتنم است. آنچه در پی میآید، مروری است بر برنامههایی که رسانه ملی برای سالروز شهادت سردار سلیمانی تدارک دیده است.
حاجقاسم در تلویزیون
روز گذشته رئیس سیمافیلم اعلام کرد که سریال «ترور» که درباره بخشی کمتر گفتهشده از مجاهدتهای حاجقاسم سلیمانی است، از روز چهاردهم یا پانزدهم دیماه -همزمان با سالگرد شهادت این سردار شهید- روی آنتن خواهد رفت. این، اما، تنها تدارک تلویزیون برای ایام شهادت «سردار دلها» نیست و شبکههای مختلف رسانه ملی همانطور که سال گذشته به این مناسبت بیش از ۱۴هزار دقیقه برنامه روی آنتن فرستاده بودند، امسال هم به مناسبت سالگرد شهادت «حاج قاسم سلیمانی» ویژهبرنامهها و مستندهایی را تدارک دیدهاند.در این میان جز سریال «ترور»، نمونه قابل اشاره دیگر، فیلمهای مستندی است که در این ایام پخش خواهد شد. به گفته سیدمجتبی ابطحی، سخنگوی ستاد چهارمین سالگرد گرامیداشت شهید حاج قاسم سلیمانی، از برنامههای تلویزیونی امسال میتوان به مستند «دوئل بوکمال» اشاره کرد که از شبکههای مختلف سیما در این ایام پخش خواهد شد. مستند «عیدوک بامری» نیز درباره مبارزه سردار سلیمانی با اشرار جنوبشرق روی آنتن شبکههای مختلف سیما خواهد رفت. دو مستند «شهید القدس» درباره زندگی شهید سلیمانی و «حبیب مقاومت» درباره شکلگیری حزبالله لبنان نیز برای پخش در این روزها تهیه شده است. همچنین باید در این زمینه به برنامههای «جهانمرد» و «میهمان» اشاره کرد. مستند «پاییز پنجاه سالگی» نیز به کارگردانی محسن اسلامزاده که روایتی از ناگفتههای زندگی شهید قاسم سلیمانی از زبان سردار محمد جمالی -همرزم شهید- است و با نگاهی به دوران حضور حاجقاسم در منطقه جنوبشرق کشور تولید شده، از دیگر آثاری است که در روزهای منتهی به سالروز شهادت سردار سلیمانی پخش خواهد شد.
ترور حاجقاسم
اما با هر متر و معیاری گل سرسبد برنامههای ایام شهادت حاجقاسم، سریال «ترور» به کارگردانی خیرالله تقیانیپور و بازی فرهاد قائمیان، انوش معظمی، جعفر دهقان، رامین راستاد، مهدی سلوکی، افشین سنگچاپ، یدالله شادمانی، محمدحسین لطیفی، هدایت هاشمی و شهرام ابراهیمی است. روایتی از ماجرای ترور نافرجام حاجقاسم سلیمانی در کرمان که از دو سال پیش زمزمه ساخت آن مطرح شده بود و بالاخره به گفته عوامل سازنده و مدیران تلویزیون، در ایام سالگرد شهادت شهید سلیمانی روی آنتن خواهد رفت. این سریال که به گفته مهدی نقویان، رئیس مرکز سیمافیلم، «از چهاردهم یا پانزدهم دیماه» پخش روزانه آن آغاز خواهد شد، به گفته مجتبی امینی، تهیهکننده سریال، «تولید طولانی و دشواری» داشته است: «اصولا ساختن فیلم یا سریال درباره اسطورهها و قهرمانان ملی بهشدت سخت و نفسگیر است. از این نظر «ترور» نیز نفسگیر و حساس بود، حتی اگر گفته شود که این سریال صرفا یک سریال هشت قسمتی بوده، اما بیراه نیست اگر بگوییم به اندازه یک مجموعه ۵۰ تا ۶۰ قسمتی از گروه انرژی و تلاش برده است.»
بازیگر نقش حاجقاسم
مجتبی امینی همچنین درباره ویژگیهای دیگر سریال «ترور» گفته که «در این سریال هیچ بازیگری نقش حاجقاسم را بازی نکرده و درواقع این سریال تنها درباره ایدئولوژی و تفکر جهانی حاجقاسم صحبت میکند.» او همچنین گفته که «در قصه «ترور» یک ماموریتی روایت میشود و به شخصیت حاجقاسم نمیرسیم، بنابراین بازیگری نقش سردار سلیمانی را بازی نکرده است. دلیلش هم این است که در فیلمهای مختلف قهرمانهای مختلفی خلق و معرفی شده و مخاطب هم با آنها همذاتپنداری کرده و بهشان علاقهمند شده است، اما در کارهایی از جنس «ترور» مخاطب چون قهرمان را میشناسد، معرفی او به مخاطب ممکن نیست. در کل جنس کار قهرمانان تاریخ معاصر که مخاطب و مردم در یک برهه زمانی ویژگیهای او را لمس کرده و از نزدیک دیدهاند، خیلی سخت است و ترسیم و طراحی شخصیت و درام باید با وسواس و حساسیتهای خاصی پیش برود، چراکه مخاطب قهرمان داستان را لمس کرده است و اگر خارج از ادراک و نگاه مخاطب باشد یا مسیری که به تصویر کشیده برای مخاطب قابل درک و قابل قبول نباشد، قطعا اثر را پس خواهد زد و با آن ارتباط برقرار نخواهد کرد و همین هم این جنس کارها را بهشدت پُرریسک و دشوار میکند.»
سریال زندگی حاجقاسم
البته این موضوع که در سریال «ترور» شاهد حضور بازیگری در نقش ایشان نیستیم، به مقتضیات فیلمنامه بازمیگردد و نمیتواند مانعی در مسیر تولید آثار دیگر درباره زندگی خود شهید به شمار آید. برای همین هم مهدی نقویان، رئیس مرکز سیمافیلم در پاسخ به انتقادات موجود درباره ساختهنشدن یک سریال درباره خود شهید سلیمانی وعده ساخت «یک سریال پرتره و بیوگرافی درباره زندگی حاجقاسم سلیمانی» را میدهد و میگوید که «انشاءالله با کمک و همراهی مکتب سلیمانی ما شاهد یک سریال کامل بیوگرافی از حاجقاسم خواهیم بود و حتی بنا داریم سالی یک سریال و سینمایی درباره ایشان بسازیم و مخاطب هم ببیند این مسیر هیچوقت تمامشدنی نیست.»
به هر حال، در آستانه سالروز شهادت سردار باید منتظر ماند و دید «ترور» تا چه حدی توانسته توقعات موجود درمورد سریالی درباره چنین شخصیتی را برآورده سازد. این در حالی است که چندی پیش پیمان جبلی، رئیس رسانه ملی، سریال «ترور» را کاری خوانده بود که «شاید زودتر از اینها باید انجام میشد» و اطمینان داده بود «این سریال از کارهای فاخر و برجسته خواهد شد.» باید منتظر ماند و دید!