راهحل ناترازی مصرف بنزین، سیاستگذاری صحیح در دو سطح عرضه و تقاضاست
[شهروند] برای حل مسئله ناترازی قیمت بنزین باید هم راهحلهای عرضه و هم تقاضا را با هم و ترکیبی در پیش گرفت، به جای کاهش مصرف انرژی ما باید به دنبال مصرف درست انرژی باشیم. انتفاع مردم از صرفهجویی انرژی میتواند در اصلاح الگوی مصرف موثر باشد.
نشست علمی تخصصی مرکز پژوهشهای توسعه و آیندهنگری با عنوان «ناترازی مصرف بنزین؛ راهکارهای عملیاتی و توصیههای سیاستی» برگزار شد. در این نشست محمدصادق کریمی رئیس امور انرژی سازمان برنامهوبودجه کشور، محمد جعفری عضو هیأت علمی دانشگاه و پژوهشگر اقتصاد، حسن نیکآیین مشاور وزارت امور اقتصادی و دارایی و عضو پژوهشکده سیاستگذاری دانشگاه صنعتی شریف و همت قلیزاده کارشناس سازمان برنامه و صاحبنظر حوزه سوخت به ایراد نظرات خود پرداختند. در ابتدای نشست محمد جعفری، عضو هیأت علمی دانشگاه و پژوهشگر اقتصاد، ضمن اشاره به اهمیت موضوع بنزین و سوخت گفت: «بزرگترین چالش کشور ما مصرف بیرویه انرژی است که منجر به از دست رفتن منابع محدود زیرزمینی کشور میشود. در این حال، آن چیزی که قرار بود به عنوان مزیت برای رشد اقتصادی ما باشد، هماکنون به یک تهدید برای اقتصاد ما تبدیل شده است و اگر هرچه زودتر در مورد آن تصمیمگیری نشود، منجر به یکسری اقدامات پرهزینه در آینده خواهد شد.»
او ادامه داد: «طبق گزارش منتشرشده از گمرک در 10 ماه گذشته ما حدود 40.47میلیارد دلار صادرات غیرنفتی و حدود 54.4میلیارد دلار نیز واردات غیرنفتی داشتیم که براساس آمار تقریبا 14میلیارد دلار کسری تجارت خارجی غیرنفتی داریم، اما با اضافهکردن حدود 30میلیارد دلار صادرات نفتی به مبلغ صادرات غیرنفتی، مازاد صادرات 17میلیارد دلاری را داریم. ما خامفروشی میکنیم تا بتوانیم کالاهای اساسی را وارد کنیم، بنابراین مسیر ایجاد رفاه را اشتباه طی میکنیم و در نتیجه مردم به رفاه مطلوب نخواهند رسید.» این صاحبنظر حوزه انرژی و سوخت افزود: «ما روزانه به طور متوسط در کشور 115میلیون لیتر بنزین و تقریبا به اندازه همین میزان گازوییل مصرف میکنیم و حدود 180میلیون لیتر را بهصورت سهمیهای بهویژه در مورد گازوییل به بخشهای مختلف تخصیص میدهیم، این یعنی در زمینه سهمیهبندی سوخت اشکال بزرگی وجود دارد. اختصاص گازوییل به بخشهای مختلف به این صورت است که برای حملونقل روزانه 60میلیون لیتر تقریبا 55درصد، برای نیروگاهها حدود 30میلیون لیتر تقریبا 25درصد کل مصرف گازوییل، برای صنایع 10درصد و برای کشاورزی هم 10درصد اختصاص داده شده است. عدد بزرگ مصرف گازوییل روی حملونقل و نیروگاهها قرار دارد و باید با سیاستگذاری در این حوزهها که مصرف عمده گازوییل را دارند، صرفهجویی کنیم.»
این پژوهشگر در ادامه در مورد قیمت حاملهای انرژی مثل گازوییل گفت: «باید بهگونهای سیاستگذاری شود که مردم از قیمت حاملهای انرژی منتفع بشوند، مثلا با مصرف گاز کمتر در آپارتمان سود بیشتری به مردم داده شود، اما دستگاههای متولی در این زمینه هیچ سود و تشویقی را به مردم ارائه نمیکنند، بنابراین مردم نیز چندان در مصرف انرژی و سوخت حاضر به صرفهجویی نیستند.»
در ادامه این نشست، حسن نیکآیین، مشاور وزارت امور اقتصادی و دارایی و عضو پژوهشکده سیاستگذاری دانشگاه صنعتی شریف، گفت: «یک اشتباهی که ما در مورد بحث ناترازی بنزین انجام میدهیم این است که این نابرابری را میخواهیم با راهکارهای قیمتی و غیرقیمتی حل کنیم که این تقسیمبندی یک تقسیمبندی اشتباه است. اما براساس بیانات مقام معظم رهبری، باید یک راهکار اساسی برای حل مشکلات کشور در نظر گرفت و نباید دنبال راهکارهای موقتی و کوتاهمدت رفت، چراکه این راهکارهای موقتی مشکل را افزایش میدهد.»
او در ادامه گفت: «اختلاف قیمت سوخت در داخل و خارج یکسری منتفعانی دارد و باید با راهکارهای اساسی این مسئله را حل کرد. از دیدگاه ما جایی این مسئله حل میشود که دولت پای خود را از آن بیرون بکشد و اجازه بدهد خود مردم تصمیم بگیرند و با تقسیم حاملهای انرژی بین مردم اجازه بدهیم خود مردم قیمت سوخت را مشخص کنند، یعنی با توزیع سوخت بین مردم، خود مردم به عنوان منتفع قیمت حاملهای انرژی در نظر گرفته شوند.» در ادامه نشست همت قلیزاده، کارشناس سازمان برنامه و صاحبنظر حوزه سوخت، گفت: «تا سه سال اخیر که پالایشگاه ستاره خلیجفارس تاسیس شود، ما هر ساله با واردات بنزین مواجه بودیم و این امر جز وابستگی به سایر کشورها سودی برای کشور نداشته است.»