حسن هانی‌زاده 
کارشناس مسائل منطقه

سفر الجولانی به عربستان سعودی را باید نخستین سفر خارجی وی از زمان به دست گرفتن قدرت در دمشق دانست که نشان از عمق روابط دو طرف با یکدیگر دارد. اساساً ابومحمد الجولانی دارای تابعیت دوگانه سوری - سعودی است و پدر وی هم روابط نزدیکی با خاندان آل سعود داشته و. در شرکت نفتی آرامکو مشغول به فعالیت بوده است. این مسائل نشان می‌دهد که وی به ساختار قدرت ریاض بسیار نزدیک بوده و حتی روابط مستحکمی با وهابی‌های عربستان داشته است. نکته مهم اینجاست که او به خاندان پادشاهی سعودی نزدیک بوده و حالا هم عربستان و امارات متحده عربی از گذشته در مورد حاکمیت اخوان المسلمین در سوریه رایزنی‌های گسترده‌ای داشتند. ریاض و ابوظبی به دنبال آن هستند تا این جریان ایدئولوژیک در آینده سوریه هیچ نقشی نداشته باشد .واقعیت این است که نگاه عربستان سعودی و امارات متحده عربی در کنار مصر به تحولات میدانی و سیاسی در سوریه به اخوان المسلمین به شدت رادیکال است به طوری که هیچ کدام از این کشورها دوست ندارند که این جریان قدرت را در دست بگیرد و بر همین اساس باید گفت که تمام کشورهای مذکور با دید تردید به اخوان المسلمین در سوریه نگاه می‌کنند. فشار عربستان و امارات بر الجولانی باعث شده تا او فعلاً هیچ کدام از پست‌های حساس و مهم در کابینه را به اخوانی‌ها ندهد و همین مساله باعث ایجاد دوگانگی و شکاف در میان هیات تحریرالشام شده است.  در این میان باید توجه داشت که ریاض به هر ترتیب سعی کرده تا بتواند دمشق را در خصوص به روی کار آمدن اخوانی‌ها به نفع خود سر و شکل دهد و بر همین اساس می‌بینیم که جولانی هم برای جلب حمایت سعودی‌ها به این کشور سفر کرده است. این وضعیت دقیقاً مشابه روند تقابل سیاسی در مصر در دوران ریاست جمهوری محمد مرسی است که در نهایت حساسیت عربستان و امارات نمایان می‌شود. آنچه که در خصوص وضعیت سیاسی در سوریه باید مورد نظر قرار بگیرد، این است که به صورت کلی دو نگاه در این کشور بر اساس نقش بازیگران خارجی حاکم است. نگاه اول توسط ترکیه و قطر دنبال می‌شود که درون‌مایه آن گویای این است که هر دو کشور به دلیل گرایشاتی که به اخوان‌المسلمین دارند خواهان حضور این جریان و همچنین قبض و بسط آن در سوریه هستند  به همین دلیل است که می‌بینیم رئیس سرویس اطلاعاتی ترکیه و وزیر خارجه آن به عنوان اولین چهره‌های خارجی پس از سقوط بشار اسد وارد مشق می‌شوند. از سوی دیگر امیر قطر به عنوان نخستین حاکم عربی هفته گذشته وارد سوریه شد تا از این طریق نفوذ خود را به تصویر بکشد که در نهایت سیاست هر دو کشور علیه راهبرد امارات و عربستان خواهد بود. اما نگاه دوم در خصوص سوریه به راهبردهای عربستان و امارات مربوط می‌شود و همانطور که گفته شد این دو کشور به هیچ وجه مایل نیستند که تفکر اخوانی در دمشق حاکم شود و به دنبال روشن کردن این موضوع برای ابومحمد الجولانی هستند.  رئیس‌جمهوری موقت سوریه در سفر به عربستان به نوعی برای حاکمان ریاض مشخص کرده که قصد ندارد تفکر اخوان المسلمین را در سوریه گسترش دهد تا بتواند از این طریق حمایت آنها را برای دمشق کسب کند. توجه داشته باشید که اصولاً اخوان المسلمین به دنبال برقراری یک خلافت اسلامی بوده تا حتی ریاض را هم زیر چتر خود قرار دهد اما سعودی‌ها به هیچ وجه زیر بار چنین سناریویی نمی‌روند و بر همین اساس نمی‌خواهند که در سوریه شاهد رشد این جریان باشند. لذا ابومحمد الجولانی ممکن است در آینده به امارات و مصر سفر کند و به این دو کشور همانند عربستان اطمینان دهد که قرار نیست اخوان المسلمین در این کشور قدرت بگیرد و به صورت کلی به سایر دولت‌های عربی هم در خصوص شراکت دمشق با آنها، اطمینان خاطر دهد.