بهانه‌تراشی دولت به جای تسریع در پرداخت وام ازدواج جوانان!

      سرویس اجتماعی- مهدی برازنده: در حالی که مسئله جمعیت و ازدواج جوانان جزو مهم‌ترین مسائل کشور قلمداد می‌شود، نگاهی به اظهارات اخیر معاون جوانان وزیر ورزش درخصوص پرداخت وام ازدواج بیشتر نشان از بهانه‌تراشی دارد. مسئله «جوانی جمعیت» به اذعان کارشناسان یکی از مهم‌ترین مسائل اصلی کشورمان به حساب می‌آید. مسئولان حوزه جمعیت اعلام می‌کنند که با نرخ فعلی رشد جمعیت در کشورمان، طی 20 سال آینده نیمی از جمعیت کشور را سالمندان تشکیل می‌دهند. بنابراین یکی از مهم‌ترین برنامه‌هایی که می‌توان برای فرار از وضع موجود انجام داد، تسهیلگری در ازدواج جوانان است. بر این اساس با توجه به وضعیت اقتصادی و معیشتی خانواده‌ها و جوانان «وام ازدواج» می‌تواند مشوقی نسبتاً مناسب برای زوج‌های جوان باشد تا لوازم حداقلی زندگی مشترک را به کمک آن فراهم کنند. در شرایطی که امسال وام قرض‌الحسنه ازدواج به پسرانی که سن ازدواج آنها زیر ۲۵ سال و دخترانی که سن آنها زیر ۲۳ سال باشد ۳۵۰میلیون تومان و برای سایر زوجین مبلغ 300میلیون تومان بوده است، مبلغ مصوب این وام برای سال آینده نیز به همین میزان و بدون تغییر تعیین شده است، آن هم با وجود روند تورمی و افزایش هزینه‌های مختلف تهیه ملزومات ابتدائی ازدواج. روز سه‌شنبه رحیمی معاون جوانان وزارت ورزش در‌باره تعداد وام‌های ازدواج اعطایی امسال گفت: «تا پایان آذرماه تعداد ۴۰۶هزار و ۷۳۴ وام ازدواج پرداخت شده است و تاکنون ۹۴۷هزار و ۹۳۱ جوان در نوبت وام ازدواج برای وام ثبت‌نام کرده و در نوبت وام هستند. ۲۷۰هزار میلیارد تومان هم برای پرداخت وام ازدواج در سال آینده در نظر گرفته شده است.» البته بخشی از میزان وام ازدواج امسال در دولت سیزدهم پرداخت شده است. به گفته مدیر وقت اداره اعتبارات بانک مرکزی، از ابتدای سال ۱۴۰۲ تا تاریخ ‏‏‏هفتم اسفند ۱۴۰۲، بیش از ۷۴۲هزار فقره تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج به مبلغ ۱۵۱.۸هزار میلیارد تومان توسط شبکه بانکی پرداخت شد که نسبت به مدت مشابه آن در سال 1401، رشد ۲۸درصدی داشته است. در همین حال به گفته کلهر معاون جوانان وزارت ورزش دولت سیزدهم، در پایان سال 1402 وام ازدواج به حدود 90درصد از کسانی که برای دریافت وام ازدواج ثبت‌نام کرده بودند، پرداخت شد.  بهانه‌جویی به جای پیگیری؟!  اما در شرایطی که تعداد زیادی از جوانان در صف دریافت وام ازدواج هستند و این توقع را از دولت دارند تا موانع و سختگیری‌های گاه غیرمنطقی بانک‌ها را برطرف نمایند، معاون جوانان وزیر ورزش و جوانان اخیراً به نکاتی پرداخته است که بیشتر بوی بهانه‌گیری یا دور بودن از فضای واقعی جامعه می‌دهد. رحیمی در نشست خبری روز سه‌شنبه 23 بهمن ضمن اذعان به سختگیری بانک‌ها اعلام کرده است: «سختگیری‌های عجیب و غریب برای ضامن‌های جوانان متقاضی وام قابل‌قبول نیست. وزیر در هیئت دولت از وام‌های ازدواج دفاع کرده است اما باید بررسی شود که وام‌ها به افزایش نرخ ازدواج کمک می‌کند و به ازدواج‌های پایدار منجر می‌شود یا خیر؟» او در بخشی دیگر از صحبت‌هایش در این نشست گفته است: «شاهد هستیم که در کف خیابان، وام‌های ازدواج خرید و فروش می‌شود و یا در برخی مناطق محروم موجب افزایش «کودک همسری» شده و یا اینکه برخی جوانان وام‌ها را دریافت اما برای پرداخت اقساط آن مشکلات عدیده‌ای دارند؛ بنابراین این موضوعات باید بررسی شود و پیگیری آن وظیفه ماست.»  باید ازدواجی صورت بگیرد  تا پایداری آن معلوم شود این صحبت‌های اخیر معاون جوانان که مسئولیت دبیری شورای عالی جوانان را نیز برعهده دارد، از چند نظر قابل بحث است. در مورد «بررسی رابطه اعطای وام ازدواج و پایداری ازدواج‌ها» اولاً سؤال اینجاست که وظیفه اصلی دولت در این بخش تسهیلگری ازدواج و پیگیری پرداخت وام ازدواج برای کمک به جوانان است یا پیگیری اینکه این وام‌ها به ازدواج پایدار منجر می‌شود یا خیر؟ از سوی دیگر باید ابتدا ازدواجی صورت بگیرد تا بعد معلوم شود پایدار است یا غیرپایدار. چه بسیار زوج‌های جوانی که معطل دریافت وام ازدواج، مدت‌هاست از رفتن زیر یک سقف محروم هستند. سؤال اینجاست که آیا پیش از این، در سال‌های گذشته پرداخت وام ازدواج به زوج‌های جوان که بخشی از هزینه جهیزیه یا هزینه مسکن خود را با آن تامین می‌کردند، معطل بررسی و پژوهش در مورد تعداد ازدواج‌های ناپایدار بعد از دریافت وام می‌شد یا تمرکز بر روی رفع موانع و تسریع در پرداخت این وام‌ها بود؟ نکته دیگر آن است که آیا صرفاً پرداخت وام ازدواج درخصوص پایداری یا ناپایداری ازدواج‌ها مهم است یا سایر عوامل فرهنگی و اجتماعی نیز که معاونت جوانان نیز مسئول آن است در پایداری ازدواج دخیل هستند؟ درباره آن بخش از صحبت‌های معون جوانان درخصوص نگرانی از افزایش آمار کودک‌همسری به واسطه پرداخت وام ازدواج در برخی مناطق نیز چند نکته قابل طرح است؛ اول اینکه باید بر اساس آمار و مستند منظور خود از کودک همسری را بیان کنند. دوم اینکه پرداخت وام ازدواج به‌طور مستند چند درصد باعث افزایش کودک‌همسری شده است و اینکه آیا ایشان به تفاوت‌های فرهنگی و عرفی در مناطق مختلف کشور آشنایی دارند یا خیر؟ در بسیاری از مناطق کشور ازدواج جوانان در سنین پایین‌تر به شرط رسیدن به بلوغ فکری، اجتماعی و جنسی که از نظر قانون و عرف و شرع اشکال و مانعی نداشته باشد، بخشی از فرهنگ مردم آن مناطق است و نمی‌توان همه خانواده‌هایی این مناطق که فرزندان‌شان بر اساس این فرهنگ ازدواج می‌کنند را متهم به ازدواج فرزندان با هدف دریافت وام ازدواج کرد، آن هم با این همه مانع و چالش بر سر راه دریافت این وام. ضمن اینکه در شرایطی که انبوهی از جوانان که سال‌ها پس از سن مناسب ازدواج در صف دریافت وام ازدواج معطل مانده‌اند، در کشور وجود دارند نباید صحبت از کودک‌همسری یا ازدواج‌های در سنین پایین‌تر که با وضعیت امروز جامعه نباید تعداد زیادی باشند را در اولویت قرار داد.  الگوی شهید رئیسی  برای پرداخت وام ازدواج به جوانان به نظر می‌رسد برای ازدواج پایدار جوانان و پیشگیری از مواردی چون خرید و فروش وام وام ازدواج که انگیزه‌ای برای ازدواج جوانان ایجاد می‌کند، باید شاهد «سیاست‌های پایدار» در حمایت از جوانان بود. در همین رابطه، سینا کلهر، معاون جوانان وزارت ورزش و جوانان دولت شهید رئیسی در هفته گذشته در برنامه تلویزیونی جهان‌آرا اظهار داشت: «کوچک‌ترین کاری که می‌توان انجام داد، پرداخت وام ازدواج است که الان انجام نمی‌شود. شهید رئیسی در دولت سیزدهم پای این کار ایستاد چون به آن اعتقاد داشت و ما توانستیم در سال 1402 تا 90درصد پرداخت وام ازدواج داشته باشیم؛ این موضوع با شهادت شهید رئیسی به وضعیت قبل بازگشته است. وقتی مشارکت، فرصت‌های شغلی و اقتصادی کم است و موضوعی مثل پرداخت وام ازدواج دچار بحران می‌شود، آدم احساس شرمندگی می‌کند.» وام ازدواج، یکی از روزنه‌های امید بسیاری از جوانان اقشار محروم جامعه برای تشکیل زندگی مشترک است، به نظر می‌رسد دولت چهاردهم ضمن حمایت از پرداخت این وام، باید اصلاحات و نظارت‌های خود را بیشتر انجام دهد و صورت مسئله را در شرایط کنونی پاک نکند. افزایش جمعیت با ازدواج بیشتر میسر می‌شود و برای پایداری هرچه بیشتر ازدواج‌ها و جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی باید روش‌های جدیدی در نظر گرفته شود. اگرچه معاون محترم وزیر ورزش در این رابطه اشاره‌هایی به اصلاح حمایت از جوانان داشته است که اگر بدون روش‌های ضربتی و تهاجمی مثل عدم پرداخت و حتی حذف وام ازدواج نباشد، می‌تواند گامی مثبت و رو به جلو تلقی شود.