عدم حقانیت تروئیکای اروپایی برای فعالسازی مکانیسم ماشه
درحالی که تروئیکای اروپایی بهعنوان طرفهای بدعهد در برجام، تهدیدهایی را درباره فعالسازی مکانیسم ماشه (اسنپبک) مطرح کردهاند، روسیه تصریح کرده است که این سازوکار تنها در صورتی معتبر است که ایران نخستین ناقض برجام باشد و این مساله مشروعیت هرگونه اقدام نسنجیده اروپاییها در این زمینه را زیر سؤال می برد. «ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در اظهاراتی شایان توجه تأکید کرده است که مکانیسم ماشه برای شرایطی طراحی نشده که واشنگتن ناقض توافق باشد و بحران کنونی را ایجاد کند و تا زمانی که وضعیت اقدامات غیرقانونی آمریکا حلوفصل نشود، استناد به این سازوکار فاقد وجاهت است. سخنگوی وزارت خارجه روسیه بیان داشت: «تخلفات واشنگتن در برجام به یک تغییر اساسی منجر شد که بر شیوه استفاده از مکانیسم ماشه تأثیر گذاشته است. بنابراین استفاده از این سازوکار بدون حل و فصل وضعیت مربوط به اقدامات غیرقانونی آمریکا پذیرفته نیست.» ایالات متحده در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ (۸ می ۲۰۱۸) بهصورت یکجانبه از برجام خارج شد و تحریمهایی را که طبق این توافق لغو شده بود، مجدداً اعمال کرد. ایران در واکنش به این اقدام، مکانیسم حل اختلاف را در چارچوب کمیسیون مشترک برجام فعال کرد و کشورهای اروپایی متعهد شدند تا خسارات ناشی از خروج آمریکا را جبران کنند. اما این تعهدات هیچگاه اجرایی نشد و فشارهای یکجانبه واشنگتن، همراه با انفعال اروپا، ایران را ناگزیر کرد تا در سال ۲۰۱۹، بهصورت تدریجی اجرای برخی اقدامات داوطلبانه برجامی خود را متوقف کند. در ادامه انفعال و بیعملی طرفهای اروپایی، اجرای این توافق به بنبست کشیده شد و تروئیکا به جای پاسخگو کردن ایالات متحده، به ارائه روایتهای ساختگی درباره تهدید ناشی از برنامه صلحآمیز هستهای ایران و مقصرنمایی تهران متوسل شدند. سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در این باره میگوید: «الگوی رفتار بد آمریکا به کشورهای اروپایی شرکتکننده در مذاکرات برجام و همچنین دیگر کشورهای اتحادیه اروپا سرایت کرد. آنها آشکارا در مسیر تضعیف قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد گام برداشتند و با طرح ادعای عدم اطمینان از اجرای صحیح برجام، از اجرای تعهدات خود در زمینه رفع تحریمهای یکجانبه غیرقانونی علیه ایران خودداری کردند.» با این حال، تهران همچنان در چارچوب موافقتنامه جامع پادمان به همکاری خود با آژانس بینالمللی انرژی اتمی ادامه داده و تأکید کرده است که در صورت اجرای کامل تعهدات طرفهای مقابل، نظارتهای فراتر از تعهدات پادمانی را که در برجام مورد توافق قرار گرفته، از سر خواهد گرفت.
ایران همچنین حداکثر شجاعت و بصیرت خود را با موافقت برای مشارکت در مذاکرات احیای برجام در وین به منصه ظهور گذاشت و انتظار داشت که طرفهای مقابل رویکرد مسئولانه و اقدامات معتبری را برای جبران اشتباهات گذشته بردارند. با این حال گفتوگوها به دلیل تناقض در رفتار، تعلل در تصمیمگیری و زیادهخواهیهای مطرحشده از سوی طرفهای غربی، به مرحله جمعبندی نرسید. طرفهای اروپایی اینک در ادامه فضاسازیهای تبلیغی ادعا میکنند که ایران از فرصت مذاکرات وین برای احیای برجام و بازگشت ایالات متحده به این توافق استفاده نکرد. سخنگوی ارشد نخستوزیر انگلیس در امور خارجی به خبرنگار ایرنا گفت: «ایران در دو نوبت، توافقی را که میتوانست این کشور را به تعهدات برجامی بازگرداند و آمریکا را مجدداً به میز مذاکره بیاورد، نپذیرفت. بنابراین، در حال حاضر چشمانداز روشنی برای آغاز مذاکرات جدید وجود ندارد.»
