معامله بزرگ
گروه سیاسی: پس از چند هفته انتظار بالاخره مذاکرات آمریکا و روسیه به منظور پایان جنگ اوکراین در عربستان سعودی آغاز شد. هیات ایالات متحده در این مذاکرات را «مارکو روبیو» وزیر امور خارجه، «مایک والتز» مشاور امنیت ملی و «استیو ویتکاف» فرستاده ویژه برای امور غرب آسیا نمایندگی میکنند. در طرف مقابل، «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه، «یوری اوشاکوف» دستیار ارشد سیاست خارجی ولادیمیر پوتین، و «کریل دیمیتریف» مدیر عامل صندوق سرمایهگذاری مستقیم روسیه حضور دارند. این جلسه به میزبانی «فیصل بن فرحان» وزیر خارجه عربستان و «موسی بن محمد العیبان» مشاور امنیت ملی عربستان سعودی برگزار میشود.
به گزارش «تجارت»، نکته قابل توجه در مذاکرات اخیر این است که هیچ نمایندهای از کشور اوکراین به عنوان یکی از دو طرف اصلی جنگ در عربستان حضور ندارد. همچنین، در تصمیمی عجیب، دونالد ترامپ اروپاییها را در مذاکرات اخیر مشارکت نداده است. اکنون همه جهان در انتظار تصمیمات نمایندگان ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه و دونالد ترامپ، رئیس کاخ سفید در در کاخ «الدرعیه» متعلق به خاندان سلطنتی عربستان سعودی هستند تا آینده جدیترین بحران اروپا طی سالهای بعد از جنگ جهانی دوم را ببینند. انتظار میرود علاوه بر مسائل دوجانبه، مساله حل و فصل جنگ اوکراین و رسیدگی به «علل ریشهای» آن هم در نشست دیروز ریاض مورد بررسی قرار گیرد. در این رابطه، در بیانیه وزارت خارجه روسیه آمده است که عضویت اوکراین در ناتو برای روسیه غیر قابل قبول است و صرفا امتناع از پذیرش اوکراین در این اتحاد نظامی کافی نیست.
استقبال روسیه از مواضع مثبت آمریکا در مذاکرات
همزمان با آغاز مذاکرات در ریاض به نظر میرسد روسها به شدت از تغییر رویکرد آمریکا استقبال کردهاند.«دیمیتری پسکوف» سخنگوی کرملین دیروز (سهشنبه) همزمان با دیدار تیمهای آمریکا و روسیه در ریاض گفت، تمرکز روسیه بر حل و فصل مسالمتآمیز مناقشه در اوکراین، برخلاف اروپا و دولت قبلی ایالات متحده است. او گفت: «بر خلاف اروپاییها که همیشه از جنگ صحبت میکنند و در مورد لزوم ادامه جنگ به هر قیمتی حرف میزنند، و همچنین برخلاف دولت قبلی در واشنگتن که تا آخر هم حامی جنگ بود و این جهتگیری از همان ابتدا هم وجود داشته، برای ما مهم دستیابی به اهدافمان است، البته ما برای رسیدن به این اهداف، راههای مسالمتآمیز را ترجیح میدهیم.» همچنین، وزارت امور خارجه روسیه دیروز (سهشنبه) تاکید کرد که مسکو شاهد نگرش جدی ایالات متحده در رسیدگی به مسائل گستردهای است. در سطحی دیگر، «ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت خارجه روسیه در یک نشست خبری گفت: «ما شاهد یک اتفاق بیسابقه در روابط بینالملل هستیم که در آن یک طرف دخالت خود را در روند مذاکرات تحمیل میکند.»
تاکید زلنسکی بر عدم به رسمیت شناختن مذاکرات ریاض
در شرایطی که مقامهای روسیه و آمریکا برای آغاز گفتوگوهایی که شاید بتواند به جنگ حدودا سه ساله اوکراین پایان دهد، به ریاض میروند، رئیسجمهور اوکراین تاکید کرد که این نشست که بدون حضو کییف برگزار خواهد شد، «بینتیجه» خواهد بود. «ولودیمیر زلنسکی» رئیسجمهور اوکراین اعلام کرد که کییف در مذاکرات آمریکا و روسیه در ریاض شرکت نخواهد کرد و آنها را بیمعنا میداند. زلنسکی روز دوشنبه به خبرنگاران گفت: «اوکراین (در این نشست) شرکت نخواهد کرد.» او مدعی شد که کییف «هیچ اطلاعی» از این مذاکرات نداشته است. رئیسجمهور اوکراین تأکید کرد: «اوکراین هر مذاکرهای درباره اوکراین که بدون حضور اوکراین برگزار شود را بینتیجه میداند. ما چنین توافقهایی را به رسمیت نخواهیم شناخت.» زلنسکی همچنین تأکید کرد که سفر او به عربستان سعودی در روز سهشنبه «هیچ ارتباطی» با دیدار مذاکرهکنندگان آمریکا و روسیه ندارد. به گزارش پالتیکو، او گفت: «این سفر مدتها قبل از اینکه آمریکا تصمیم بگیرد در آنجا با روسیه دیدار کند، برنامهریزی شده بود.»
شکست بزرگ برای اروپا در مذاکرات ریاض
فارغ از مساله عدم حضور دولت اوکراین در مذاکرات ریاض، اروپاییها را میتوان بازنده اصلی مذاکرات میان آمریکا و روسیه مورد ارزیابی قرار داد. در این ارتباط، رسانه آمریکایی نوشته رهبران اروپایی که احساس میکنند از مذاکرات صلح اوکراین با میانجیگری دولت آمریکا کنار گذاشته شدهاند، با تغییرات فوری و قابل توجهی روبهرو شدهاند که در آن بدون افزایش هزینههای دفاعی، سربازگیری و تولید صنعتی - که با توجه به حمایت نظامی طولانیمدت آنها از اوکراین امری چالشبرانگیز است - قادر به رویارویی با روسیه در یک جنگ گسترده احتمالی نخواهند بود. روزنامه وال استریت ژورنال در گزارشی با این مقدمه نوشت: آنچه بعدا رخ خواهد داد، مشخص خواهد کرد که آیا اتحاد دموکراسیهای اروپایی در داخل و خارج از اتحادیه اروپا همچنان بازیگری قابل توجه در عرصه بینالمللی باقی خواهد ماند؟ «بنیامین حداد» وزیر امور اروپایی فرانسه در این باره میگوید: انکار دیگر ممکن نیست. پیام واضح است؛ زمان آن رسیده که مسئولیتهای خود را برای صیانت از امنیتمان بر عهده بگیریم. اولین آزمون این خواهد بود که از تسلیم شدن در اوکراین خودداری کنیم. مشکل این است که آیا اروپا قادر است به آنچه رهبران اروپایی، اکنون، بزرگترین چالش امنیتی نسلهای اخیر مینامند، پاسخ دهد؟ انجام دادن این کار مستلزم افزایش فوری هزینههای نظامی، تجدید انسجام سیاسی و تمایل به پذیرش این واقعیت است که پیوند فرا آتلانتیکی که اجماع اروپایی از سال ۱۹۴۵ با آن تعریف میشود، ممکن است به طور جبرانناپذیری از بین رفته باشد. روزنامه آمریکایی پالتیکو گزارش کرد رهبران اروپایی تحت رهبری فرانسه روز دوشنبه بحث و رایزنیهایی را به مدت ۳.۵ ساعت در محل کاخ ریاست جمهوری فرانسه، کاخ الیزه، بر سر اعمال یکی از بزرگترین تغییرها در محاسبات امنیتی خود به دلیل تحولات غافلگیرکننده مربوط به اوکراین برگزار کردند اما نتیجه این رایزنیها ناامیدکننده بوده است. «دونالد تاسک»، نخست وزیر لهستان بعد از این نشست گفت: «ما فهمیدیم که چنین نشستهایی ختم به تصمیمات نمیشوند.»به نوشته پالتیکو، این رهبران در این نشست خود هیچ ایده جدید مشترکی را مطرح نساختند، بر سر ارسال سرباز به اوکراین مشاجره پیدا کردند و حرفهای تکراری سابق درباره کمک به اوکراین و تقویت بودجه نظامی را بار دیگر مطرح کردند. «اورزولا فون در لاین»، رئیس کمیسیون اروپا و «آنتونیو کاستا»، رئیس شورای اروپا هر دو اعلام کردند: «امروز ما در پاریس بار دیگر تاکید کردیم که اوکراین شایسته صلح از موضع قدرت است.» اصلیترین محور این نشست رهبران اروپایی در پاریس بررسی ارسال سرباز به اوکراین در صورت انعقاد توافق صلحی برای پایان دادن به جنگ بود.