پیامدهای کمبود ۳۲ هزار مگاواتی برق در ۱۴۰۴
گروه اقتصادی-زهرا سلیمانی:در روزهای آغازین سال جدید و در شرایطی که دامنه وسیعی از مشکلات اقتصادی از گرانی ارز و تکانه های قمیتی اقلام اساسی، معیشت شهروندان را تحت الشعاع قرار داده، انتشار خبر احتمال بازگشت خاموشی ها به شهرها به دلیل کمبود بیش از 32 هزار مگاواتی برق ، بیشتر از هر زمان دیگری ، افکار عمومی و صاحبان کسب و کار در ایران را نگران ساخته است. در روز یکشنبه 17فروردین بود که خاموشی های گسترده ای در برخی مناطق شهر تهران و برخی دیگر از استان ها رخ داد. با افزایش گمانه زنی ها درباره تداوم خاموشی ها در بهار و تابستان 1404، رسانه ها جدولی از زمان بندی خاموشی برای شهر تهران را منتشر کردند که با تکذیب وزارت نیرو مواجه شد. عجیب اینکه وزارت نیرو هرچند اعلام کرد که جدولی برای خاموشی ها منتشر نکرده اما در عین حال، تاکیدی بر حل ناترازی ها و کمبود برق نداشت. این رفتار توانیر باعث شد تا پیش بینی های بسیاری از سوی تحلیلگران در خصوص وضعیت ذخایر برقی کشور شکل بگیرد. اما باید دید وضعیت ذخایر و ظرفیت های برقی ایران برای سال 1404 چگونه است؟
بر اساس اعلام شخص علی آبادی وزیر نیرو کشور در بهار و تابستان 1404 با ناترازی بیش از 20هزار مگاواتی برق مواجه است. در کنار این کمبود، بر اساس اعلام مصطفی رجبی مشهدی مدیرعامل توانیر، ذخایر نیروگاه های برقآبی کشور نیز به دلیل خشکسالی سالهای اخیر از مدار تاثیرگذاری خارج شده اند. حجم برقی که این نیروگاه های برق آبی تولید می کردند حول و حوش 9الی 10هزار مگاوات است که این عدد باید به ناترازی های برق در سال 1404 افزوده شود. از سوی دیگر هر سال به دلیل افزایش جمعیت و انشعابات حدود 5الی 10درصد به حجم مصرفی انرژی برق کشور افزوده می شود. اگر همه این اعداد و ارقام، همچنین صحبتهای مسئولان اجرایی و اداری وزارت نیرو را کنار هم قرار دهیم روشن می شود که در بهار و تابستان 1404، کشور با کمبود بیش از 35هزار مگاواتی برق مواجه خواهد شد. وضعیتی که محمد حسین دیده بان تحلیلگر صنعت برق کشور آنرا بحرانی توصیف کرده و معتقد است، شرایط خاموشی های کشور را به بیش از دو برابر سال قبل می رساند. یعنی اگر در سال 1403، هر واحد مسکونی با 2ساعت قطعی برق مواجه می شد با کمبودهای فعلی برای سال 1404 باید منتظر خاموشی های4ساعت برای هر واحد مسکونی باشیم! تجارت برای ارزیابی موضوع سراغ تحلیلگران صنعت برق رفته تا نوری به ابعاد پنهان کابوس خاموشی ها در بهار و تابستان 1404 تابانده شود.
کمبود 32 هزار مگاواتی برق در 1404
محمد حسین دیده بان کارشناس صنعت برق در گفتگو با تجارت در خصوص وضعیت صنعت برق و چشم اندازی که ناترازی های فعلی در حوزه خاموشی ها ایجاد کرده می گوید:« همانطور که در سال گذشته پیش بینی کرده بودیم، کشور با کمبودی حول و حوش 20تا 25هزار مگاواتی برای سال 1404 مواجه خواهد شد. امروز هم مسئولان توانیر این کمبود را بین 25 تا 32هزار مگاوات پیش بینی کرده اند. بعید می دانم طی ماه های گذشته کار قابل توجهی برای رفع ناترازی های برق صورت گرفته باشد. البته برخی نیروگاه های تجدیدپذیر وارد مدار شده اند. اما این ظرفیت سازی به اندازه ای نیست که تاثیر قابل توجهی ایجاد کنند. ظرفیتی که تجدید پذیرها به صنعت برق ایران افزوده اند در خوش بینانه ترین حالت بین 1تا 2هزار مگاوات است.»
دیده بان ادامه می دهد:« اگر نیروگاه های سیکل ترکیبی و گازی وارد مدار مصرف برق نشوند، گمان می کنم وضعیت ناترازی های برق در تابستان و بهار 1404 بسیار بحرانی تر از سال قبل خواهد بود. امروز گزارشی از سوی توانیر در خصوص وظایفی که وزارت نیرو برای هر استان در جهت استفاده از سیستم های خورشیدی در نظر گرفته منتشر شد. مبتنی بر این گزارش مشخص شد دولت به دنبال آن است از طریق روش های سلبی سهمی برای هر استان در نظر بگیرد تا سیستم های خورشیدی در کشور افزایش پیدا کنند. این روند اما برای کوتاه مدت اثر گذار نخواهد بود و گرهی از هزار توی مشکلات صنعت برق کشور باز نمی کند.»
این تحلیلگر صنعت برق در پاسخ به پرسش تجارت که بر اساس اعلام مسئولان وزارت نیرو خشکسالی های سالهای اخیر باعث توقف فعالیت های نیروگاه های برقابی شده. تداوم این وضعیت چه شراطی را در کشور ایجاد می کند؟ می گوید:« بین 8 تا9هزار مگاوات حداقل سهمی است که نیروگاه های برقابی در کل ذخایر برق ایران دارند. اینکه وزیر نیرو از 32 هزار مگاوات کمبود برق خبر داده با احتساب توقف فعالیت های نیروگاه های برقابی است. توجه داشته باشید که کمبود 32 هزار مگاواتی برق تقریبا 45 درصد کل ظرفیت صنعت برق کشور را تشکیل می دهد. بنابراین می توان پیش بینی کرد که خاموشی ها در سال 1404 حداقل 45 درصد بیشتر از سال قبل باشد. اگر در سال قبل روزی یکبار خاموشی دو ساعته وجود داشت، با کمبودهای فعلی باید 2نوبت 2ساعته برق خانه ها قطع شود.»
او در پاسخ به پرسش دیگری در این خصوص که وضعیت صنایع و کسب و کارها در کشور چه می شود؟ یادآور می شود:«وضعیت صنعت و کسب و کار کشور از بخش خانگی بدتر است. چرا که بازخوردهای خاموشی صنایع بسیار کمتر از بخش خانگی است. فشار بر روی صنایع بسیار زیاد است. هفته ای یک الی 2 روز برق صنایع قطع می شد. مثلا در استالن اردبیل اعلام می شد فلان شهرک صنعتی یکشنبه و سه شنبه به دلیل خاموشی، تعطیل هستند. این تعطیلات ناخواسته ، ضرر و زیان بسیاری را متوجه صنایع کشور می کند. بر اساس بررسی های مستند، توقف تولید و انتقال و توزیع برق در کشور هر روز حدود ۱۸هزار میلیارد تومان به اقتصاد کشور خسارت وارد میکند که از این میزان ۹۲۱۸میلیارد تومان آن مربوط به بخش صنعت است.»
دیده بان با اشاره به اینکه دولت اگر به دنبال حل معضل کمبود برق است باید راهبردهای کاربردی را در نظر بگیرد می گوید:« روشن است که ساخت نیروگاه های سیکل ترکیبی و گازی حداقل 2سال و بیشتر طول می کشد تا به مدار افزوده شوند. اما اگر دولت بتواند زمینه جذب سرمایه گذاری در بخش نیروگاه های خورشیدی را فراهم سازد، می توان زمینه های تولید 50هزار مگاوات برق طی 1سال را فراهم ساخت. برای این منظور لازم است ، دولت اقدام به اعطای زمین، واردات یا تولید تجهیزات مورد نیاز تولید برق خورشیدی و ارائه تسهیلات لازم برای این منظور کند تا حداقل برای سال 1405، کمبود برق در کشور کاهش یافته و مهر پایانی بر خاموشی ها زده شود.»
این تحلیلگر یادآور می شود:« در کل معتقدم در سال 1404 مشکلات کمبود برق به مراتب بیشتر خواهد بود. چرا میزان بارندگی ها کاهش یافته و نیروگاههای آبی وضعیت مناسبی ندارند. از سوی دیگر ایران با مشکل کمبود آ<ب هم روبه روست و اگر در بهار بارندگی هایی شکل بگیرد و آبی پشت سدها ذخیره شود ، این آب برای رفع مشکل جیره بندی آب در تابستان باید به کار گرفته شود و برق کشور سهمی از این آب نخواهد داشت. حتی اگر نیروگاههای خورشیدی هم به مدار اضافه شود و وضعیت ناترازی در روز تا حدی کاهش پیدا کند، در شب همچنان مشکل تامین برق وجود دارد. مساله بعدی گرم شدن شهرهای نیمه شمالی به دلیل باژگونی هواست. اقلیم ایران نیز تغییر کرده و شهرهای نیمه شمالی نیز گرم شدهاند. این امر باعث افزایش استفاده از کولرهای آبی و گازی میشود و فشار زیادی به شبکه برق ایران وارد میکند.»
دیده بان در پایان یاد آور می شود:« من آدم بدبینی نیستم اما معتقدم دولت باید شفاف و صادقانه باید با مردم صحبت کرده و شرایط را شرح دهد. دولت باید با بیان واقعیت مردم را مهیای تابستان سخت و احتمال خاموشی های وسیع تابستانی کند.»