تعرفههای «ترامپ» و چشمانداز اقتصادی آمریکای لاتین
آمریکای لاتین تاکنون رویکرد منعطفتری در برابر سیاست تهاجمی تعرفهای «ترامپ» از خود نشان داده است و در کنار سایه تهدیدهای ناشی از این جنگ تجاری بر سر آمریکای لاتین، تعرفهگذاریها میتواند فرصتی برای این منطقه برای به دست آوردن سهم در بازار واردات آمریکا باشد.
«دونالد ترامپ» رئیسجمهوری آمریکا چهارشنبه گذشته (دوم آوریل/ ۱۳ فروردین) دیوار تعرفهای با ارتفاعهای مختلف علیه جهان برپا کرد و جنگ تجاری تمام عیاری را کلید زد که بسیاری آن را تهدیدی در راستای آغاز یک بحران اقتصادی جهانی میدانند. این بزرگترین بستههای تعرفهای اعلام شده توسط ترامپ که آغازگر عصر جدیدی از حمایتگرایی است و پایههای تجارت بینالمللی را تضعیف میکند، تاثیرهای متفاوتی بر بلوکهای تجاری مختلف داشته و در حالی که برخی کشورها ضربه شدیدی خوردهاند، در آمریکای لاتین این سیاست تهاجمی با آرامش نسبی پذیرفته شده است. در منطقه آمریکای لاتین، تنها کالاهایی که از این بار تعرفهای معاف هستند، عبارتند از مس، فرآوردههای دارویی، نیمه هادیها، چوب، طلا، انرژی و برخی مواد معدنی. اکثر کشورهای آمریکای لاتین با حداقل تعرفه ۱۰ درصدی مواجه خواهند شد، به استثنای ونزوئلا (۱۵ درصد) و نیکاراگوئه (۱۸ درصد).
مکزیک
مکزیک تنها کشور آمریکای لاتین است که تا کنون کمترین آسیب را از جنگ تجاری آمریکا متحمل شده است و با تعرفه ۲۵ درصدی بر محصولات خارج از توافق تجارت آزاد (با آمریکا و کانادا)، از جمله فولاد، آلومینیوم و خودرو مواجه است. مورد مکزیک ویژه است، زیرا این کشور میتواند بر سر موضوعات مبارزه با قاچاق مواد مخدر، به ویژه فنتانیل و مهار مهاجرت غیرقانونی که هر دو در فهرست اولویتهای ترامپ قرار دارند، با همسایه شمالی خود مذاکره کند.
برزیل
پس از مکزیک که به دلیل توافق تجاری با آمریکا و کانادا از تعرفه ۱۰ درصدی اعمال شده توسط ترامپ معاف شده است، برزیل و آرژانتین دو بازار اصلی این منطقه هستند. برزیل با وجود مازاد تجاری قابل توجه با آمریکا، تنها حداقل تعرفه ۱۰ درصدی را دریافت کرده است. عمده صادرات این کشور به آمریکا نفت خام و تصفیه شده، آهن نیمه ساخته، دانه سویا، سنگ آهن، شکر و ذرت است.
آرژانتین و کلمبیا
مانند بسیاری از کشورهای آمریکای لاتین، کلمبیا نیز با تعرفه ۱۰ درصدی مواجه شده است. عمدهترین محصولاتی که این کشور به ایالات متحده صادر میکند قهوه و گل و همچنین غذاهای فرآوری شده و مواد شیمیایی است. «گوستاوو پترو» رئیسجمهوری کلمبیا که پیشتر درگیریهای لفظی و دیپلماتیک شدیدی با همتای آمریکاییاش داشته است، به تعرفههای جدید مثبت نگاه کرد و با انتشار پیامی از طریق شبکه اجتماعی ایکس اعلام کرد: آمریکای لاتین، از جمله کلمبیا، از سیاست تعرفهای ترامپ سود میبرد.
واکنش دولت آرژانتین نیز مثبت بود. «خاویر میلی» رئیسجمهوری آرژانتین که همواره به همتای آمریکایی خود میبالد، به محض شنیدن این خبر، «چوب تعرفهای» ترامپ را تحسین کرد و آن را جشن گرفت؛ با این حال، بازارهای آرژانتین، ضیافت میلی را خراب و زیانهای چشمگیری گزارش کردند. صادرات اصلی آرژانتین به آمریکا، سوخت، روغنهای معدنی، آلومینیوم و نوشیدنیهای الکلی است. ایالات متحده دومین مقصد بزرگ صادرات کشاورزی آرژانتین با مجموع ۶.۳۹۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴ است که ۲.۰۴۸ میلیارد دلار آن مربوط به محصولات اولیه کشاورزی (۶۲۵ میلیون دلار) و تولیدات کشاورزی (۱.۴۲۳ میلیارد دلار) بود.
پرو، شیلی و اکوادور
آمریکا دومین مقصد صادراتی پرو است، بنابراین با وجود توافق تجارت آزاد بین لیما و واشنگتن، بخشهایی مانند تجارت کشاورزی، معادن غیر فلزی و پوشاک تحت تاثیر قرار خواهند گرفت. در حال حاضر، این کشور آند از مذاکره به عنوان راهی برای کاهش تعرفههای جدید حمایت میکند. در شیلی، بخشهای کشاورزی و ماهیگیری بیشترین آسیب را خواهند دید. «سوسانا خیمِنِس» رئیس کنفدراسیون تولید و بازرگانی شیلی به تازگی گفت: ما باید از روابط تجاری خود با ایالات متحده محافظت کنیم. ما دلایل زیادی برای بررسی این تعرفه ۱۰ درصدی داریم.
آمریکای مرکزی
اقتصادهای آمریکای مرکزی به شدت به صادرات خود به بازار ایالات متحده وابسته هستند و به نظر میرسد که بدترین تاثیر بر کشورهای آمریکای مرکزی باشد؛ به ویژه هندوراس، جمهوری دومینیکن، پاناما و السالوادور. «سیتی بانک» (Citibank) در تحلیلی اعلام کرد هندوراس، السالوادور، جمهوری دومینیکن و پاناما به دلیل نداشتن تعادل تجاری با ایالات متحده، مهاجرت و قاچاق مواد مخدر، وابستگی به حوالهها و عوامل دیگر، آسیبپذیرترین کشورها هستند.
فرصتها
آمریکای لاتین یکی از مناطقی است که با کمترین میزان تعرفههای اعمال شده توسط ترامپ مواجه شده است؛ در مقایسه با اتحادیه اروپا (۲۰ درصد) یا بسیاری از کشورهای آسیایی (با تعرفههای بیش از ۳۰ درصد). این منطقه به عنوان یک کل میتواند با موقعیتی مواجه شود که با داشتن موانع تعرفهای کمتر نسبت به رقبای مستقیم خود در ورود به بازار ایالات متحده، به نفع آن باشد. حتی این احتمال وجود دارد که کشورهای آسیایی برای کاهش تعرفههای بالاتر، محصولات خود را از طریق کشورهای آمریکای لاتین دوباره صادر کنند.
در واقع، در حالی که بازارهای سهام عمده جهان در روز پنجشنبه پس از اعلام این خبر به شدت سقوط کردند، بازارهای آمریکای لاتین عموماً محتاطانهتر واکنش نشان دادند. نکته حائز اهمیت اینکه، تغییرات هدفمند در برخی از محصولات آمریکای لاتین در هفتهها و ماههای آینده پس از مذاکرات میان دولتهای منطقه و کاخ سفید امکان پذیر است. با این حال آنچه تاکنون مشاهده کردیم این بوده که به نظر نمیرسد که اکثر کشورها در حال برنامهریزی برای انتقامجویی علیه ایالات متحده باشند.
چالشها
با وجود فرصتها، منطقه از اثراتی که بازگشت آمریکا به حمایتگرایی برای سایر نقاط جهان به دنبال خواهد داشت، از جمله رکود احتمالی در اقتصاد آمریکا مصون نخواهد بود. بسیاری از تحلیلگران، کاهش رشد اقتصادی آمریکا در نتیجه این سونامی تعرفهای را به عنوان یکی از شرکای تجاری اصلی آمریکای لاتین پیشبینی میکنند، که به طور مستقیم بر اقتصاد این منطقه تاثیر خواهد گذاشت. اقتصادهای آمریکای لاتین و آمریکای شمالی چنان به هم پیوستهاند که چنان چه رشد اقتصادی آمریکا کند شود یا رکودی رخ دهد، آمریکای لاتین آن را احساس خواهد کرد. در این راستا، گمانهزنیهایی مبنی بر کاهش رشد اقتصاد جهانی وجود دارد که بر نرخ رشد اقتصادهای آمریکای لاتین تاثیر میگذارد. این وضعیت میتواند باعث افزایش تورم و افزایش نرخ بهره برای مدت طولانیتر شود. با این حال، در حال حاضر مشخص نیست که در ماههای آینده چه اتفاقی خواهد افتاد و از طرفی، آمریکای لاتین در مقایسه با سایر نقاط جهان در موقعیت نسبتا مطلوبی قرار دارد. در این چارچوب، تعرفهگذاریهای ترامپ را میتوان همچنین فرصتی در آمریکای لاتین برای به دست آوردن سهم بازار در واردات ایالات متحده در نظر گرفت.