دوباره مذاکره
گروه سیاسی: ایران و آمریکا امروز شنبه (23 فروردین) در مسقط، آزمونی سخت را برای شکستن قفل مذاکرات هستهای آغاز خواهند کرد که حتمال تعیین کننده بسیاری از معادلات آتی در منطقه خاورمیانه نیز خواهد بود. مذاکرات غیرمستقیم تهران و واشنگتن با میانجیگری عمان میتواند واپسین میدان برای سنجش اراده طرفین و پیروزی دیپلماسی بر جنگ باشد.
به گزارش «تجارت»، مذاکرات امروز مسقط را میتوان مقدمهای برای مذاکرات بزرگتر و جدیتر مدنظر قرار داد. حتی این موضوع از سوی دولت آمرکا نیز مورد تصدیق قرار گرفته است. به گونهای که «تمی بروس»، سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات متحده میگوید، نشستهای روز شنبه ایران و ایالات متحده اینکه ایران جدی است را مشخص خواهد کرد و این احتمال که دورهای بیشتری از مذاکرات بین ۲ کشور برگزار شود منتفی نیست. در سوی مقابل آمریکاییها، آنچنان که علی شمخانی مشاور رهبر انقلاب اشاره کرده، وزیر خارجه ایران با اختیارات کامل برای مذاکره غیرمستقیم با امریکا راهی عمان میشود. تهران به دور از نمایش و لفاظی مقابل دوربینها بدنبال توافق واقعی و عادلانه است، پیشنهادات مهم و قابل اجرا آماده است؛ اگر واشنگتن با صداقت و اراده توافق وارد شود، مسیر توافق روشن و هموار خواهد بود.
پذیرش مذاکرات غیرمستقیم از سوی آمریکاییها
طی روزهای منتهی به آغاز مذاکرات ایران و آمریکا در عمان، جنجال زیادی پیرامون مستقیم یا غیرمستقیم بودن مذاکرات وجود داشت. آمریکاییها بر مستقیم بودن مذاکرات اصرار داشتند و در مقابل ایران بر غیرمستقیم بودن آن. در این میان، حتی روزنامه واشنگتن پست مدعی شده بود که در صورت عدم مستقیم بودن مذاکرات، استیو ویتکاف، نماینده ویژه رئیس جمهوری آمریکا در امور خاورمیانه و مذاکره کننده ارشد آنها احتمالا در مسقط حاضر نخواهد شد.
علیرغم این ادعاها، اخیرا یک منبع رسمی ایرانی در گفتوگو با شبکه الجزیره مذاکرات مستقیم با طرف آمریکایی در عمان را رد کرد و گفت آمریکا به وضوح با مذاکرات غیرمستقیم موافقت کرده است و آنچه اکنون می گوید تعجب آور است. این منبع ایرانی افزود: اگر واشنگتن می خواهد در مورد ماهیت صلح آمیز برنامه هسته ای ما اطمینان حاصل کند، توافق در دسترس است. وی تصریح کرد: مذاکرات مسقط در اوج آمادگی نیروهای مسلح ایران برگزار می شود. منبع مذکور ادامه داد: ما شدیدا خواهان گفتوگو و دستیابی به توافق هستیم، اما تهدید را نمی پذیریم. منبع رسمی ایرانی اضافه کرد: اگر آمریکا بر انتخاب مسیر تهدید و جنگ پافشاری کند، ما آماده ایم. وی تأکید کرد: ما نمیخواهیم زمان را تلف کنیم و خواهان مذاکرات جدی هستیم که به توافقی محکم منجر شود. منبع ایرانی به اظهارات رییس جمهور آمریکا در مورد مذاکرات مستقیم اشاره کرد و گفت آمریکا به وضوح با مذاکرات غیرمستقیم موافقت کرده است و آنچه اکنون می گوید تعجب آور است.
تلاش آمریکا برای تشدید تهدیدات قبل از برگزاری نشست
در آستانه برگزاری مذاکره امروز شنبه، آنچنان که پیشبینی میشد، دونالد ترامپ و مقامهای ارشد کاخ سفید تلاش کردند، همچنان زبان تهدیدآمیز خود علیه ایران حفظ کنند. دونالد ترامپ، تنها ۲ روز پیش از مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در عمان، «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا شامگاه چهارشنبه دوباره ایران را با اقدام نظامی تهدید کرد. رئیس جمهور آمریکا در پاسخ به سوال خبرنگاری در کاخ سفید درباره اینکه آیا منظور او از اقدامات احتمالی علیه ایران در صورت عدم رسیدن به توافقی تازه، اقدام نظامی را شامل میشود، گفت: «قطعا.» او همچنین در پاسخ به سوال دیگری درباره اینکه آیا مذاکرات روز شنبه آغازگر یک روند است یا خیر، گفت: «این یک شروع کننده است. زمان زیادی نداریم. آنها نباید به سلاح هستهای دست پیدا کنند. من میخواهم ایران پیشرفت کند، تنها خواسته من این است که آنها نباید سلاح هستهای داشته باشند.» ترامپ گفت که «ایرانیان مردم باهوشی هستند، اما حکومت سرسختی دارند. رهبران آنها نیز از خواستههای من آگاه هستند. من چیز زیادی نمیخواهم. تنها خواسته من، عدم دستیابی ایران به سلاح هستهای است.»
افزون بر ترامپ، وزیر دفاع آمریکا به لفاظی و تشدید تنش با ایران پرداخت. «پیت هگست» وزیر دفاع آمریکا که در پاناما به سر میبرد، به حضور بمبافکنهای بی۲ در پایگاه آمریکایی «دیگو گارسیا» اشاره کرد. هگست در سخنانش ابراز امیدواری کرد که مذاکرات آمریکا و ایران درباره برنامه هستهای تهران بتواند بهصورت مسالمتآمیز حل شود. او همچنین در لفاظیهایی که هدفشان خط و نشان کشیدن بود، گفت، این به ایران بستگی دارد که تصمیم بگیرد آیا انتقال اخیر بمبافکنهای بی۲ از سوی آمریکا پیامی برای تهران بوده است یا خیر.»
این رویکرد دولتمردان آمریکایی را به وضوح میتوان نوعی لفاظی قبل از آغاز مذاکرات به منظور داشتنن دست بالا در گفتوگوها مورد ارزیابی قرار داد. ترامپ و اعضای کابینه او تلاش دارند به ایران این مساله را القا کنند که در صورت عدم نرمش و پذیرش خواستههای آمریکا در مذاکرات به سوی جنگ گام برخواهند داشت.
تاکید ایران بر احتمال بالای حصول توافق در صورت کنارگذاشتن سیاست ارعاب و تهدید از سوی آمریکا
در سوی مقابل آمریکاییها مواضع سیاستمداران کشورمان قبل از آغاز مذاکرات عمان بر ضرورت کنار گذاشتن راهبرد تهدید و ارعاب از سوی واشنگتن تاکید دارد. در مهمترین نمود، «سید عباس عراقچی» وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران طی یادداشتی در روزنامه واشنگتنپست نوشته است: ایران دیپلماسی را ترجیح میدهد، اما بهخوبی میداند چگونه از خود دفاع کند. ما نه در گذشته در برابر تهدیدها تسلیم شدهایم و نه اکنون و نه در آینده تسلیم خواهیم شد. ما خواهان صلح هستیم، اما هرگز تسلیم را نمیپذیریم. او با بیان اینکه «اکنون توپ در زمین آمریکاست»، نوشت: اگر آمریکا بهدنبال راهحل دیپلماتیک واقعی است، ما مسیر آن را پیشتر نشان دادهایم. اما اگر هدفش تحمیل اراده از طریق فشار باشد، باید بداند: ملت ایران در برابر زبان زور و تهدید، متحدانه و قاطع واکنش نشان میدهد.
همچنین، مجید تختروانچی، معاون سیاسی وزیر خارجه کشورمان که به منظور برگزاری سومین دور نشست رایزنی سیاسی در صربستان حضور داشت؛ در نشست موسسه سیاست و اقتصاد بینالملل بلگراد با موضوع «سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران: تبیین چالشها و فرصتها، با اشاره به مذاکرات غیرمستقیم در موضوع هستهای بین ایران و آمریکا در مسقط گفت: اگر طرف آمریکایی موضوعات و خواستههای غیر مرتبط مطرح نکند و تهدید و ارعاب را کنار بگذارد، امکان خوبی برای دستیابی به توافق وجود دارد.
ایران آماده وضعیت به نتیجه نرسیدن مذاکرات
علی رغم تهدیدات آمریکاییها، به نظر میرسد ایران آماده وضعیت عدم حصول توافق میان طرفین است. از یک سو ایران در مذاکرات امروز به دنبال سنجش واقعی بودن اراده آمریکاییها در زمینه توافق است و از سوی دیگر، تمام سناریوها را در صورت شکست کامل مذاکرات مدنظر قرار داده است. در سطح نخست، اسماعیل بقائی در آستانه برگزاری گفتوگوهای غیرمستقیم ایران و آمریکا در عمان در روز شنبه در مطلبی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «ما با حسن نیت و هوشیاری کامل به دیپلماسی یک فرصت واقعی میدهیم. آمریکا باید این تصمیم را که علیرغم هیاهوهای خصمانه آنها اتخاذ شده است، قدر بداند. وی افزود: ما نه پیشداوری میکنیم و نه پیشگویی. در سطح دوم، علی شمخانی، مشاور سیاسی رهبری انقلاب در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «استمرار تهدیدات خارجی و قرار گرفتن ایران در شرایط حمله نظامی میتواند منجر به اقداماتی بازدارنده مانند اخراج بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی و قطع همکاری با آن شود. انتقال مواد غنیشده به مکانهای امن و نامشخص در ایران نیز میتواند در دستور کار قرار گیرد.» این موضعگیری به وضوح بدین معنا است که ایران تمامی جوانب ضروری را در صورت شکست مذاکرات مدنظر قرار داده است.
احتمال ارائه پیشنهاد توافق موقت از سوی ایران
با نزدیک شدن به موعد نهایی مذاکره، پایگاه «اکسیوس» به نقل از یک دیپلمات اروپایی و یک منبع آگاه مدعی شد که ایران در حال بررسی ارائه پیشنهادی در مذاکرات با ایالات متحده است که بر اساس آن، دو کشور ابتدا روی یک توافق هستهای موقت کار کرده و سپس به سمت مذاکرات برای دستیابی به یک توافق جامعتر حرکت کنند. در ادامه به نقل از این منابع ادعا شده است که ایرانیها معتقدند که رسیدن به یک توافق جامع و فنی در مدت دو ماه واقعبینانه نیست و آنها بهدنبال خرید زمان بیشتر برای جلوگیری از تشدید تنشها هستند. «علی واعظ» مدیر پروژه ایران در گروه بحران بینالمللی در اینباره گفت: «به نظر میرسد ایرانیها بر این باورند که دستیابی به یک توافق پایدار در چارچوب زمانی مدنظر ترامپ بعید است. بنابراین ممکن است توافقی موقت بهعنوان ایستگاهی در مسیر رسیدن به توافق نهایی لازم باشد».