گروه اقتصاد کلان: در شرایط کنونی اقتصاد ایران، مسأله‌ی سرمایه‌گذاری یکی از مباحث اساسی در رشد و توسعه اقتصادی کشور محسوب می‌شود. دولت‌ و نهادهای مختلف همواره سعی دارند سرمایه‌ها و منابع مالی موجود در فضای اقتصادی کشور را به سمت بخش‌های مولد هدایت کنند. به گزارش تجارت، در حال حاضر شعار اقتصادی امسال با عنوان سرمایه‌گذاری در تولید نام گذاری شده است؛ این شعار اکنون در راستای رشد و توسعه بخش‌های صنعتی و اقتصادی کشور مطرح می‌شود، اما در این میان، برخی فعالیت‌های سوداگرانه در حوزه‌های مختلف مانند طلا و ارز در تناقض با این شعار قرار دارند و تأثیرات منفی بر اقتصاد کشور می‌گذارند. فعالیت‌های سوداگرانه در بازارهای طلا و ارز عمدتاً از طریق خرید و فروش‌های کوتاه‌مدت و بدون توجه به تولید و عرضه واقعی کالاها و خدمات، صورت می‌گیرند. این فعالیت‌ها معمولاً به دو دسته تقسیم می‌شوند: سفته‌بازی در بازار ارز یکی از این نوع فعالیت سوداگرانه است که از طریق خرید و فروش ارزهای خارجی و با هدف کسب سود از نوسانات کوتاه‌مدت نرخ ارز صورت می‌پذیرد. مضاف بر این روش، سرمایه‌گذاری در خرید و فروش کوتاه مدت طلا هم یکی از روش‌های سفته بازی در حوزه‌های غیر مولد محسوب می‌شود. این نوع فعالیت‌ها باعث ایجاد تلاطم‌های قیمتی در بازارها شده و در نتیجه مشکلاتی نظیر افزایش قیمت‌ها و اختلال در بازارهای تولیدی ایجاد می‌کنند. سرمایه‌گذاری در تولید به معنای هدایت منابع مالی به سمت بخش‌هایی است که باعث افزایش ظرفیت‌های تولیدی و ایجاد ارزش افزوده در اقتصاد می‌شوند. این بخش‌ها شامل صنعت، کشاورزی، فناوری، و خدمات است که در بلندمدت موجب رشد و توسعه پایدار اقتصادی خواهند شد. در مقابل، فعالیت‌های سوداگرانه در بازارهای طلا و ارز هیچ‌گونه تأثیر مستقیم بر تولید و افزایش ظرفیت‌های تولیدی ندارند. این فعالیت‌ها بیشتر به‌دنبال نفع کوتاه‌مدت و پایین آوردن ریسک‌های ناشی از تورم برای سرمایه‌گذاران است. در حالی که این نوع سرمایه‌گذاری‌ها به اقتصاد ملی کمک نمی‌کند و در نهایت می‌تواند موجب بی‌ثباتی اقتصادی شود.

سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های غیر مولد چه اثرات منفی به همراه دارد؟
سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های غیر مولد آثار منفی زیادی با خود به همراه دارد. افزایش نرخ تورم یکی از این آثار منفی است. فعالیت‌های سوداگرانه در بازار ارز و طلا باعث افزایش نرخ ارز و قیمت طلا می‌شوند. این افزایش قیمت‌ها می‌تواند موجب تورم عمومی در اقتصاد کشور شود که به خصوص برای اقشار کم‌درآمد و تولیدکنندگان مشکلات جدی ایجاد می‌کند. کمبود نقدینگی در بخش تولید یکی دیگر از آثار منفی این موضوع است. هنگامی که سرمایه‌ها به‌جای هدایت به سمت تولید، به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم وارد بازارهای طلا و ارز می‌شوند، نقدینگی کمتری برای تأمین مالی واحدهای تولیدی و پروژه‌های عمرانی در دسترس قرار می‌گیرد. عدم ایجاد ارزش افزوده نیز یکی دیگر آثار منفی سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های غیر مولد است درحالی‌که فعالیت‌های سوداگرانه هیچ‌گونه ارزش افزوده‌ای ایجاد نمی‌کنند، سرمایه‌گذاری در بخش‌های تولیدی می‌تواند باعث ایجاد اشتغال، رشد اقتصادی و توسعه پایدار شود.

راهکار‌های هدایت سرمایه‌ به بخش مولد اقتصاد کشور چیست؟
برای حل این مشکل و هدایت منابع به سمت تولید، لازم است تدابیری اندیشیده شود که فعالیت‌های سوداگرانه در بازارهای طلا و ارز کاهش یابد؛ تنظیم بازارهای ارز و طلا یکی از این راهکار‌ها است. با کنترل و تنظیم بازارهای ارز و طلا، می‌توان از نوسانات شدید قیمت‌ها جلوگیری کرد و ثبات اقتصادی را ایجاد کرد. تشویق سرمایه‌گذاری در بخش‌های مولد یکی دیگر از این راهکار‌ها محسوب می‌شود.  دولت باید با ارائه تسهیلات مالی، کاهش مالیات، و ایجاد زیرساخت‌های مناسب، سرمایه‌گذاران را به سمت تولید هدایت کند.

سوق دادن سرمایه‌ مردم به سمت طلا مغایر با تولید ملی است
حسین راغفر اقتصاددان در گفتگویی پیرامون هدایت سرمایه‌های خرد به بخش تولید اظهار کرد: امسال دوازدهمین سالی است که به نام تولید مزین شده‌است، اما دریغ از اینکه به الزامات تولید در این سال‌ها پایبند باشیم. این اقتصاددان افزود: متاسفانه اقتصاد مالی غالب در کشور نه تنها مبتنی بر تولید نیست بلکه به دلیل سیاست‌های نادرست مالی فضای سفته بازی و سوداگری همچنان در گسترش است که نمونه بارز آن سوق دادن سرمایه‌های مردم به سمت بازار طلا و تبدیل پول به فلزات گران‌بهااست. وی با بیان اینکه دولت باید هزینه‌های سفته‌بازی و سوداگری را در اقتصاد به شدت بالا ببرد عنوان کرد: برای اینکه بهبود سرمایه‌گذاری مولد صورت بگیرد، باید هدایت سخت‌گیرانه اعتبارات به تولید و مشارکت‌های عمومی و خصوصی دنبال شوند. راغفر یادآور شد: نظام بانکی ما نظام مبتنی بر تولید نیست. در حالی که انتظار می‌رود دولت از کسب‌وکارهای غیر مولد مانند خرید و فروش طلا مالیات سنگینی بگیرد و آن را صرف تولید کند، خود بانک‌ها وارد سوداگری و سفته بازی شده، سرمایه‌‌شان را در مسیر غیر مولد قرار داده‌‌اند. این اقتصاددان افزود: سرمایه‌گذاری در تولید رشد می‌کند. حرکت به سمت سرمایه‌گذاری مولد الزامات مهمی دارد که در گام نخست باید اصلاح فضای کسب و کار به شکلی انجام شود که از این وضعیت انحصاری آن را خارج شویم. در حالی که شاهدیم مسیر غیر مولد تبدیل سرمایه به طلا رونق پیدا کرده و حتی فضای کسب‌وکار آنلاین هم برایش در نظر گرفته شده‌‌است. وی در مورد اینکه اقتصاد ایران چگونه به رونق تولید دست می‌یابد، تصریح کرد: اگر نظام ارزی، مالیاتی و بانکی به نحوی اصلاح شوند که هزینه فعالیت‌های نامولد را بالا ببرند و در مقابل بتوانند بهره‌وری سرمایه‌گذاری در تولید را افزایش دهند، زمینه رونق تولید فراهم می‌شود. راغفرتصریح کرد: در هیچ اقتصادی فرمولی وجود ندارد که از ترکیب سفته‌بازی و سوداگری به تولید ملی و سرمایه‌گذاری در تولید دست یافت و متاسفانه ما فقط شعار سال را در حد شعار نگه می‌داریم. این اقتصاددان با اشاره به سیاست‌های عجیب واردات 4 میلیارد دلار طلا این میزان واردات طلا را باعث ناترازی میان عرضه و تقاضا و در نتیجه افزایش قیمت ارز دانست گفت: طلا را با ارز دولتی وارد کرده‌اند و با دلار 120 هزار تومان به مردم فروخته‌‌اند و این به نوعی خالی کردن جیب مردم برای تامین کسری بودجه است. وی متذکر شد: بدون خروج یا لااقل محدود و محصور کردن فعالیت‌های این بخش‌ها در اقتصاد، هیچ شانسی برای بهبود فضای تولید و عمل کردن به شعار سال نداریم. راغفر در پایان سخنان خود یادآور شد: تولید اگر تقویت نشود و بخش خصوصی مولد دوباره اعتمادش باز نگردد، فرسایش سرمایه‌های اقتصادی و اجتماعی ادامه می‌یابد. این ریل گذاری محصول سیاست‌هایی است که در 36 سال گذشته بدون وقفه دنبال شده و مادامی که این مسیر خسارت بار اصلاح نشود، نه تنها سرمایه‌ای برای تولید جذب نمی‌شود که بخش مهمی از بحران‌های موجود نیز مرتفع نمی‌شود. در نهایت آنچه که می‌توان به عنوان جمع‌بندی بیان کرد این است که فعالیت‌های سوداگرانه در حوزه طلا و ارز نه تنها مغایر با شعار سرمایه‌گذاری در تولید هستند بلکه می‌توانند اثرات منفی جدی بر اقتصاد کشور بگذارند. برای رسیدن به توسعه پایدار و رشد اقتصادی، نیاز است تا منابع مالی به سمت تولید و بخش‌های مولد هدایت شوند تا کشور از نوسانات و مشکلات اقتصادی دور بماند.