گروه صنعت و تجارت: اطلاعات مرکز پژوهش‌های اتاق ایران از رسید ن شامخ اقتصاد  به 48.7 د ر اسفند ماه 1403 حکایت د ارد ؛ رقمی که از ماه‌های مشابه سال قبل نیز پایین‌تر است و از تد اوم رکود  د ر فعالیت‌های اقتصاد ی حکایت د ارد . د ر اسفند  ۱۴۰۳، شاخص مد یران خرید  (شامخ) کل اقتصاد ، پس از تعد یل اثرات فصلی، برای چهارمین ماه متوالی روند  رکود ی د اشته و کمتر از محد ود ه مرزی ۵۰ قرار گرفته است. د ر همین حال، شاخص بخش صنعت نیز باوجود  افزایش جزئی، د ر محد ود ه مرزی ۵۰ متوقف شد ه است. این د ر حالی است که بر اساس الگوی فصلی سال‌های گذشته، انتظار بهبود  د ر وضعیت فعالیت‌های کسب‌وکارها د ر اسفند ماه وجود  د اشت، زیرا اسفند ماه معمولاً با افزایش تقاضای مصرف‌کنند گان همراه است، اما برخلاف انتظارات، نه‌تنها بهبود  معناد اری مشاهد ه نشد ، بلکه شاخص‌ها نسبت به اسفند  سال‌های گذشته نیز کاهش یافته‌اند . بررسی‌های مرکز پژوهش‌های اتاق ایران د ر شاخص مد یران خرید  (PMI) موسوم به شامخ، نشان می‌د هد : کاهش د ر میزان تولید ، سفارشات جد ید  و موجود ی مواد  اولیه بیانگر کاهش د ر سمت عرضه و تقاضاست، که ریشه د ر تشد ید  نوسانات ارزی، رشد  هزینه‌های تولید ، کمبود  نقد ینگی و کاهش قد رت خرید  مصرف‌کنند گان د ارد . علاوه بر این محد ود  شد ن تولید  به د لیل افزایش هزینه‌های بنگاه‌ها و ناترازی‌های انرژی، منجر به کاهش به‌کارگیری نیروی انسانی شد ه و د ر همین حال عد م تناسب د ستمزد  با هزینه‌های معیشت، کاهش عرضه نیروی کار را به همراه د اشته است.

شاخص مد یران خرید  ترکیبی کل اقتصاد 
بر اساس آخرین نظرسنجی انجام شد ه د ر ماه اسفند ، شاخص مد یران خرید  کل اقتصاد  ایران که معیاری از شرایط کلی کسب‌وکار ماهانه است پس از تعد یل فصلی همچنان د ر ناحیه رکود  باقی ماند ه است. شاخص مذکور برای اسفند ماه معاد ل 48.7 برآورد  شد ه و حاکی از آن است که میزان فعالیت‌های اقتصاد ی د ر این ماه برای چهارمین ماه متوالی، روند ی کاهشی د اشته است. البته نرخ کاهش د ر این ماه نسبت به ماه قبلی (47.0) اند کی کمتر گزارش شد ه است و علی‌رغم اینکه د ر اسفند ماه به‌طورمعمول انتظار بهبود  د ر فعالیت‌های کسب‌وکار وجود  د ارد  اما د ر این د وره شاخص کاهشی بود ه است. تد اوم کاهش این شاخص د ر اسفند ماه تحت تأثیر روند  کاهشی چهار مؤلفه از پنج مؤلفه اصلی خود  قرار گرفته است. میزان تولید  محصولات یا ارائه خد مات، میزان سفارشات جد ید  مشتریان، موجود ی مواد  اولیه یا لوازم خرید اری شد ه و میزان استخد ام و به‌کارگیری نیروی انسانی همگی کاهشی بود ه د رحالی‌که سرعت انجام و تحویل سفارشات روند ی افزایشی د اشته است. د ر اسفند ماه میزان تولید  محصول و ارائه خد مت برای پنجمین ماه متوالی کاهشی است اما نسبت به ماه قبل با نرخ کند تری کاهش یافته است. نوسانات افزایشی قیمت مواد  اولیه که طی ماه‌های اخیر، هزینه‌های مربوط به تأمین مواد  اولیه را بالا برد ه بود ، برنامه‌ریزی کسب‌وکارها برای ماه‌های آتی را با بی‌ثباتی و عد م اطمینان مواجه کرد ه است و د ر چنین شرایطی بسیاری با کمبود  نقد ینگی و منابع مالی روبرو هستند . هم‌زمان کاهش قد رت خرید  مصرف‌کنند گان به د نبال افزایش قیمت‌ها، موجب تد اوم تقاضای ضعیف مشتریان حتی د ر اسفند ماه شد ه است، به‌طوری‌که میزان شاخص سفارشات جد ید  مشتریان برای یازد همین بار از ابتد ای سال تاکنون کاهشی بود ه و کمتر از محد ود ه ۵۰ قرار گرفته است. اگرچه عد د  شاخص د ر مقایسه با ماه قبل بیشتر گزارش است اما با انتظارات روند  شاخص مذکور د ر اسفند ماه سال‌های گذشته، تطبیق ند ارد .
موجود ی مواد  اولیه و لوازم خرید اری شد ه د ر اسفند ماه همچنان با کاهش مواجه است و نسبت به ماه قبل با سرعت بیشتری کاهش یافته است. نوسانات افزایشی نرخ ارز د ر کنار مشکلات ناشی از عد م تخصیص ارز و مشکلات گمرکی هزینه وارد ات مواد  اولیه را افزایش د اد ه و تأمین این اقلام را برای بسیاری از تولید کنند گان د شوار کرد ه است. از سوی د یگر، تورم بالا نه‌تنها کمبود  نقد ینگی و کاهش قد رت خرید  شرکت‌ها برای خرید  و ذخیره‌سازی را به همراه د اشته، بلکه خود  آن، عاملی د ر محد ود  شد ن عرضه د اخلی مواد  اولیه طی ماه‌های گذشته نیز بود ه است. این وضعیت سبب شد ه بسیاری از کسب‌وکارها نتوانند  سطح بهینه‌ای از موجود ی مواد  اولیه را حفظ کنند . افزایش نرخ ارز، اصلی‌ترین عامل رشد  بهای مواد  اولیه وارد اتی بود ه و د رعین‌حال د ر بازار د اخلی نیز، فشار هزینه‌های تولید  و محد ود یت نقد ینگی، تولید کنند گان را د ر تنگنای مالی بیشتری قرار د اد ه و حاشیه سود  بسیاری از بنگاه‌ها را به‌شد ت کاهش د اد ه است. به همین د لیل افزایش بهای نهاد ه‌های تولید  با وقفه زمانی، مستقیماً بر تصمیم‌گیری د ر خصوص قیمت‌گذاری نهایی محصولات اثر گذاشته است به‌طوری‌که د ر اسفند ماه نیز همچنان شاهد  تد اوم فروش محصولات تولید  شد ه و خد مات ارائه شد ه د ر سطوح قیمتی بالا بود ه‌ایم، هرچند  د ر مقایسه با ماه قبل با شد ت کمتری بود ه است. د ر اسفند ماه، موجود ی محصول نهایی د ر انبار یا کارهای د ر حال تکمیل همچنان برای پنجمین ماه متوالی روند ی کاهشی د اشته است. د ر شرایطی که د ر ماه‌های اخیر به د لیل کمبود  منابع انرژی، کمبود  نقد ینگی و سفارشات محد ود  مشتریان، سطح فعالیت‌ها کم بود ه است و این کاهش تا حد ی ناشی از افزایش هزینه‌های تأمین مواد  اولیه و فشارهای تأمین‌ مالی است که باعث محد ود یت د ر تأمین نهاد ه‌ها شد ه است. از سوی د یگر ازآنجاکه طی ماه‌های اخیر نیز سفارشات جد ید  محد ود  بود ه است، بسیاری از بنگاه‌ها نسبت به چشم‌اند از فروش محتاط باقی ماند ه‌اند  و ترجیح د اد ه‌اند  سطح موجود ی خود  را پایین نگه د ارند  که این وضعیت به‌نوعی بازتاب فضای بی‌ثبات و نااطمینانی حاکم بر فعالیت‌های اقتصاد ی د ر آیند ه است. د ر اسفند ماه، کاهش میزان استخد ام و به‌کارگیری نیروی انسانی، نتیجه شرایط رکود ی حاکم بر فضای تولید  و تقاضاست. افت د ر سفارشات جد ید  مشتریان، موجب کاهش حجم تولید  د ر بسیاری از کسب‌وکارها شد ه و این موضوع نیاز به نیروی کار جد ید  را کاهش د اد ه است. همچنین تولید کنند گانی که با رشد  هزینه‌های مواد  اولیه و فشارهای مالی ناشی از افزایش نرخ ارز مواجه هستند  د ر تلاش هستند  تا با کنترل هزینه‌های جاری، از جمله نیروی انسانی، زیان‌های احتمالی را کاهش د هند . د رعین‌حال، نااطمینانی نسبت به آیند ه فعالیت‌ها، موجب شد ه بسیاری از کسب‌وکارها از به‌کارگیری نیروی جد ید  خود د اری کنند . از سوی د یگر با بالا رفتن فشار هزینه‌های زند گی نیروی کار نیز تمایلی به اشتغال د ر سطوح د رآمد ی فعلی ند ارند  د رنتیجه مجموعه این عوامل باعث شد ه تا بازار کار د ر مسیر کاهشی قرار گیرد .
شاخص مد یران خرید  بخش صنعت