مذاکرات ایران و امریکا و ضرورت مد یریت رسانه و فضای مجازی


حسن صفرخانی د ر یاد د اشتی برای د یپلماسی ایرانی می نویسد : موضوع مذاکره بین ایران و امریکا سالیان سال است که مطرح و مورد  توجه سیاستمد اران و کارگزاران است و با توجه به شرائط خاص این مقطع تاریخی و علی رغم نقد  و نظر های جد ی د ر این خصوص و تجربه های مکر د اخلی و خارجی د ر این مورد  و علامت سوال های جد ی د ر این حوزه؛ با توجه به ملاحظه جوانب مختلف موضوع؛ نظام جمهوری اسلامی ایران بنا به د رخواست امریکا تصمیم به گفت‌وگو ومذاکره با امریکا گرفت. اولین مرحله از گفت‌وگوهای غیرمستقیم بین تهران و واشینگتن عصر شنبه 23 فرورد ین 1404 د ر مسقط آغاز شد  و با پایان د ور اول مذاکرات د ور د وم آن قرار است هفته آیند ه برگزار شود .
بلافاصله بعد  از اتمام د ور اول مذاکرات، د و طرف فضای مذاکرات را مثبت ارزیابی کرد ه‌اند . سپس نگاه اولیه و مثبت طرفین فضای رسانه ای د ر ایران و امریکا و جهان را  تحت تاثیر قرار د اد  و بازارهای مالی جهان و به‌ویژه بازارهای مالی ایران به این گفت‌وگوها واکنش مثبت نشان د اد  و موجب ریزش قیمت د لارو طلا و سبز پوشی بورس شد  و فضای مثبتی د ر افکار عمومی شکل گرفت؛ اما با فاصله ای کم از انتشار فضای مثبت رسانه ای؛ توسعه تحلیل های و نگاه های افراط گرایانه و بد بینانه و یا تحلیل های بسیار خوش بینانه د ر ایران و گفت‌وگوهای رئیس جمهوری امریکا و طرف مذاکره کنند ه با ایران و سخنان متناقض ایشان فضای رسانه ای و بازارهای مالی به‌ویژه د ر ایران را مجد د ا تحت تاثیر قرار د اد  و نوسانات ارزی و بالا رفتن قیمت طلا و سکه را د امن زد . همان‌طور که رهبر معظم انقلاب اشاره کرد ند  باید از «خوش‌بینی و بد بینی افراطی» به این گفت‌وگوها پرهیز کرد (1). با توجه به این وضعیت باید  د قت نظر بیشتری نسبت به واقعیت مذاکرات د اشت. آنچه مسلم است امریکا با یک نگاه راهبرد ی و منظومه ای به مذاکرات نگاه می کند  که گفت‌وگو و مذاکره تنها بخشی از پازل ایشان برای توسعه راهبرد شان است. نگاه چند  وجهی به موضوع مذاکرات با ایران و پیوست های رسانه ای و فضای مجازی، پیوست های نظامی، امنیتی، سیاسی و د یپلماتیک امریکا و غرب بسیار حائز اهمیت است.
به‌صورت طبیعی و قهری ایران نیز باید  با هوشمند ی کامل د ر یک نگاه منظومه ای و پازل چند  وجهی مذاکرات را مورد  توجه قرار د هد  و با طراحی و مد یریت پیوست های نظامی و امنیتی و سیاسی و خصوصا رسانه ای و فضای مجازی چه معطوف به افکار عمومی د اخل کشور و چه معطوف به افکار عمومی جهان را برعهد ه بگیرد  و  با د رایت و هوشمند ی کامل د ر جریان مذاکرات حضور یابد  و نقش موثر خود  را مد یریت مذاکرات خصوصا د ر حوزه رسانه ای و فضای مجازی و شبکه های اجتماعی چه د ر د اخل و چه د ر خارج نشان د هد ؛ به طور نمونه همان گونه که برخی از کارشناسان رسانه ای متذکر شد ند  د شمن با طراحی مد ل تباین د رصد د  مد یریت افکار عمومی و رویا فروشی د ر ایران و فشار آن بر مذاکره کنند گان برای اخذ امتیازات بیشتر است. تجربه‌های چند ین د ور مذاکرات با واشینگتن د ر حد اقل یک د هه گذشته نشان می‌د هد  که آمریکایی‌ها همواره از «اثر تباین» (CONTRAST EFFECT) برای تیز کرد ن و گزند ه‌تر کرد ن تیغ تحریم‌ها و جلوگیری از خوگیر شد ن اقتصاد  ایران به آن استفاد ه کرد ه‌اند .
اثر تباین تکنیکی است که د ر آن یک طرف مذاکره‌کنند ه ابتد ا با وعد ه‌های جذاب، انتظارات مثبت یا فضاسازی‌های رسانه‌ای انتظارات بالایی د ر افکار عمومی ایجاد  می‌کند  و سپس با مطرح کرد ن خواسته‌های غیرمنتظره یا زیاد ه‌خواهانه، طرف مقابل را د ر یک موقعیت احساسی منفی که از خط پایه اولیه هم منفی‌تر است قرار می‌د هد . این روش طبق محاسبات آمریکا باعث می‌شود  که طرف ایرانی د ر اثر شوک ناشی از احساس ناکامی تحت فشار روانی از سوی افکار عمومی قرار گیرد . به عبارت بهتر طرف ایرانی هزینه‌های عد م توافق را بالا می‌بیند  و لاجرم به سمت امتیازد هی یا پذیرش شرایط نامطلوب سوق د اد ه می شود . (2) لذا توجه به اصل و چارچوب مذاکرات و همچنین فضای رسانه ای آن حائز اهمیت است.  



نکته مهم د ر این خصوص این تصویر حقیقی از واقعیت مید انی مذاکرات برگرفته از  پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) است که فرمود  الحرب خد عه (3) اساس و ذات وجود ی جنگ فریب و نیرنگ است. باید  ضمن ورود  و حضور مؤثر د ر مید ان مذاکره و بد ه بستان منطقی و معقول با حفظ اصول و چارچوب ها به این واقعیت مید انی توجه کرد  که وارد  عرصه فریب و نیرنگ شد ه ایم و ما نیز باید  با د رایت و هوشمند ی کامل و حفظ اصول و چارچوب های اصلی د ر مذاکرات، توجه به حفظ و توسعه منافع ملی کشور د ر کوتاه مد ت، میان مد ت و د راز مد ت و بهبود  وضعیت کشور و مرد م  را مورد  ملاحظه قرار د هیم.