مواضع متناقض ترامپ در آستانه دور سوم مذاکرات
گروه سیاسی: در شرایطی که روز چهارشنبه (3 اردیبهشت) نخستین گامها در جهت آغاز مذاکرات فنی میان ایران و آمریکا در مسقط پایتخت کشور عمان برداشته شده، به نظر میرسد همه چیز برای حصول یک توافق بزرگ مهیا است. عراقچی و ویتکاف نیز دیروز جمعه عازم عمان شدند تا دور سوم گفتوگوها را امروز شنبه (6 اردیبهشت) مدیریت کنند. به گزارش «تجارت»، بیش از هر موضوع دیگری این اظهارات دونالد ترامپ رئیسجمهور آمریکا است که کانون توجهات را به سوی خود جلب کرده است. ترامپ با وجود اصرار بر طرح دوگانه جنگ یا صلح در اظهاراتش، با صراحت تمام از امکان حصول توافق و صلح سخن میگوید. او حتی بر خلاف برخی از اعضای کابینه تندرو خود، موضعی نسبتا نرم را در قبال ایران اتخاذ کرده و حتی از دیدار با مسئولان سیاسی ارشد کشورمان نیز استقبال کرده است. این روند همزمان با پالسهای مثبت مخابره شده از میز مذاکرات بیش از پیش خوشبینیها را نسبت به احتمال حصول توافق افزایش داده است.
آمادگی کامل ترامپ برای توافق با ایران
دونالد ترامپ که با طرح وعدههای بزرگ در رابطه با پایان دادن به جنگ اوکراین و جنگ غزه به قدرت رسید، در میدان عملا با ناکامی بزرگ مواجه شد و حالا به نظر میرسد بخش عمده تمرکز خود را بر صلح با ایران معطوف کرده، تا از این طریق به نوعی برای خود ادعاده حیثیت کند. در همین چارچوب، رئیسجمهور ایالات متحده در مصاحبه خود با مجله تایم گفت: «فکر میکنم که با ایران به توافق خواهیم رسید» و افزود که «هیچکس بجز من نمیتوانست این کار را انجام دهد!» ترامپ در پاسخ به این پرسش که آیا برای دیدار با «مسعود پزشکیان» یا رهبر انقلاب ایران آمادگی و تمایل دارد، گفت: «حتماً.» رئیسجمهور آمریکا همچنین این ادعا را که مانع از اقدام نظامی رژیم صهیونیستی علیه تاسیسات هستهای ایران شده، تکذیب کرد و گفت: «من جلویشان را نگرفتم، بلکه از تسهیل شرایط خودداری کردم، چون باور داریم میتوانیم توافق کنیم، امیدوارم که بتوانیم.» اظهارات اخیر ترامپ در شرایطی ابراز میشود که اخیرا رئیس جمهور آمریکا در جریان دیدار خود با «یوناس گار اشتوره» نخست وزیر نروژ در حضور خبرنگاران گفت: «بهخاطر پیمان ابراهیم، سزاوار جایزه صلح نوبل هستم.» ترامپ همچنین در پاسخ به سوالی درباره ایران گفت: «در حوزه ایران، پیشرفتهای بسیار خوبی داشتیم. دیدارهای بسیار جدی با آنها داشتیم. همه چیز به خوبی پیش میرود. فقط ۲ گزینه وجود دارد.» او در اظهاراتی تهدیدآمیز علیه ایران ادعا کرد: «گزینه دوم، گزینه خوبی نیست.» رئیس جمهور آمریکا تأکید کرد: «اما در حوزه رسیدن به توافق با ایران، بسیار خوب پیش میرویم.» او مجددا در تهدیدی علیه ایران ادعا کرد: «در صورت رسیدن به تصمیمهای مهم، جانهای بسیاری نجات خواهند یافت.» اظهارات ترامپ به وضوح نشان میدهد که او از نظر فردی و روانشناختی به شدت به سوی صلح با ایران گرایش دارد. او بسیار مشتاق است که پس از صلح با ایران که به معنای تاریخسازیای بزرگ خواهد بود، بتواند جایزه صلح نوبل را دریافت کرده و همچون یک سیاستمدار بزرگ در تاریخ جهان از او یاد شود.
تداوم جنجالها در رابطه با ایران در کابینه ترامپ
دو دستگی در مواضع آمریکاییها در قبال توافق با ایران همچنان در مقام یک مساله غامض باقی مانده است. «استیو ویتکاف»، نماینده ویژه آمریکا، اظهاراتی متناقض درباره پیشرفت مذاکرات با جمهوری اسلامی بیان کرده است. او ابتدا در ۱۵ آوریل اعلام کرد که آمریکا آماده است غنیسازی اورانیوم توسط ایران برای اهداف غیرنظامی و با نظارت را بپذیرد، اما بعداً آن را پس گرفت. این تغییر ناگهانی در پیامرسانی، به گفته کارشناسان، نشان از درگیری بزرگتری در پشت صحنه دارد؛ درگیری میان تندروهایی که خواهان برچیدن کامل برنامه هستهای ایران هستند و مقامات محتاطتری که گزینه دیپلماتیک با غنیسازی محدود و تحت نظارت را ترجیح میدهند. دیلی کالر نوشت: دولت ترامپ اخیراً از برنامهاش برای مهار بلندپروازیهای هستهای ایران عقبنشینی کرده است، ابتدا دیدگاهی شبیه به دوران اوباما در خصوص غنیسازی اتخاذ کرد و سپس ناگهان به رویکردی با تحمل صفر نسبت به این موضوع روی آورد. این سیگنالهای متضاد از سوی ویتکاف طی تنها دو روز، به گفته کارشناسان، نشاندهنده نزاع گستردهتری در درون دولت ترامپ است بین محافظهکاران مداخلهگرا و آنهایی که به خویشتنداری گرایش دارند. منابعی در داخل دولت به نیویورک تایمز گفتهاند که ترامپ ماه گذشته از حمله نظامی به ایران صرفنظر کرد، چرا که برخی از مقامات ارشد دولتش از جمله معاون رئیسجمهور «جیدی ونس»، وزیر دفاع «پیت هگست»، و مدیر اطلاعات ملی «تولسی گابارد» طرفدار دیپلماسی بودند.
ابهام در اظهارات روبیو درباره توافق با ایران
در آستانه آغاز دور سوم مذاکرات با ایران، اخیرا مارکو روبیو درباره نحوه توافق با ایران اظهاراتی جنجالی را به زبان آورد. با وجود سکوت بسیاری از مقامات آمریکایی از جمله «استیو ویتکاف» فرستاده ویژه و مذاکره کننده ارشد ترامپ برای پیگیری دیپلماسی با ایران، «مارکو روبیو» وزیر خارجه آمریکا که به داشتن تفکرات تند و جنگطلبانه علیه ایران مشهور است، در اظهاراتی ادعا کرد که «ایران میتواند برنامه هستهای صلح آمیز داشته باشد. اما باید مواد غنی شده خود را وارد کند.
با وجود عقبنشینی روبیو از اظهارات پیشین مقامات تندرو دولت ترامپ از جمله «مایک والتز» مشاور امنیت ملی کاخ سفید مبنی بر «برچیده شدن کامل تأسیسات هستهای ایران»، اظهارات او نشان دهنده این است که واشنگتن بهدنبال تبدیل برنامه هستهای ایران به مدلی مشابه برنامه هستهای امارات متحده عربی است. در همین راستا، نشریه آمریکایی «والاستریتژورنال» با اشاره به اظهارات روبیو نوشت: «سخنان اخیر روبیو از آمادگی دولت ترامپ برای همکاری با ایران حکایت دارد. دولت ترامپ آماده است تا به ایران اجازه دهد برنامه هستهای صلحآمیز وابسته به واردات اورانیوم غنیشده را داشته باشد.»
نگرانی شدید تلآویو از پیشرفت مذاکرات با ایران
همزمان با پیشرفت ویژه در مذاکرات ایران و آمریکا، اسرائیل بهشدت نگران است که ایالات متحده در آستانه دستیابی به یک «توافق بد» با ایران باشد؛ توافقی که به باور تلآویو، شرایط حیاتی و اعلامشده اسرائیل برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای را تأمین نمیکند. دولت فعلی ایالات متحده مصمم است که نشان دهد میتواند به توافقی قویتر دست یابد. کارشناسان آمریکایی دستور داده شدهاند که چارچوبی برای محدودیتها و مکانیسمهای نظارتی قابل اجرایی که ایران باید به آن پایبند باشد، آماده کنند تا توانایی غنیسازی با درجه نظامی را در بلندمدت از بین ببرند. مقامات اسرائیلی معتقدند مذاکراتی که به دستور ترامپ با ایران و به رهبری فرستاده ویژهاش استیو ویتکاف در جریان است، «بسیار بسیار پیشرفته» است. اسرائیل میگوید ایالات متحده در مورد مسائل کلیدی و مشخص، اطلاعات کافی در اختیار اسرائیل قرار نمیدهد، با وجود آنکه گفتوگوهای مستمری میان ویتکاف و وزیر امور استراتژیک اسرائیل، در جریان است. در حقیقت، نهادهای امنیتی اسرائیل همچنان نگرانی زیادی درباره مسیر مذاکرات دارند. از یک طرف، ایالات متحده به طور علنی اعلام میکند که ایران به سلاحهای هستهای دست نخواهد یافت، اما در عین حال، گزارش ها میگوید که پیشرفت واقعی در جهت دستیابی به یک توافق هستهای در حال انجام است که به طرز عمیقی نگرانکنندهای است.