عماد آبشناس 
کارشناس مسائل بین‌الملل

در دور ســوم مذاکرات آمریــکایی‌ها خواسته‌های خود در زمینه مسائل فنی را مطرح می‌کنند، تا مشخص شود در راستای اعتمادسازی برای صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران چه انتظاراتی دارند و در مقابل حاضرند چه امتیازاتی ارائه دهند. طبیعتاً تصمیم‌گیری ایران بر اساس . خواسته‌های طرف مقابل و پیشنهاد‌هایی که برای جبران مطرح می‌شود، صورت خواهد گرفت. در حال حاضر تمرکز بحث‌ها عمدتاً بر موضوعات فنی از جمله میزان و سطح غنی‌سازی است؛ اینکه ایران چه میزان اورانیوم نیاز دارد و این غنی‌سازی در چه سطحی—۵ درصد، ۲۰ درصد یا هر سطح دیگری—صورت گیرد. یکی از نکات اصلی این است که تکلیف اورانیومی که بیش از حد تعیین‌شده در برجام است، چه خواهد شد. آمریکایی‌ها خواستار خروج این ذخایر از ایران هستند، اما ایران تأکید دارد که این اورانیوم باید در داخل کشور باقی بماند؛ چراکه نوعی ضمانت برای ایران به‌شمار می‌رود تا در صورت عمل نکردن آمریکا به تعهدات خود، بتواند مسیر را از همان نقطه‌ای که متوقف شده بود، ادامه دهد. ما به اورانیوم ۲۰ درصد نیاز داریم؛ مثلاً برای تأمین سوخت راکتور تحقیقاتی تهران. در برجام قرار بود ایران نیاز خود را از خارج تأمین کند، اما آمریکایی‌ها بعد از برجام شرکت‌های فروشنده را تحریم کردند و عملاً واردات غیرممکن شد. سؤال اساسی ایران این است که چه تضمینی وجود دارد که آمریکا بار دیگر همان تحریم‌ها را وضع نکند؟ پیشنهاد شده که اورانیوم ایران به روسیه منتقل شود و ایران مجدداً از همان مسیر واردات داشته باشد. این موضوع فعلاً در حد پیشنهاد است و توافق مشخصی درباره آن انجام نشده. بحث بر سر اورانیوم ۲۰ درصد و حتی ۶۰ درصد است، نه اورانیوم ۳.۶۷ درصد که در برجام قید شده بود. آمریکایی‌ها در این زمینه با لفاظی‌های سیاسی سعی در تحمیل دیدگاه خود دارند. طبق برجام، ایران نباید اورانیوم ۲۰ درصد تولید می‌کرد و می‌بایست آن را از کشور‌های دیگر مثل فرانسه و آرژانتین تهیه می‌کرد، اما تحریم‌های دوره ترامپ مانع تحقق این روند شد؛ بنابراین ایران می‌گوید چرا وقتی می‌تواند خودش تولید کند، نیاز به دور زدن تحریم‌ها و روش‌های پیچیده باشد، درحالی‌که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌تواند نظارت‌های لازم را اعمال کند. یکی از موضوعات اصلی، ارائه تضمین‌های جدی از سوی آمریکا برای اجرای توافق احتمالی است. ایران خواستار این است که آمریکا به تعهدات خود پایبند بماند و تحریم‌ها را نه فقط در لفظ بلکه به‌صورت عملی و قابل اطمینان رفع کند؛ آن هم نه‌تنها از سوی دولت فعلی بلکه به شکلی که با تغییر دولت در آمریکا، توافق نقض نشود. پیشنهاد شده که توافق جدید به‌جای یک توافق سیاسی صرف، به معاهده‌ای رسمی تبدیل شود که هم رئیس‌جمهور آمریکا آن را امضا کند و هم به تصویب کنگره برسد. در این صورت خروج دولت‌های بعدی از آن بسیار دشوار خواهد شد. از سوی دیگر، آمریکایی‌ها پیشنهاد کرده‌اند که ایران اجازه ورود شرکت‌های بزرگ آمریکایی به بازار داخلی‌اش را بدهد تا این شرکت‌ها با لابی‌های خود مانع از خروج آمریکا از توافق در آینده شوند.