کلاف سردرگم صلح مسکو – کییف
گروه سیاسی: ولادیمیر پوتین روز دوشنبه (8 اردیبهشت) آتشبس سهروزه را برای تعطیلات ۸ تا ۱۰ می به مناسبت پیروزی شوروی در جنگ جهانی دوم اعلام کرد اما ولودیمیر زلنسکی به وضوح این پیشنهاد را رد کرده و عنوان «فریب» را برای این پیشنهاد به کار برده است. «ولودیمیر زلنسکی» رئیسجمهور اوکراین در بیانیهای دیروز سهشنبه (9 اردیبهشت) اعلام کرد، پیشنهاد پوتین، یک فریب است و به جای آن باید آتشبس فوری و 30 روزه صورت بگیرد. روند اخیر به نوعی پیشنهاد صلح یا ادامه جنگ را به یک معادله پینگپنگی تبدیل کرده که با وجود تلاشهای آمریکا برای انعقاد یک توافق صلح سریع، به میدان تنش میان پوتین و زلنسکی تبدیل شده است. به گزارش «تجارت»، در یک سوی ماجرا روسیه و اوکراین اعلام میکنند آماده مذاکره بدون قید و شرط و مستقیم هستند اما در عمل هیچ یک از آنها حاضر به نرمش و پذیرش مواضع طرف مقابل نیست. در سوی دیگر ماجرا، ترامپ که با وعده برقراری صلح در 24 ساعت به کاخ سفید راه یافته، به شدت از تعلل به وجود آمده عصبانی است و هر لحظه این امکان وجود دارد که آمریکا خود را از روند مذاکرات به طور کامل کنار بکشد. اروپاییها نیز همانند رویکرد چند سال اخیر چشم دیدن پیروزی روسیه را در جنگ اوکراین ندارند. در این میان نکته مهم این است که معادلات به سمت وضعیت مبهم پیش میرود که عملا امیدها را برای برقراری صلح به شدت کاهش میدهد.
ترامپ در آستانه عقبنشینی از مذاکرات صلح اوکراین
ترامپ با وعده پایان دادن به جنگ در «۲۴ ساعت» پیروز انتخابات ریاست جمهوری آمریکا شد، اما پیشنهادهای وی به ولادیمیر پوتین، رئیسجمهوری روسیه و تلاشها برای مسلح کردن نیروهای اوکراین نتوانسته حتی پیشنهاد اولیه ترامپ مبنی بر آتشبس ۳۰ روزه را عملی کند، چه رسد به این که در این مذاکرات طرفین بتوانند به صلح و آتشبسی پایدار دست یابند. همین موضوع سطحی قابل توجه از ناامیدی و سرافکندگی را برای دونالد ترامپ ایجاد کرده است.
پس از روند کند پیشرفت مذاکرات صلح به نظر میرسد، استراتژیستهای کاخ سفید بتدریج در حال فکر کردن بر روی سناریوی خروج از مذاکرات و سپردن امور به اروپا هستند. در مهمترین نمود نزدیک شدن به این رویکرد، روز یکشنبه «مارکو روبیو» وزیر امور خارجه آمریکا، این هفته را «سرنوشتساز» برای مذاکرات خواند و اعلام کرد که واشنگتن تمایلی ندارد وارد گفتوگوهای طولانیمدت شود. همچنین، به گفته یک فرد مطلع از مذاکرات، مقامهای آمریکایی «نگران شدند که در گفتوگوها با روسیه واقعاً دست خالی بازمیگردند» و شروع کردند به مطرح کردن ایدههایی برای توافقی که بتواند در چارچوب زمانی سریع ترامپ بگنجد. اما تلاش ترامپ برای پایان سریع جنگ با مقاومت پوتین در پذیرش شرایطی که کمتر از خواستههای او مانند «نازیزدایی از اوکراین» باشد، روبهرو شده است.
نگرانی اروپا از خروج واشنگتن از مذاکرات صلح
اکنون مقامات اروپایی و اوکراینی نگرانند که دونالد ترامپ در آستانه کنارهگیری از مذاکرات صلح کی یف و مسکو باشد و از پیشرفت های جزئی که در این مذاکرات حاصل شده به عنوان «بهانه ای» مبنی بر این که کار خود را انجام داده است، استفاده کند. در این رابطه چهار مقام که با روزنامه «فایننشال تایمز» صحبت کردهاند، گفتند بهدنبال گفتوگوها با طرف آمریکایی در روزهای اخیر، مقامهای اروپایی و اوکراینی متقاعد شدهاند که ترامپ آماده است طی روزهای آتی هرگونه پیشرفت کوچکی را بهعنوان موفقیت قلمداد کند، حتی اگر این پیشرفت از یک راهحل بلندمدت فاصله داشته باشد. این هفته مصادف با صدمین روز اول ریاستجمهوری ترامپ است. یکی از مقامهای اروپایی گفت: «ترامپ در حال ساختن شرایطی است که در آن برای خودش بهانه درست کند تا کنار بکشد و همه چیز را به اوکراین و ما (اروپا) واگذار کند.» آنها افزودند: «تمایل نداشتن پوتین برای پذیرش خواستههای اصلی آمریکا و اوکراین -مانند حفظ نیروی نظامی اوکراین پس از جنگ - و پیچیدگی این درگیری باعث شده ترامپ تعهد خود به توافق صلح را مورد بازنگری قرار دهد.»
ضرر بزرگ روسیه از عقبنشینی احتمالی آمریکا
این تنها اوکراین و اروپا نیستند که از احتمال چرخش در مواضع دونالد ترامپ نگرانند. روسها به خوبی این واقعیت را درک کردهاند که رویکرد فعلی دونالد ترامپ، در قبال اوکراین و جنگ میتواند بیشترین منافع را برای آنها به همراه داشته باشد. یا به روایت دیگر، با ترامپ فعلی، روسیه میتواند بیشترین امتیازات را در مذاکرات کسب کند اما در صورت چرخش در استراتژی ترامپ و آمریکا نسبت به جنگ اوکراین، این وضعیت برای مسکو به شدت پیچیده و دشوار خواهد شد. این که ترامپ در تصمیماتی هیجانی به سمت تقویت قابل توجه ارتش اوکراین و تغییر معادلات میدانی گام بردارد، به هیچ عنوان دور از ذهن نیست. روسیه طی 4 سال گذشته به واسطه جنگ اوکراین، سطحی گسترده از هزینههای اقتصادی و نظامی را متحمل شده است. اروپا و آمریکا نیز به شکلی قابل توجه مسکو را تحریم کردهاند. فشار تحریمها و هزینههای جنگ، خسارات بزرگی را به اقتصاد روسیه وارد کرده و زمینه را برای تضعیف قدرت مسکو در سطح جهانی ایجاد کرده است. تداوم وضعیت فعلی، در صورت ورود جدیتر آمریکا به جنگ در قالب حمایت نظامی حداکثری از کییف و تشدید بیسابقه فشارهای مالی بر روسیه، به هیچ عنوان نمیتواند سناریویی مطلوب برای ولادیمیر پوتین و کرملین باشد. در وضعیت جدید به نظر میرسد پوتین نسبت به واقعیات تلخ پیشرو در صورت ادامه جنگ و تغییر موضع آمریکا آگاه است و با ظرافت تمام سعی دارد صحنه را به سمت تامین منافع و تحقق صلح پیش ببرد. در مهمترین نمود، کرملین روز دوشنبه اعلام کرد که پوتین از نیمهشب ۸ مه تا نیمهشب ۱۱ مه، همزمان با هشتادمین سالگرد پیروزی بر آلمان نازی، آتشبس اعلام کرده است. این رویکرد روسیه به نوعی پیامی به آمریکا و جهان بود که آنها آماده صلح هستند و قصد دارند با این روش حسن نیت خود را نشان دهند. در یکی از جدیدترین مواضع، دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین تاکید میکند که اوکراین به پیشنهاد ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه برای آتشبس سه روزه به مناسبت روز پیروزی واکنشی نشان نداده است. این رویه به وضوح تلاشی از سوی روسیه برای مقصر جلوه دادن اوکراین و زلنسکی است.
منافع متعارض مسکو، کییف، اروپا و آمریکا در میدان جنگ
بر خلاف تصورات ابتدایی دونالد ترامپ پایان جنگ اوکراین بسیار غامضتر و دشوارتر از آن چیزی است که به نظر میرسد. چرا که هر یک از بازیگران درگیر در معادلات میدانی خواهان تحقق اهداف و عدم پذیرش شکست هستند. در ضلع نخست ماجرا، خواهان «شناسایی بینالمللی» الحاق پنج منطقه اوکراینی به عنوان «شرط الزامی» هرگونه توافق است. همچنین، روسها میخواهند تضمین بگیرند که اوکراین عضو ناتو نخواهد شد. حتی پوتین به منظور گرفتن امتیازات بیشتر ایده مبهم نازیزدایی را مطرح میکند که به نوعی به معنای برکناری زلنسکی از قدرت است. در مجموع روسیه قصد دارد پیروز بزرگ میدان جنگ با اوکراین باشد. در ضلع دوم ماجرا، پایتختهای اروپایی علیرغم تلاش برای «نگه داشتن ترامپ در مسیر مذاکرات» اصرار دارند که «کار درست را انجام دهند، نه آنچه ترامپ میخواه» به روایتی اروپاییها نمیخواهند تسلیم خواستههای پوتین شوند و اوکراین را به عنوان بازنده تمامعیار جنگ ببینند. همین امر آنها را به سمت حمایت از کییف حتی در صورت پایان حمایتهای آمریکا سوق داده است. در ضلع سوم ماجرا، کییف به طور بیسر و صدا شروع به آماده شدن خود برای ادامه مسیر بدون آمریکا کرده است؛ با افزایش تولید تسلیحات داخلی و تشدید مذاکرات با متحدان اروپایی درباره کمکهای آینده. همین امر در نهایت میتواند آینده جنگ را بیش از پیش پیچیده کند.
