گروه صنعت و تجارت: در سال ۱۴۰۳، صنعت فولاد ایران با چالش‌ها و فرصت‌های متعددی مواجه شد که تاثیرات زیادی بر حجم و ارزش صادرات این بخش داشت. طبق آخرین گزارش انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، صادرات فولاد ایران در این سال تغییرات متعددی را تجربه کرده است. در حالی که صادرات برخی محصولات فولادی مانند ورق‌های فولادی و محصولات فولاد ساختمانی افزایش یافته است، صادرات فولاد میانی مانند شمش و تختال با کاهش چشمگیری روبه رو شده است. این تحولات تحت تاثیر عوامل داخلی و بین‌المللی متعددی قرار گرفته که به تفصیل در این گزارش بررسی می‌شود.

رشد صادرات ورق‌های فولادی
یکی از مهم‌ترین تحولات در صادرات فولاد ایران در سال ۱۴۰۳، افزایش چشمگیر صادرات ورق‌های فولادی بود. به‌ویژه صادرات ورق‌های سرد و گرم که در مجموع شاهد رشد ۱۹ درصدی در حجم و ۱۲ درصدی در ارزش بود. این افزایش صادرات در حالی صورت گرفت که صادرات ورق‌های پوشش‌دار با کاهش ۲ درصدی مواجه بود. در میان انواع ورق‌های فولادی، ورق سرد بیشترین رشد را تجربه کرد. صادرات این محصول با افزایش ۱۹۴ درصدی حجم به ۲۰ هزار تن رسید که ارزآوری بالغ بر ۱۲ میلیون دلار برای کشور به همراه داشت. گزارش‌ها نشان می‌دهند که صادرات ورق گرم نیز با ۱۷ درصد رشد در این سال به ۲۸۰ میلیون دلار رسید. این افزایش در صادرات ورق‌های فولادی به‌ویژه در شرایطی که بازار جهانی فولاد با رکود مواجه بود، نشان‌دهنده رقابت‌پذیری بالای محصولات فولادی ایران در برخی بازارهای هدف است. با این حال، کاهش صادرات ورق‌های پوشش‌دار که به‌ویژه در بازارهای آسیای جنوب شرقی و برخی کشورهای خاورمیانه وارد می‌شد، تاثیر منفی بر درآمد ارزی کشور داشت و موجب کاهش ۲ درصدی در درآمدهای ارزی صادرات این محصولات به ۴۲ میلیون دلار شد.

رشد صادرات فولاد ساختمانی و تأثیرات آن بر بازار داخلی
صادرات فولاد ساختمانی، که شامل محصولات استراتژیک همچون میلگرد، نبشی، ناودانی، تیرآهن و سایر مقاطع طویل فولادی است، در سال ۱۴۰۳ روند رو به رشدی را تجربه کرد. صادرات میلگرد که از مهم‌ترین محصولات فولاد ساختمانی ایران محسوب می‌شود، با ۱۳ درصد رشد به ۲ میلیون و ۸۷۲ هزار تن رسید. همچنین صادرات سایر مقاطع طویل فولادی از جمله نبشی، ناودانی و تیرآهن نیز رشد چشمگیری داشت که در مجموع موجب افزایش ۱۴ درصدی در صادرات فولاد ساختمانی ایران شد. به‌ویژه صادرات تیرآهن که در این سال با افزایش ۱۰ درصدی همراه بود، یکی از دستاوردهای قابل توجه این بخش از صادرات فولاد ایران محسوب می‌شود. این افزایش عمدتاً به‌دلیل تغییرات قوانین وارداتی عراق بوده که شرایط را برای واردات این محصول به این کشور تسهیل کرده است. در عین حال، این رشد صادراتی نگرانی‌هایی را در بازار داخلی ایجاد کرده است. با وجود افزایش صادرات محصولات فولادی ساختمانی، تولید داخلی میلگرد به میزان ۰.۵ درصد کاهش داشته است. این کاهش تولید همراه با نوسانات ارزی، منجر به افزایش قیمت میلگرد در بازار داخلی و ورود آن به کانال‌های بالاتر قیمت شده است. این موضوع ممکن است موجب افزایش هزینه‌های ساخت و ساز در ایران شود و بر صنعت ساختمان کشور که در حال حاضر در وضعیت رکودی قرار دارد، تاثیر منفی بگذارد.
   کاهش صادرات فولاد میانی؛ عوامل مؤثر و چالش‌ها

 وضعیت صادرات استان اصفهان؛ قطب فولاد کشور
استان اصفهان به‌عنوان یکی از بزرگترین قطب‌های تولید فولاد کشور، شاهد کاهش صادرات در این بخش نیز بوده است. در سال گذشته، صادرات فولاد از این استان به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. در مجموع، از استان اصفهان یک میلیون و ۸۰۷ هزار تن کالا به ارزش یک میلیارد و ۲۳۴ میلیون دلار صادر شد که نسبت به سال قبل، کاهش ۲۰ درصدی در وزن و ۱۴ درصدی در ارزش صادرات را نشان می‌دهد. کاهش ۶۰ درصدی صادرات فولاد از این استان به‌ویژه در بخش چدن، آهن و فولاد، دلیل اصلی این افت صادرات بوده است. با این حال، برخی دیگر از محصولات صادراتی این استان، همچنان روند افزایشی را تجربه کرده‌اند. صادرات محصولات پتروشیمی با ۲۸ درصد رشد به ۳۴۸ میلیون دلار رسید، و صادرات محصولات لبنی نیز با ۶۴ درصد رشد به ۱۵۵ میلیون دلار رسید. در این میان، کشورهای عمده مقصد صادرات استان اصفهان شامل پاکستان، عراق، افغانستان، امارات متحده عربی و ترکیه بودند که حجم و ارزش صادرات به این کشورها در مجموع تغییرات مختلفی داشته است. لازم به ذکر است، صادرات فولاد ایران در سال ۱۴۰۳ با تحولات مثبتی در برخی محصولات مواجه بود، اما در بخش‌های دیگر، به‌ویژه فولاد میانی، با چالش‌های جدی روبه رو شد. مشکلات انرژی، نوسانات قیمت جهانی فولاد و رقابت با تولیدکنندگان دیگر کشورها، عوامل عمده‌ای بودند که بر صادرات فولاد ایران تاثیر گذاشتند. برای حفظ روند صعودی صادرات فولاد و رقابت‌پذیری این صنعت در بازارهای جهانی، ضروری است که موانع صادراتی رفع شده و زیرساخت‌های انرژی کشور بهبود یابد. افزایش بهره‌وری و استفاده از فناوری‌های نوین در تولید فولاد، همراه با سیاست‌های حمایتی در راستای تسهیل صادرات، می‌تواند در ارتقای جایگاه صنعت فولاد ایران در بازار جهانی موثر باشد. این تحولات در صورتی که به درستی مدیریت شوند، می‌توانند به توسعه پایدار این صنعت و افزایش درآمدهای ارزی کشور کمک کنند.