دلهره جهان از شروع یک جنگ جدید
گروه سیاسی: پس از قریب به 26 سال یکبار دیگر دو قدرت اتمی شبهقاره در آستانه ورود به یک جنگ ویرانگر و بزرگ قرار گرفتهاند. آخرین بار در سال ۱۹۹۹ نبرد کارگیل میان نظامیان پاکستان و هند بر سر کنترل منطقه کشمیر رخ داد. در آن مقطع بیم وقوع یک جنگ اتمی جهان را فرا گرفته بود. حالا در وضعیت جدید نیز این نگرانی وجود دارد که هند و پاکستان پس از حمله تروریستی چند روز قبل در منطقه کشمیر (تحت کنترل هند) بار دیگر وارد یک تنش جدی شوند. به گزارش «تجارت»، پس از قریب به یک هفته لفاظی سیاسی و طرح اظهارات متناقض به نظر میرسد نهادهای امنیتی و اطلاعاتی به این نتیجه رسیدهاند که هند خود را برای آغاز حملات و اقداماتی نظامی علیه پاکستان آماده میکند. حتی بر اساس تحلیلی وزارت اطلاعات پاکستان هند قصد دارد ظرف ۲۴ تا ۳۶ ساعت آینده حمله نظامی به این کشور را آغاز کند. این وضعیت در شرایطی است که اسلامآباد هرگونه نقش در این حمله را رد کرده و خواستار انجام تحقیقات بیطرفانه شده است.
ریشه مناقشه پایانناپذیر میان هند و پاکستان
هند و پاکستان از زمان استقلال، اختلافات متعددی دارند که تاکنون لاینحل مانده است. مساله خط کنترل مرزی (LOC) که دو طرف همواره یکدیگر را به نقض آن متهم میکنند، اختلافات ارضی، پیمان آب های سند (IWT) که نحوه تقسیم آبهای رودخانه سند و شاخههای آن بین دو کشور را تنظیم میکند، فعالیت گروههای تروریستی و تنشهای سیاسی و دیپلماتیک، عمده اختلافات میان دهلی نو و اسلام آباد طی چند دهه گذشته بوده است. مهمترین اختلاف دو کشور که ریشه غالب بحرانهای موجود قلمداد میشود مساله کشمیر است که به زمان تقسیم شبه قاره در سال ۱۹۴۷ بازمیگردد. در آن زمان، ایالتهای شاهزادهنشین از جمله کشمیر، حق انتخاب پیوستن به هند یا پاکستان را داشتند. حاکم هندو مذهب کشمیر، «هاری سینگ» در ابتدا تمایلی به پیوستن به هیچ یک از دو کشور نشان نداد، اما پس از حمله قبایل تحت حمایت پاکستان، از هند درخواست کمک نظامی و در مقابل، سند الحاق به هند را امضا کرد. در واقع، منطقه کشمیر با اکثریت مسلمان، به طور کامل مورد ادعای هر دو کشور، هند با اکثریت هندو و پاکستان اسلامی است. هر کشور تنها بخشی از آن را در کنترل دارد و پیشتر نیز جنگهایی بر سر این منطقه هیمالیایی رخ داده است. «خواجه محمد آصف» وزیر دفاع پاکستان هم به رویترز گفت که تهاجم نظامی هند قریبالوقوع است.
مناقشه جدید با نقشآفرینی اقدام تروریستی لشکر طیبه در پهلگام
مناقشه جدید هند و پاکستان پس از حمله تروریستی در نزدیکی شهر «پهلگام» در جامو و کشمیر تحت کنترل دهلی که منجر به کشته شدن ۲۶ نفر از جمله یک شهروند نپالی شد، افزایش یافته است. به گفته منابع محلی، گروهی از شبه نظامیان پاکستانی روز سه شنبه ۲۲ آوریل (2 اردیبهشت) با حمله یه یک کمپ توریستی در بخش هندی نشین کشمیر، ۲۶ غیر نظامی از جمله چند توریست خارجی را به قتل رساندند.
منابع پاکستانی مدعی شدند گروهی از تروریستها وابسته به گروه ممنوعه «لشکر طیبه» مسئول این حمله بودهاند. در سوی مقابل، منابع امنیتی هندوستان مدعی شدند حمله تروریستی چند روز قبل توسط گروهی تحت عنوان جبهه مقاومت کشمیر انجام شده است. گروه جبهه مقاومت کشمیر در سال ۲۰۱۹ تاسیس شده است؛ یعنی همان سالی که آخرین درگیری نظامی میان هند و پاکستان رقم خورد، جایی که جنگنده های میراژ۲۰۰۰ نیروی هوایی هند اقدام به بمباران مناطقی در خاک پاکستان کردند که به ادعای آنها محل آموزش گروه های تروریستی تکفیری بود. گروه جبهه مقاومت کشمیر در سال های گذشته چندین عملیات علیه روستاهای هندی نشین منطقه مورد مناقشه کشمیر انجام داده است که منجر به کشته و زخمی شدن ده ها شهروند هندی شده است؛ آخرین حمله منجر به تلفات نیز روز سه شنبه انجام شد که ۲۶ نفر از جمله ۲ توریست خارجی در این حمله کشته شدند.
توپ پر دهلینو برای نشان دادن واکنش به پاکستان
پس از حادثه تروریستی پهلگام تنش سیاسی میان دهلی نو و اسلام آباد شدت گرفت. در ابتدا دهلینو فرصت ۴۸ ساعته را برای تخلیه خاک خود از اتباع پاکستانی تعیین کرد. همچنین، دهلینو وعده پاسخ بلند و واضح داده. در عرصه عینی نیز اقدامات تلافیجویانهای از جمله اخراج مشاوران نظامی پاکستان و بستن یکی از گذرگاههای مرزی این معاهده در دستور کار قرار گرفت.
اما واکنش دور از انتظار هندیها تعلیق معاهده حیاتی آبهای سند است. هندی ها توافقنامه آبی دهه ۱۹۶۰ که سرشاخه های رود سند به سمت دو کشور را تقسیم می کند لغو شده اعلام کرده و وزیر آب هند می گوید در روزهای آینده با تکمیل مسدود شدن سدهای مستقر روی ۴ سرشاخه اصلی سند حتی یک قطره آب به سمت پاکستان سرازیر نخواهد شد. این اقدام بسیار رادیکال برخی از کارشناسان را در خصوص حادثه تروریستی کشمیر و ایجاد بهانه ای برای دولت هند به منظور تغییر قرارداد آبی بین دو کشور دچار تردید کرده است. هندی ها در دهه ۱۹۶۰ به شکلی سخاوتمندانه، سرچشمه های سند را به دو بخش شرقی (متعلق به هند) و غربی (متعلق به پاکستان) تقسیم کردند که این موضوع موجب می شود ۸۰ درصد آب های جاری در اختیار طرف پاکستانی قرار بگیرد؛ اکنون به نظر می رسد دهلی نو به دنبال تغییر مفاد قرارداد و تغییر دبی عبوری از سدهای منطقه کشمیر دست کم با شرایط ۵۰-۵۰ باشد.
در آخرین واکنش نیز روز سهشنبه (29 آوریل / 9 اردیبهشت) نارندرا مودی، نخست وزیر هند اعلام کرد که ارتش این کشور آزادی عملیاتی برای تصمیمگیری در مورد نحوه، اهداف و زمان پاسخ به حمله تروریستی پهلگام را دارد. این اظهارات نخستوزیر هند، در سطحی گسترده نگرانی پاکستانیها را به همراه داشته است.
پاکستان در آمادهباش کامل برای مقابله با حمله احتمالی هند
همزمان با تاکید دهلینو برای انتقام گرفتن از پاکستان، ارزیابی نهادهای امنیتی اسلامآباد حمله دشمن را بسیار نزدیک میبیند. در مهمترین موضعگیری، «عطاالله طرار» وزیر اطلاعات پاکستان در پاسخ به اظهارات مودی تاکید کرد که هند قصد دارد ظرف ۲۴ تا ۳۶ ساعت آینده حمله نظامی به پاکستان را آغاز کند. او افزود: «هرگونه اقدام تهاجمی با پاسخ قاطع مواجه خواهد شد. هند مسئول کامل هر پیامد جدی در منطقه خواهد بود.» همچنین وزارت خارجه هند به درخواست رویترز برای اظهار نظر پاسخ نداد.
همزمان منابع مطلع گزارش میدهند که ناوچهها و زیردریاییهای ارتش پاکستان برای مقابله با حمله احتمالی هند در بنادر داخلی مستقر شدهاند. به نقل از خبرگزاری ریانووستی، در همین حال، نیروی هوایی پاکستان به دلیل مشکلات یا چالشهایی که ممکن است در فضای هوایی به وجود آید، تصمیم به کاهش تعداد عملیاتهای خود گرفته است. در سطحی دیگر، آصف در مصاحبهای در دفتر خود در اسلامآباد گفت که پاکستان در آمادهباش کامل است اما تنها در صورتی از سلاح هستهای استفاده خواهد کرد که «تهدیدی مستقیم برای موجودیت ما وجود داشته باشد.»