هذیانگویی واشنگتن در قبال ایران
گروه سیاسی: در شرایطی که قرار بود با برگزاری دور چهارم مذاکرات ایران و آمریکا دیروز شنبه (13 اردیبهشت) روند گفتوگوهای دو کشور یک گام دیگر به جلو حرکت کند، نه تنها مذاکرات تعلیق شده، بلکه مقامهای آمریکا با طرح ادعاهای عجیب و غیرمنطقی پالسهای منفی را به میز مذاکره ارسال کردهاند. علاوه بر اعمال تحریمها جدید و تهدید جهان از سوی ترامپ درباره خرید نفت از ایران، روز پنجشنبه مارکو روبیو، وزیر امور خارجه و مشاور امنیت ملی موقت کاخ سفید، در گفتوگو با فاکس نیوز «غنیسازی اورانیوم بدون اهداف تسلیحاتی» را امری «بیسابقه» در جهان میخواند اما آیا ایران تنها کشوری است که بدون اهداف نظامی، خواهان استفاده از توانمندی غنیسازی است؟
به گزارش «تجارت»، روبیو مدعی شد، «تنها کشورهایی که خود اورانیوم را غنی میکنند، آنهایی هستند که سلاح هستهای دارند. ایران ادعا میکند که نمیخواهد به سلاح دست یابد، اما در واقع چیزی را مطالبه میکند که بیسابقه است؛ اینکه تنها کشور فاقد سلاح هستهای در جهان باشد که اورانیوم غنی میکند.» ادعای اخیر « وزیر خارجه آمریکا در خصوص اینکه «تحقق خواسته غنیسازی بدون اهداف نظامی، ایران را به تنها کشور فاقد سلاح هستهای در جهان تبدیل میکند که اورانیوم غنی میکند»، بازتاب و واکنشهای متعددی در پی داشت و مساله راستیآزمایی آن را نیز ضرورت بخشید.
تاکید ایران بر داشتن حق مشروع چرخه کامل سوخت هستهای
جدیترین و مهمترین واکنش به اظهارات روبیو را سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ابراز کرد. او در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: من به طور اصولی از ارائه استدلال در مورد عناصر کلیدی مذاکره از طریق رسانهها اجتناب میکنم. وی ادامه داد: ولی آنچه میخواهم بگویم این است که تکرار دروغ واقعیتهای بنیادین را تغییر نمیدهد. ایران به عنوان یکی از امضاکنندگان موسس معاهده ان پی تی، کاملا حق داشتن چرخه کامل سوخت هستهای را دارد. علاوه بر این، چندین عضو NPT وجود دارند که اورانیوم را غنیسازی میکنند در حالی که سلاحهای هستهای را هم کاملا رد میکنند. این باشگاه به غیر از ایران شامل چند کشور آسیایی، اروپایی و آمریکای جنوبی نیز میشود. این دیپلمات عالی رتبه جمهوری اسلامی ایران تاکید کرد: از موضعگیری حداکثری و لفاظیهای تحریککننده، چیزی بجز نابود کردن شانس موفقیت حاصل نمیشود. عراقچی تصریح کرد: یک توافق معتبر و پایدار در دسترس است. تنها چیزی که لازم است اراده سیاسی قاطع و نگرش منصفانه است.
آیا کشورهای فاقد سلاح اتمی غنیسازی دارند؟
بر اساس اطلاعات منتشر شده در پایگاه «انجمن جهانی هستهای»، در سال ۲۰۲۲، قزاقستان، کانادا، نامیبیا، استرالیا، ازبکستان، روسیه، نیجر، چین، هند، آفریقای جنوبی، اوکراین، آمریکا، پاکستان، برزیل، ایران، چک، رومانی، فرانسه، آلمان و مالاوی به ترتیب بزرگترین تولیدکنندگان اورانیوم بودهاند. بسیاری از کاربردهای امروزی اورانیوم، در خواص منحصر بهفرد هستهای آن خلاصه میشود. اصلیترین کاربرد غیرنظامی اورانیوم در بخش غیرنظامی به عنوان سوخت نیروگاههای انرژی هستهای است.
مساله غنیسازی اورانیوم مبحثی مجزا و البته امروز موضوعی پرچالش در مناسبات جهانی است، چرا که غنیسازی بیش از حد مجاز، مصارف نظامی دارد. در حال حاضر شرکتهای «اورانو»، «روساتم» و «اورنکو» از تولیدکنندههای اصلی اورانیوم غنیشده در جهان هستند که کارخانههای بزرگ غنیسازی تجاری را در فرانسه، آلمان، هلند، بریتانیا، ایالات متحده و روسیه اداره میکنند. در ژاپن و برزیل هم شرکتهای چرخه سوخت داخلی، ظرفیت عرضه متوسطی را مدیریت میکنند. بر اساس گزارش «انجمن جهانی هستهای»، آرژانتین، هند، پاکستان، اوکراین و ایران هم دیگر کشورهایی هستند که اورانیوم غنیسازی میکنند. در میان این کشورهای دارای فناوری غنیسازی اورانیوم، فرانسه، آلمان، هلند و بریتانیا به عنوان اعضای ناتو، دارای سلاح هستهای مشترک هستند. آمریکا و روسیه هم سلاح هستهای دارند.
هند و پاکستان هم که در ردههای بعدی تولید اورانیوم غنیسازی شده قرار دارند از سلاح هستهای برخوردارند و جالب آنکه هرگز به پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای یا همان انپیتی نپیوستهاند. در این میان، کشورهایی مانند ژاپن، برزیل، آرژانتین و اوکراین به رغم تولید اورانیوم غنیشده، سلاح هستهای ندارند. جمهوری اسلامی ایران هم در کنار دیگر کشورهای یادشده، بدون برخورداری از سلاح هستهای یا حتی قصد دستیابی به آن، به غنیسازی اورانیوم مبادرت ورزیده است. به وضوح این بررسی نشان میدهد که اظهارات مارکو روبیو کذب محض بوده و شاید بیشتر برای اعمال فشار سیاسی بر تهران در جریان مذاکرات به منظور امتیازگیری مطرح شده است.
وقتی NPT حق غنیسازی را برای ایران محفوظ نگه میدارد؟
علاوه بر بررسی وضعیت کشورهایی که غنیسازی هستهای انجام میدهند، بررسی مفاد معاهدهNPT نیز نشان میدهد که ایران حق غنیسازی دارد. در این زمینه، رضا نصری، کارشناس ارشد حقوق بینالملل در رشته توییتی در پاسخ به اظهار نظر یکی از اعضای FDD (یکی از نهادهای وابسته به لابی صهیونیستی در آمریکا) که به «سید عباس عراقچی» گفته خوانش دقیقتری از انپیتی داشته باشد، نوشت: بند چهارم معاهدهNPT (ماده IV) دارای زبانی گسترده و فراگیر است که «توسعه، تحقیق، تولید و استفاده» از انرژی هستهای برای اهداف صلحآمیز را در بر میگیرد. غنیسازی بخش اساسی فرآیند «تولید» محسوب میشود، چرا که اورانیوم را برای استفاده در راکتور آماده میسازد. نبود هرگونه منع صریح در مورد غنیسازی در متن معاهده، دلیلی بر شمول آن است. این کارشناس ارشد مسائل بینالملل با تاکید بر این که معاهده NPT میان عدم اشاعه و ترویج فناوری صلحآمیز هستهای تعادل برقرار میکند، تصریح کرد: حذف غنیسازی این تعادل را از بین میبرد، کشورهای غیرهستهای را از یک ابزار اساسی توسعه انرژی محروم میسازد و با اصل عدم تبعیض ماده IV در تعارض قرار میگیرد. این کارشناس ارشد مسائل بینالملل با تاکید براین که طبق کنوانسیون وین درباره حقوق معاهدات، تفسیر معاهدات باید با حسن نیت، بر اساس معنای عادی واژگان، در چارچوب متن و با توجه به هدف و موضوع معاهده انجام شود، گفت : بر این مبنا، غنیسازی بخش طبیعی حقوق مندرج در ماده IV است و با متن، زمینه و اهداف دوگانه معاهده NPT مطابقت دارد. نصری خاطر نشان کرد: ایران با وجود کاهش تعهداتش در چارچوب برجام، همچنان به معاهده NPT پایبند است. اقدامات ایران پاسخی حقوقی به نقض تعهدات سایر طرفها، بهویژه ایالات متحده، در اجرای برجام است و نقض NPT محسوب نمیشود.