سید رسول موسوی 
مدیرکل اسبق آسیای جنوبی وزارت خارجه

 همیشه میان هند و پاکستان احتمال بالا رفتن تنش وجود دارد، یعنی جدای از جنگ‌های اول و دوم هند و پاکستان در سال های ۱۹۴۷ و ۱۹۶۵ بر سر مساله کشمیر و نیز جنگ ۱۹۷۱ که در پی آن پاکستان شرقی از دست رفت و موجب استقلال بنگلادش شد، نهایتا بعد از این جنگ‌ها همیشه تنش‌ها، درگیری و مناقشات میان این دو کشور وجود داشته است. هیچ وقت اوضاع روابط هند و پاکستان جنبه عادی نداشته است. بنابراین مناقشه موجود مساله عجیبی نیست و احتمال بالا رفتن تنش وجود دارد؛ اما این‌که این تنش به یک جنگ تمام عیار تبدیل شود جای تامل دارد؛ برای این که هر دو کشور هند و پاکستان درک دارند که جنگ تمام عیار بین دو قدرت هسته‌ای چه معنی می‌دهد. بنابراین مانند منازعات «کارگل» یا «منازعه پولواما» که قبلا منجر به درگیری هوایی دو کشور شد و یک هواپیمای هندی سقوط کرد که خلبان آن دستگیر و درگیری‌های شدیدی هم بود، حتی در زمان درگیری کارگل ۱۹۹۹ نیز درگیری نظامی صورت گرفت اما هر دو کشور به هر حال بر میزان درگیری نوعی کنترل دارند. به همین دلیل فکر می‌کنم احتمال بالا رفتن تنش بیش از آن‌چه که هست، وجود دارد ولی این که تبدیل به یک جنگ تمام عیار شود، شاید اینگونه نباشد زیرا هر دو ملاحظه‌ای دارند که این درگیری ها منجر به جنگ تمام عیار نشود. احتمال حمله به معنی جنگ نیست، به عنوان مثال در سال ۲۰۱۹ در جریان واقعه مشابه در پولواما، ۴۰ نفر از افسران هندی در یک حمله تروریستی کشته شدند، هندی‌ها عکس العمل شدیدی نشان داده و درگیری مرزی و هوایی صورت گرفت،‌ اما باز هم نامش را در ادبیات درگیری‌های هند و پاکستان جنگ نمی‌گذاریم بلکه صرفا یک مناقشه و درگیری مرزی است. لذا فکر می‌کنم اکنون نیز شرایط در همین حد باشد احتمال درگیری بیش‌تر وجود دارد اما وقوع جنگ میان دو کشور با توجه به ملاحظات بعید است.  هنوز بحث جنگ تا حدودی دور است، اما حتما در صورتی که جنگ تمام عیار میان دو کشور هند و پاکستان رخ دهد، منطقه جنوب آسیا کلا وضعیت بسیار تهدیدآمیزی برای تمام دنیا خواهد بود و امنیت بین‌المللی به خطر می‌افتد.  در زمینه میانجی‌گری برای هر دو کشور؛ هندی‌ها چندان علاقه‌ای به بحث ورود کشورهای دیگر به موضوعات هند و پاکستان ندارند، البته میانجی‌گری یک بحث است و این‌که کشورها مساعی جمیله داشته و طرفین را به آرامش دعوت کرده و اعلام آمادگی برای نقش مثبت و کاهش تنش کنند خوب است.