گروه اقتصاد کلان: تأمین مالی تولید یکی از مهم‌ترین ارکان رشد اقتصادی هر کشور است. بدون وجود منابع مالی مناسب برای تولید، بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی ممکن است متوقف شده و دچار رکود شوند. به گزارش تجارت، در همین راستا، بورس به عنوان یکی از ابزارهای مهم تأمین مالی در اقتصادهای پیشرفته شناخته می‌شود و می‌تواند در تأمین مالی پروژه‌ها، بنگاه‌ها و صنایع تولیدی نقش حیاتی ایفا کند. اما در ایران، بورس به دلایل مختلف نتوانسته است نقش برجسته‌ای در تأمین مالی تولید ایفا کند. تأمین مالی تولید به فرآیند تأمین منابع مالی مورد نیاز برای فعالیت‌های تولیدی و صنعتی اشاره دارد. این منابع می‌توانند از طریق منابع داخلی مانند سود حاصل از فروش محصولات یا منابع خارجی مانند تسهیلات بانکی، سرمایه‌گذاری‌های خارجی یا بورس تأمین شوند. تأمین مالی تولید نه تنها به رفع نیازهای مالی بنگاه‌های تولیدی کمک می‌کند، بلکه باعث ایجاد اشتغال، افزایش ظرفیت‌های تولیدی و در نهایت رشد اقتصادی می‌شود.بورس به عنوان یک بازار مالی عمومی که در آن اوراق بهادار مانند سهام، اوراق قرضه و سایر ابزارهای مالی معامله می‌شوند، می‌تواند به عنوان یک منبع تأمین مالی مهم برای بنگاه‌های تولیدی عمل کند. عرضه عمومی سهام و اوراق قرضه در بورس، به تولیدکنندگان این امکان را می‌دهد تا از منابع مالی گسترده‌تری بهره‌برداری کنند، در حالی که سرمایه‌گذاران نیز می‌توانند به راحتی در این بازار سرمایه‌گذاری کنند.. بورس تهران به عنوان بزرگ‌ترین بازار مالی ایران از ظرفیت‌های بالقوه‌ای برای تأمین مالی بنگاه‌ها و پروژه‌های تولیدی برخوردار است. اما با وجود این ظرفیت‌ها، بورس ایران نتوانسته است به درستی نقش خود را در تأمین مالی تولید ایفا کند. در سال‌های اخیر، شاهد روندهای نوسانی و بحران‌های متعددی در بورس ایران بوده‌ایم که موجب شده تا این بازار نتواند به طور مؤثر در تأمین مالی تولید ایفای نقش کند. به رغم آنکه بورس می‌تواند یک ابزار مناسب برای جذب سرمایه‌های مورد نیاز بنگاه‌های تولیدی باشد، اما ساختار موجود بورس، قوانین پیچیده و محدودیت‌های موجود در آن، مانع از جذب سرمایه‌های کافی برای تأمین مالی تولید می‌شود. یکی از بزرگ‌ترین مشکلات بورس ایران، نبود شفافیت کافی در اطلاعات مالی شرکت‌ها و نهادهای اقتصادی است. بسیاری از سرمایه‌گذاران به دلیل عدم وجود اطلاعات شفاف و دقیق درباره وضعیت مالی شرکت‌ها، از ورود به بورس امتناع می‌کنند. این مساله باعث کاهش اعتماد به بورس و در نتیجه کاهش سرمایه‌گذاری در پروژه‌های تولیدی می‌شود. بازار بورس ایران همواره با نوسانات شدید و ریسک‌های بالا روبه‌رو است. این نوسانات نه تنها بر اعتماد سرمایه‌گذاران تأثیر می‌گذارد، بلکه سرمایه‌گذاران را از سرمایه‌گذاری در پروژه‌های تولیدی و بلندمدت باز می‌دارد. به دلیل عدم ثبات و پیش‌بینی‌پذیری بازار، بیشتر سرمایه‌گذاران تمایل دارند سرمایه خود را در بازارهای کم‌ریسک‌تر مانند بانک‌ها نگه دارند.
 بنگاه‌های تولیدی، به ویژه شرکت‌های کوچک و متوسط، نیاز به منابع مالی بلندمدت و با شرایط مناسب دارند. اما بازار بورس ایران عمدتاً برای شرکت‌های بزرگ و دولتی مناسب است و کمتر برای بنگاه‌های کوچک و متوسط که نیاز به تأمین مالی در مقیاس کوچک‌تر دارند، ظرفیت دارد. این عدم تطابق باعث می‌شود که بورس نتواند به طور مؤثر به تأمین مالی تولید کمک کند. مضاف بر موارد مذکور قوانین و مقررات موجود در بورس ایران به گونه‌ای است که مانع از جذب سرمایه‌گذاران و بنگاه‌ها می‌شود. پیچیدگی‌های حقوقی و قانونی، طولانی بودن فرآیندهای ثبت و تأسیس شرکت‌ها در بورس، و همچنین قوانین محدودکننده در زمینه ابزارهای مالی، از جمله مشکلاتی هستند که نیاز به اصلاح دارند. نوسانات شدید بازار، مشکلات مالی شرکت‌ها، و همچنین عدم وجود شفافیت کافی باعث کاهش تمایل سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری در بورس شده است. این امر موجب کاهش منابع مالی برای تأمین مالی تولید می‌شود و به این ترتیب تولیدکنندگان از جذب منابع مالی از بورس محروم می‌مانند.

تأثیرات منفی عدم نقش‌آفرینی بورس در تأمین مالی تولید
عدم توانایی بورس در ایفای نقش مؤثر در تأمین مالی تولید، تأثیرات منفی بسیاری بر اقتصاد کشور دارد  یکی از پیامدهای مهم عدم تأمین مالی کافی برای تولید، کاهش ظرفیت‌های تولیدی و در نتیجه کاهش رشد اقتصادی است. تولیدکنندگان برای تأمین مالی نیاز به منابع مالی پایدار و بلندمدت دارند تا بتوانند تجهیزات جدید خریداری کرده و فرآیندهای تولید خود را بهبود بخشند. نبود این منابع موجب می‌شود که بسیاری از بنگاه‌ها قادر به توسعه تولید خود نباشند. علاوه بر این با توجه به محدودیت‌های بورس، بسیاری از تولیدکنندگان به منابع مالی دیگر مانند بانک‌ها و مؤسسات مالی متکی می‌شوند. این وابستگی به منابع مالی محدود می‌تواند به افزایش نرخ بهره و فشارهای مالی برای تولیدکنندگان منجر شود. عدم نقش‌آفرینی بورس در تأمین مالی تولید باعث کاهش اعتماد عمومی به این بازار می‌شود. زمانی که بورس نتواند به نیازهای تولید پاسخ دهد، سرمایه‌گذاران از بازار بورس خارج شده و به سایر بازارهای مالی یا غیرمالی می‌روند.

مقایسه بورس ایران با بورس‌های دیگر کشورها
برای درک بهتر دلایل عدم نقش‌آفرینی بورس ایران در تأمین مالی تولید، لازم است که بورس ایران با بورس‌های کشورهای دیگر مقایسه شود. بسیاری از بورس‌های جهانی، مانند بورس‌های نیویورک، لندن، توکیو و هنگ کنگ، توانسته‌اند نقش مؤثری در تأمین مالی تولید ایفا کنند و به رشد اقتصاد ملی کمک کنند. بورس‌های این کشورها با استفاده از مدل‌های مختلف، ابزارهای مالی متنوع و سیستم‌های شفاف و منظم، توانسته‌اند به تأمین مالی پروژه‌های تولیدی و صنعتی کمک کنند. بورس نیویورک به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و معتبرترین بورس‌های جهان، با فراهم کردن بستری شفاف و قابل اعتماد برای جذب سرمایه، توانسته است نقش مهمی در تأمین مالی تولید ایفا کند. شرکت‌ها در این بازار می‌توانند از طریق عرضه عمومی سهام (IPO) یا اوراق قرضه، منابع مالی لازم برای گسترش تولید خود را تأمین کنند. همچنین بورس نیویورک با استفاده از ابزارهای مالی پیشرفته و متنوع مانند اوراق بهادار مبتنی بر دارایی، توانسته است برای بنگاه‌های مختلف صنعتی و تولیدی در سطح بین‌المللی را تأمین مالی کند. بورس لندن نیز به عنوان یکی از بزرگ‌ترین بازارهای مالی دنیا، به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که منابع مالی لازم برای فعالیت‌های تولیدی خود را از طریق عرضه سهام و اوراق قرضه جذب کنند. در بورس لندن، تعداد زیادی از شرکت‌های کوچک و متوسط نیز حضور دارند و از ابزارهای مالی مختلف برای تأمین مالی پروژه‌های خود استفاده می‌کنند. به علاوه، بورس لندن در توسعه بازارهای مالی نوین مانند ETF (صندوق‌های قابل معامله) و ابزارهای مالی مشتقه نیز پیشگام است. بورس توکیو نیز یکی دیگر از بورس‌های معتبر در جهان است که در زمینه تأمین مالی تولید در ژاپن نقش مؤثری ایفا کرده است. در این بازار، شرکت‌ها به راحتی می‌توانند از منابع مالی برای تأمین نیازهای تولیدی خود استفاده کنند. یکی از ویژگی‌های بارز بورس توکیو، حمایت از صنایع استراتژیک مانند صنعت خودرو، الکترونیک و فناوری است. این بورس همچنین برای بنگاه‌های کوچک و متوسط نیز فرصت‌های تأمین مالی فراهم کرده و نقش مؤثری در توسعه تولید و رشد اقتصادی ایفا می‌کند. بورس هنگ کنگ یکی از مهم‌ترین بورس‌های مالی در آسیا و جهان است که به عنوان یک هاب مالی بین‌المللی شناخته می‌شود. این بورس از طریق جذب سرمایه‌گذاران جهانی، به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که برای گسترش فعالیت‌های تولیدی خود منابع مالی جذب کنند. بورس هنگ کنگ همچنین به دلیل دارا بودن سیستم‌های معاملاتی پیشرفته و شفاف، به یکی از بورس‌های مورد علاقه سرمایه‌گذاران خارجی تبدیل شده است.

راهکارها و پیشنهادات برای بهبود نقش بورس در تأمین مالی تولید