گروه اقتصادی –زهرا سلیمانی: در روزهایی که دوباره سایه سنگین خاموشی برق و قطع شدن آب بر زندگی روزمره مردم افتاده است، مشخص نیست، راهبرد دولت و مدیران اقتصادی و اجرایی برای مقابله با این مشکلات چیست؟ مردم هر روز با خاموشی های چند ساعته وقطع شدن های گاه و بی گاه آب مواجه می شوند. این روند خاموشی در برخی استان ها از جمله خوزستان، سیستان و بلوچستان، بوشهر، هرمزگان و...بسیار دردناک و خسارت بارتر است. هرچند در اخبارها آمده که رییس جمهور نسبت به عملکرد وزیر نیرو انتقادات جدی مطرح کرده و در خصوص خاموشی ها تذاکار داده است، اما  «در» برای حوزه انرژی کشورمان همچنان بر پاشنه سابق می چرخد.  افزایش ساعت خاموشی ها و آسیب خوردن جدی به کسب و کارهای خرد و متوسط پرسش های بسیاری درباره دورنمای آینده ایجاد کرده است. بررسی صحبتهای مقامات دولتی نشان می دهد که اغلب اظهارنظرها در خصوص مقابله با چالش های پیش رو، اظهارات کلیشه ای، حرف های تکراری و راهبردهای نامشخص هستند. به گزارش گروه اقتصادی عباس علی آبادی، پنجشنبه شب در یک برنامه تلویزیونی در واکنش یه قطعی 4ساعته برق در بسیاری از نواحی کشور با بیان اینکه همین الان هم قرار نبوده و نیست که بیش از ۲ ساعت خاموشی خانگی بدهیم، خاموشی بیشتر از ۲ ساعت در کشور ، خطاهایی بوده که در شبکه رخ داده و تا پایان هفته اصلاح شده و قطعی‌های برق خانگی حداکثر دو ساعت خواهد بود، گفت: «مردم گزارش خاموشی بیش از ۲ ساعت را به ادارات برق بدهند تا سریعا رسیدگی شود!» در واقع وزیر نیروی کشور توپ قطعی 4ساعته برق را به زمین مردم انداخت تا نظارت کرده و موارد رخ داده را اطلاع رسانی کنند. به گفته علی آبادی در برخی نقاط، فیدرهای چاه‌های تأمین آب قطع شده و مشکلاتی برای مردم بابت قطع آب رخ داده که ضمن عذرخواهی از مردم، این خطاها برطرف خواهد شد. وی با بیان اینکه از مشکلات رخ داده برای مردم ناشی از خاموشی‌ها عذرخواهی می‌کنم، اظهار کرد:« همکاران من ۲۴ ساعته در حال تلاش هستند که مشکلات کاهش یابد، ظرفیت نیروگاهی افزایش یابد و وضعیت بهبود پیدا کند.» این صحبت های وزیر نیرو در شرایطی رسانه ای می شود که او در بهمن و اسفند 1403 قول داده بود که معضل خاموشی را برای بهار و تابستان 1404 رفع کرده و مهر پایانی بر آن می زند. وزیر نیرو با بیان اینکه تابستان سال گذشته ناترازی برق به ۲۰ هزار مگاوات رسید، گفت: اگر روند گذشته ادامه پیدا می‌کرد، ناترازی امسال به ۲۴ هزار مگاوات می‌رسید که ما در تلاشیم با اقدامات متعدد، به آن نقطه نرسیم. وزیر نیرو با بیان اینکه صادقانه می گویم که انتظار چنین شرایطی را در اردیبهشت نداشتیم، گفت: تعمیرات نیروگاهی به خاطر نرسیدن سوخت به نیروگاه‌ها در زمستان، به تأخیر افتاد و همین الان نیروگاه های متعددی در شرایط تعمیرهستند که حتی ممکن است تعمیرات به خرداد هم برسد.علی آبادی با بیان اینکه متوسط دمای کشور در اردیبهشت ماه ۵.۵ درجه نسبت به زمان مشابه سال قبل افزایش داشته که این میزان رشد دما، بی سابقه بوده است، اظهار کرد:« نیاز مصرف در اردیبهشت ۱۴۰۳ در این زمان، ۴۶ هزار مگاوات بود، این رقم در حال حاضر ۵۷ هزار مگاوات است، با افزایش ۹.۹ درصدی تولید برق حرارتی و با رشد تولید تجدید پذیرها و رشد واردات برق، میزان تأمین برق را به ۴۷ هزار و ۵۰۰ مگاوات رساندیم که در مقایسه با تأمین ۴۱ هزار و ۳۰۰ مگاواتی زمان مشابه سال قبل رشد داشته است.» وزیر نیرو افزود: «با این حال ۳۰۰۰ مگاوات کمتر نسبت به زمان مشابه سال قبل از نیروگاه‌های برق آبی تولید داریم که به خاطر شرایط خشکسالی است و ظرفیتی که به جای امروز، برای روزهای پیک تابستان گذاشته‌ایم.» بررسی اظهارات وزیر نیرو نشان می دهد که مردم نباید منتظر رفع مشکلات برق و آب خود را به صورت کاربردی داشته باشند  چرا که اساسا راهبردی برای عبور از این مشکلات ارائه نمی شود.
 واکنش کارشناسان نسبت به بحران ایجاد شده
محمد حسین دیده بان، کارشناس حوزه انرژی و برق کشورمان در گفت وگو با تجارت درباره ریشه های بحران فعلی می گوید:« اگر خاطرتان مانده باشد در زمستان سال قبل وزمانی که مسئولان اجرایی وعده حل مشکل در تابستان 1404 را می دادند طی مصاحبه ای با شما گفتم که حل ناترازی برق کشور طی چند ماه ممکن نیست و دولت باید ضمن صحبت صادقانه با مردم اعلام کند که حداقل 2الی 3سال زمان برای عبور از این چالش زمان نیاز است. اما متاسفانه، متولیان امر به جای شفاف سازی اصل مشکل، شروع کردند به دادن وعده های رنگارنگ درباره رفع معضل تا بهار و تابستان 1404 بدون اینکه توجه کنند، سرانجام موعده وعده هایشان از راه می رسد و مردم از آنها اجرای وعده هایشان را طلب می کنند.» او ادامه می دهد:« مساله کمبود برق در ایران یک مشکل چند وجهی است. دلایل مختلفی دست به دست هم داده اند تا یک چنین شرایطی ایجاد شود. دلیل اول، فقدان سرمایه گذاری مناسب طی دو الی 3دهه اخیر است. از میانه های دهه 80 به این سو سرمایه گذاری مناسبی برای ارتقای سیستم ها،افزایش ظرفیت ها و نوسازی نیروگاه های برق نشده است. این در حالی است که طی 2الی 3دهه اخیر ایران با پنجره جمعیتی بزرگ خود مواجه شده بود و نیازمند سرمایه گذاری مضاعفی بود. متولدان دهه 60 کشور تشکیل خانواده داده و مستقل می شدند و طبیعی است که به نیازهای جدیدی می بایست پاسخ داده شود. اما در همین بازه زمانی نه تنها روند سرمایه گذاری و ارتقای ساختارها افزایش نیافت بلکه به دلایل مختلف از جمله سوءمدیریت های داخلی و تحریم ها، روند نوسازی و احیای ساختارها و ایجاد ظرفیت های تازه کند شدند.»
دیده بان یادآور می شود:« دلیل دوم، فقدلن توجه به مقتضیات اقلیمی و جغرافیایی و وضعیت خشکسالی کشور است. ایران طی سال های اخیر با معضل جدی خشکسالی مواجه شد. این معضلی است که به راحتی از قبل قابل شناسایی است و می توان راهبردهای لازم برای عبور از آن تدارک دید. خشکسالی باعث خارج شدن نیروگاه های برقابی کشور از چرخه و اضافه شدن 8الی 9هزار مگاوات به ناترازی برق است. این روند از قبل قابل پیش بینی بود و دولت می توانست برای آن راهبردهای مناسب تدارک ببیند.»