سفر پرحاشیه ترامپ به خاورمیانه
گروه سیاسی: دونالد ترامپ در سنتشکنیای تکراری همانند دور نخست ریاستجمهوریاش عربستان سعودی را به عنوان اولین مقصد سفر بزرگ خود در دومین دوران ریاست بر کاخ سفید تعیین کرد. رئیسجمهور آمریکا بر خلاف سنت روسای جمهوری قبلی که معمولا ابتدا از بریتانیا، کانادا و یا مکزیک بازدید میکردند، دیروز سهشنبه (23 اردیبهشت) در نخستین روز از سفر چهار روزهاش به خاورمیانه وارد ریاض شد. در این سفر مقامات ارشد آمریکایی از جمله «مارکو روبیو»، وزیر امور خارجه، «پیت هگست»، وزیر دفاع، «هاوارد لوتنیک»، وزیر بازرگانی، «کریس رایت»، وزیر انرژی آمریکا و ایلان ماسک، رئیس شرکت تسلا و ثروتمندترین فرد جهان ترامپ را همراهی کردند. به گزارش «تجارت»، هواپیمای ریاست جمهوری او، ایر فورس وان، هنگام فرود در این کشور خلیج فارس توسط جنگندههای اف-۱۵ اسکورت شد. رئیسجمهور آمریکا هنگام پیاده شدن از هواپیما در ریاض، مورد استقبال محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، قرار گرفت. سپس دو رهبر از روی فرش بنفشی که در دو طرف آن مقامات و نیروهای امنیتی قرار داشتند، عبور کردند. نخستین سفر رسمی خارجی ترامپ در دوره دوم ریاستجمهوری او که بعد از حضور در عربستان در قالب سفر به امارات متحده عربی و قطر نیز ادامه خواهد داشت، در سطحی گسترده مورد توجه رسانهها و ناظران سیاسی قرار گرفته است. بسیاری از کارشناسان بر این باور هستند که سفر دونالد ترامپ به خاورمیانه بیشتر با اهداف مالی و به منظور جذب سرمایهگذاری اعراب صورت میگیرد. همچنین، در پرتو این هدف اساسی رئیس کاخ سفید، در پی یافتن راهحلی برای پایان دادن به جنگ غزه است.
افتخار عربستانیها به انتخاب ریاض به عنوان نخستین مقصد ترامپ
دولت عربستان با صدور بیانیهای از سفر دیروز رئیس جمهور آمریکا به این کشور در چارچوب سفر منطقهای او شامل قطر و امارات در روزهای ۱۳ تا ۱۶ مه جاری استقبال کرد. دولت عربستان در بیانیه رسمی اعلام کرد: شورای وزیران در جلسه هفتگی که به ریاست «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان برگزار شد، ابراز امیدواری کرد که سفر دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا به عربستان موجب تقویت پیوندهای همکاری و مشارکت راهبردی میان ۲ کشور و توسعه روابط آنها در زمینههای مختلف شده و منافع مشترک آنها را تامین کند. رسانههای عربستانی این سفر را نشاندهنده جایگاه ژئوپلیتیک پیشرفتهای دانستند که این کشور و کشورهای حوزه خلیج فارس نه تنها به عنوان یک بازیگر محوری در ثبات منطقه بلکه به عنوان وزنهای اقتصادی و رویکردهای اصلاحطلبانهای که دارند، از آنها بهرهمند هستند.
طرح اقتصادی ترامپ برای جذب سرمایه در سفر به خاورمیانه
«دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا در بطن ورود به ریاض در قصر «الیمامه» با «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان دیدار کرد. ترامپ در این دیدار بن سلمان را «دوست» خود خواند و گفت: «عربستان و آمریکا دو کشور دوست یکدیگر هستند.» بن سلمان استقبال گرمی از او در فرودگاه داشت و در ادامه سایر مقامات سعودی به استقبال ترامپ آمدند. بر اساس اعلام رسمی عربستان و آمریکا در این سفر، موضوعاتی مانند امنیت منطقهای، انرژی، دفاع و همکاریهای اقتصادی در صدر برنامههای دیدارهای ترامپ با سران عربستان و کشورهای حوزه خلیج فارس قرار داشته و واشنگتن با توجه به تحولات پرشتاب بینالمللی در تلاش برای تقویت همکاریهای راهبردی خود با شرکایش در منطقه است.
با این وجود میتوان اهداف اقتصادی ویژه را در این سفر برای رئیس جمهور آمریکا ترسیم کرد. بهگونهای که دونالد ترامپ ساعت ۱۳:۴۵ به وقت گرینویچ در مجمع سرمایهگذاری آمریکا و عربستان سعودی گفتوگو کرد که طی آن توافقنامههایی به ارزش حداقل ۶۰۰ میلیارد دلار امضا شد. این رقم در نوع خود بسیار چشمگیر و کم سابقه هستند. در همین ارتباط شایان ذکر است که ایلان ماسک و چندین تن از بزرگترین شخصیتهای تجاری آمریکایی دیروز سهشنبه در سرمایهگذاری عربستان-آمریکا در ریاض شرکت کردند و به ترامپ و ولیعهد سعودی در یک ناهار مجلل پیوستند. بنیانگذار تسلا مستقل از ایر فورس وان به عربستان سعودی سفر کرده است. با این حال، او به عنوان یکی از سخنرانان مجمع ترامپ معرفی شده است. ترامپ، ماسک را به محمد بن سلمان آل سعود، ولیعهد سعودی، معرفی کرد. جمعی از چهرههای سرشناس وال استریت و سیلیکون ولی نیز در آنجا حضور داشتند، از جمله سم آلتمن، مدیرعامل OpenAI، کیمبال، برادر ماسک، جیانی اینفانتینو، رئیس فیفا، رید هافمن از لینکدین، اندی جسی از آمازون، روث پورات از گوگل و کلی اورتبرگ از بوئینگ. رئیس جمهور آنها را به عنوان بخشی از یک سلام رسمی با ولیعهد، یک به یک معرفی کرد. نمایش غولهای تجاری آمریکا در حالی برگزار میشود که ترامپ، عربستان سعودی را برای سرمایهگذاری بزرگ در آمریکا تحت فشار قرار میدهد. مدیران عامل شرکتهای بلک راک، سیتی گروپ، آیبیام، کوکاکولا، دلتا ایرلاینز، امریکن ایرلاینز و یونایتد ایرلاینز نیز در فهرست مهمانان قرار دارند. اما این گردهمایی همچنین نشان دهنده روابط نزدیک بین وال استریت و ثروت نفتی عربستان سعودی است. روابط تجاری قوی بین بسیاری از این شرکتهای آمریکایی و ریاض از قبل وجود دارد. خانواده ترامپ و خود ماسک نیز منافع مشترکی در منطقه دارند.
اهداف سیاسی ترامپ در سفر به خاورمیانه
علاوه بر اهداف اقتصادی، دونالد ترامپ در سفر به خاورمیانه اهداف سیاسی ویژهای را دنبال میکند که به طور مشخص در ارتباط با غزه و ایران هستند. در این زمینه، نکته قابلتوجه در سفر جدید ترامپ به کشورهای حوزه خلیج فارس، غیبت نشستهای گسترده عربی و اسلامی است که در سفر نخست او برگزار شده بود. در حالی که پیشتر محمد بن سلمان در ریاض میزبان چندین نشست در سطح سران با حضور گسترده کشورهای اسلامی و عربی بود، اینبار ترامپ به صورت جداگانه با مقامات هر کشور حوزه خلیج فارس دیدار میکند.
در ارتباط با غزه، روزنامه صهیونیستی «اسرائیل هیوم» در گزارشی ادعا کرد که موضوع پایاندادن به جنگ غزه، شروع مجدد مذاکرات حماس و رژیم صهیونیستی برای آزادی اسرا و از سرگیری ارسال کمک به غزه از اهداف مهم سفر «دونالد ترامپ»، رئیس جمهور آمریکا به عربستان سعودی است. در ارتباط با ایران نیز «فارن افرز» در نوشتاری تفصیلی مدعی شد: سفر ترامپ سیاست های منطقه ای را نیز در بر خواهد گرفت، اگرچه اهداف او در این زمینه بسیار کمتر روشن است. دولت های عربی مطمئن نیستند که آیا ایالات متحده از آنها خواهد خواست تا برای جنگ یا برای صلح با ایران آماده شوند. این رسانه در ادامه تاکید کرد: احتمال زیادی وجود دارد که ترامپ در این دیدار خود به غیر از امضای چند معامله تسلیحاتی، دستاورد چندانی نداشته باشد. اما او باید هدف بزرگتری را برای خود تعریف کند. او باید از این فرصت استفاده کند و قصد روشن خود را برای دستیابی به توافق هسته ای و سیاسی با ایران بیان کند. چنین توافقی ایران را در چشم انداز جدیدی از نظم منطقه ای قرار می دهد.
موافقت دولت آمریکا با فروش تسلیحات به امارات
یکی دیگر از اهداف مهم سفر ترامپ میتواند بازاریابی برای فروش تسلیحات آمریکایی در منطقه باشد. در این زمینه، به طور مشهودهمزمان با آغاز سفر رئیس جمهوری آمریکا به خاورمیانه، دولت آمریکا به کنگره این کشور موافقت خود را با فروش تسلیحات به امارات به ارزش ۱.۴۵ میلیارد دلار اطلاع داد. طبق اعلام آژانس همکاری امنیتی دفاعی (DSCA)، اولین بسته تسلیحاتی به ارزش ۱.۳۲ میلیارد دلار شامل ۶ فروند بالگرد سی اچ ۴۷ چینوک و انواع تجهیزات پشتیبانی مانند موتور، سیستمهای هشدار موشکی، مسلسل و قابلیتهای سوختگیری در حین پرواز است. دومین بسته پیشنهادی به ارزش ۱۳۰ میلیون دلار شامل قطعات یدکی و پشتیبانی جنگنده های اف ۱۶ است. آژانس همکاری امنیتی دفاعی اعلام کرد که این بسته های تسلیحاتی با تقویت قابلیتهای دفاعی امارات، شریک کلیدی آمریکا در خاورمیانه، از سیاست خارجی و امنیت ملی آمریکا حمایت میکنند.

