امکانسنجی تولید برق از انرژی خورشیدی
گروه اقتصادی-زهرا سلیمانی: «چه کسانی به رئیس جمهور آمارهای اشتباه در حوزه میزان 6برابری سرانه مصرف برق ایرانیان و تولید 30هزار مگاواتی برق از انرژی خورشیدی طی یک سال می دهند؟»این پرسشی است که طی روزهای اخیر بازخوردهای فراوانی در فضای رسانه ای و اقتصادی کشور پیدا کرده و اهالی فن تلاش می کنند، ابعاد و زوایای گوناگون آن را بررسی کنند. دیروز ابتدا محمد فاضلی درباره ادعای مصرف 6برابری برق ایران به نسبت اروپا در شبکه ایکس نوشت:« فقط آلمان ۵۰۵ و فرانسه ۴۶۷ تراوات ساعت مصرف دارند (سال ۲۰۲۳) و از ایران با ۳۸۰ تراوات ساعت، بیشتر مصرف میکنند.» او ادامه داد« بدمصرفی داریم اما این گزاره غلط است. اینها به آبروی دولت و رئیسجمهور ضربه سخت میزنند.»
اما این همه ماجرا نیست، گروهی دیگر از تحلیلگران هم به نقد ادعای تولید 30هزار مگاوات برق طی یک سال پرداختند. عبداله باباخانی کارشناس انرژی از جمله این تحلیلگران است که در خصوص ادعای تولید 30هزار مگاوات برق از انرژی خورشیدی طی یک سال می نویسد:« به رئیس جمهور گفته اند تا پایان امسال ۳۰ هزار مگاوات ( معادل نصف برق تولیدی کشور) برق خورشیدی به مدار اضافه می شود. پیشنهاد می کنم کسانی که آمار اشتباه به رئیس جمهور می دهند، برکنار شوند، تا این فرهنگ آمارسازی برای حفظ صندلی از این کشور رخت بردارد.» باباخانی در ادامه می نویسد:« حتی امکان تولید 2هزار مگاوات برق هم مقدور نیست تا چه برسد به ۳۰ هزار مگاوات! آیا مافیای انرژی حتی توان آمار سازی با زبان رئیس جمهور هم پیدا کرده اند. مشاوران انرژی ریاست جمهوری عامل این نفوذ هستند.» موضوع این آمارسازی حیرت انگیز به همین نوع انتقادات ختم نمی شود، حتی نزدیکان رئیس جمهور هم نسبت به این آمارسازی های اشتباه هشدار داده و از پزشکیان می خواهند این افراد را از دور و بر خود بتاراند. محمد جواد آذری جهرمی، وزیر پیشین ارتباطات که در دوران انتخابات از حامیان و یاران مسعود پزشکیان بود با انتشار ویدئویی در کانال تلگرامی خود می نویسد:«جناب آقای رئیس جمهور عزیز؛ هرکسی به جنابعالی گزارش داده که میشود ظرف امسال ۳۰ هزار مگاوات برق خورشیدی را به مدار آورد، از خود دور کنید. یا شمردن بلد نیست، یا نمی داند ۳۰ هزار مگاوات چقدر است، یا اصولا با مبانی اجرا و راه اندازی نیروگاه های خورشیدی بیگانه است.دارند فرصت شما برای اصلاح امور را با این حرف های بی پشتوانه و بیحساب از بین میبرند.» سایر تحلیلگران حوزه انرژی هم هرکدام از زاویه دیدی متفاوت این رویکرد را زیر سوال برده و از دولت خواسته اند، اجازه ندهد، برخی افراد و گروه ها که نسبتی با رویکردهای کارشناسی و تخصصی ندارند، برنامه ریزی ها و سیاست گذاری های اجرایی را به بیراهه ببرند. تجارت اما به سراغ کارشناسان حوزه انرژی خورشیدی رفته تا پاسخی برای این پرسش بیابد که آیا امکان تولید برق 30هزار مگاواتی از خورشید طی یک سال وجود دارد یا نه؟
زمینه سازی برای تولید و استفاده از انرژی خورشیدی
حسن مرادی، کارشناس حوزه انرژی در این خصوص می گوید:« برخی کارشناسان ورای واقعیت ها و امکانات موجود مواردی را مطرح می کنند که در عرصه عمل و اجرا، قابلیت عینیت پیدا کردن ندارند. موضوع انرژی خورشیدی، بحث تازه ای نیست، دهه هاست که جهان در این حوزه کار کرده و سیستم هایی تولید شده که حتی از تابش های سایه هم انرژی می گیرد. اگر لامپی را روی محیط روشن کند، می توان با نصب برخی تجهیزات، حتی از نور تابیده شده از لامپ دوباره انرژی برق تولید کرد. به عبارت روشن تر، دانش دفنی در حوزه انرژی های تجدید پذیر به اندازه ای گسترش پیدا کرده که می توان بهره های فراوانی از آن برد.»
مرادی در ادامه یادآور می شود:«در بخشنامه ای که اخیرا برای ساماندهی مصرف برق صادر شده، آمده که همه ادارات دولتی باید برق مصرفی خود را از انرژی خورشیدی تامین کنند.
گفتن این مساله راحت است. اما اگر دولت واقعا بخواهد سیستم خورشیدی را به این گستردگی تولید کرده و طراحی کند، ممکن است جواب ندهد. پشت بام های دولتی به شکلی نیستند که بتوان از آن به عنوان نیروگاه های کوچک استفاده کرد. معتقدم دولت باید توان خود را روی سوله های بزرگ در شمال تهران و مناطق حاشیه ای کم رفت و آمد بگذارد. می توان از فضا این سوله ها استفاده کرد. مورد بعدی ساختمان های صدا و سیماست که وسعت بسیاری دارند و می توان از آن برای تولید انرژی خورشیدی بهره برد. یا پهنه هایی که ادارات دولتی دارند. ورزشگاه های بزرگ و باشگاه های وسیع مانند ورزشگاه آزادی، باشگاه انقلاب و...از جمله این نمونه ها هستند. »
این تحلیلگر حوزه انرژی ضمن تاکید بر اینکه لازم است از تجهیزات نوین برای تولید انرژی های تجدید پذیر استفاده شود، می گوید:«نکته ای که در این میان باید مورد توجه قرار گیرد، راندمان سلول های خورشیدی یا کولکتورهای تجدید پذیر که از چین و برخی دیگر از کشورها وارد می شود، است این تجهیزات راندمان پایینی داشته و روی اعداد و ارقام 28درصدی انرژی تولید می کنند. در حالی که امروز در کشورهای توسعه یافته راندمان های بالای 60درصدی وجود دارد. دولت باید به فکر واردات یا تولید تجهیزات به روز باشد. همچنین بحث اینورتورها، تجهیزات جانبی، شاسی های مورد نیاز و...نیز مطرح است. امروز در جهان نوع کولکتورها به کولکترهای سطحی تغییر وضعیت یافته است. شکل و شمایلی مانند ایزوگام ها که روی پشت بام ها پهن می شوند و بعد اقدام به تولید انرژی می کنند.
او معتقد است، «استفاده از این تکنولوژی ها راندمان بهتری خواهد داشت و سرمایه گذاری کمتری نیاز دارد. امکان راه رفتن روی این تجهیزات وجود دارد و حمل و نقل ساده تری دارند.» مرادی در پاسخ به پرسش تجارت در این خصوص که با امکانات موجود آیا امکان تولید برق 30هزار مگاواتی انرژی خورشیدی طی یک سال وجود دارد؟می گوید:« از ملانصرالدین پرسیدند آیا می توان از این شهر به شهر بعدی طی یک روز رفت؟ گفت ابتدا راه برو تا بگویم! فرد پرسش کننده گفت به راه رفتن من چه کار داری؟ ملا توضیح داد می خواهم بدانم چقدر سرعت داری! در مورد تولید برق خورشیدی طی یک سال هم باید ببینیم با چه سرعت، چه سرمایه گذاری و چه نوع تجهیزاتی قرار است این پروژه اجرایی شود. اگر سرمایه گذاری مناسبی صورت گیرد، تجهیزات درجه یک به کار گرفته شود و همه ارکان سیاست گذار و تصمیم ساز کشور در کنار هم فعالیت کنند، امکان خواهد داشت. اما با شرایط فعلی دولت بعید می دانم این هدف محقق شود.
این تحلیلگر یادآور می شود:«موضوعی که در ایران کمتر مورد توجه قرار گرفته، استفاده از انرژی تابشی خورشیدی است. در ایران آبگرمکن های خورشیدی و...توسعه نیافته اند. هنوز هم کولرها، بخاری ها، آبگرمکن ها و پکیج های ادارات، دانشگاه ها، بیماستان ها، مدارس و خانه های مردم با گاز و برق تامین می شود. در حالی که در جهان ، فرهنگ استفاده از انرژی های خورشیدی برای این موارد، کاملا نهادینه شده است. ایران باید به سمت استفاده از این نوع تجهیزات برای آبگرمکن ها، گازها، فرها، پکیج ها، کولرها و...برود. معتقدم آقای رئیس جمهور و اعضای کابینه باید به فکر تغییر فرهنگ عمومی در استفاده از این نوع تجهیزات باشند . این نوع فرهنگ سازی ها هم به زمان کافی نیاز دارند.»
