روایت 12 روز اعتراض کامیون داران
گروه اقتصادی: از 29اردیبهشت ماه 1404 بود که اعتراض رانندگان کامیون ابتدا از بندرعباس و سپس در سایر شهرهای کشور آغاز شد. کمتر از یک هفته پس از این رخداد، اتحادیه تشکلهای کامیون داران و رانندگان سراسر ایران ضمن تشریح مطالبات کامیون داران اعلام کرد این اعتراضات در بسیاری از شهرهای ایران گسترش پیدا کرده است. با افزایش دامنه اعتراض ها در برخی شهرها روند توزیع اقلام مورد نیاز مردم مختل شد و قیمت اقلام کشاورزی ، مواد لبنی، مواد پروتئینی و...افزایش یافت. بر اساس پایش خبرنگار تجارت مثلا قیمت هندوانه با آغاز این اعتراضات از حدود 25 تا 30هزار تومان برای هر کیلو به حدود 55 تا 60هزار تومان رسید. با افزایش مدت زمان اعتراضات، از 4خرداد مسئولان آرام آرام نسبت به این رخداد واکنش نشان داده و خواستار توجه به مطالبات رانندگان کامیون شدند. رئیس مجلس 4 خرداد کامیون داران را از ارکان اصلی زنجیره تأمین کالا قلمداد کرد و خواستار رسیدگی فوری به مشکلات آنها شد. همچنین معاون سازمان راهداری ، وعده داد سهمیه سوخت پایه رانندگان حفظ شود و موضوع کاهش آن دوباره بررسی شود. او از مذاکرات با سازمان تأمین اجتماعی برای ارائه تخفیف بیمهای به رانندگان خبر داد و تأیید کرد که افزایش ۴۵ درصدی حق بیمه در ابتدای سال، موجب اعتراضاتی در میان کامیونداران شده است. مسئولان وزارت راه و شهرسازی اما بیش از 9روز نسبت به این موضوع مهم بی تفاوت مانده و واکنشی نشان ندادند. جالب اینجاست که نخستین واکنش مقامات دولتی را هم نه مسئولان وزارت راه و شهرسازی بلکه سخنگوی دولت صورت داد. مهاجرانی تلویحا مطالبات این قشر را پذیرفت اما در عین حال اعلام کرد قیمت سوخت و سایر تصمیمات دولت تغییر نمی کند! این روند ادامه داشت تا اینکه 8خردادماه نشست مشترکی با مسئولان وزارت راه، و انجمن رانندگان کامیون و سایر تشکل های مربوطه در کمسیون عمران مجلس برگزار و در خصوص مطالبات این قشر تصمیم گیری شد. علی رغم اظهارنظر سخنگوی دولت نه تنها قیمت سوخت به وضع سابق بازگشت بلکه سایر مطالبات این قشر مانند بیمه، افزایش هزینه کرایه ها، پرداخت سریعتر کرایه ها و...محقق شدند. تجارت برای آگاهی از کم و کیف این تصمیمات گفتگویی را با جلال سید موسوی نایب رییس انجمن صنفی کارفرمایی کامیون داران انجام داده تا سیر این اعتراضات و تلاش ها برای پایان دادن به آن مورد بررسی دقیق قرار بگیرد.
س: مطالبات و دغدغه های کامیون داران، تقریبا 12 روز پر التهاب را در این حوزه به وجود آورد. برخی افراد و گروه ها هم سعی کردند از این آب گل الود برای خود ماهی صید کنند. به عنوان نایب رییس انجمن کامیون داران درباره این فضای خاص توضیح می دهید؟ چه شد که کامیون داران دست از کار کشیدند؟
ج: از سالهای قبل از انقلاب تا ایام انقلاب، زمان جنگ و...تاهمین امروز که من با شما صحبت می کنم، کامیون داران و رانندگان خودروی سنگین، همواره در راستای اهداف کشور و مردم عمل کرده و از حق خود به نفع مطالبات عمومی مردم گذشته اند. در سالهای ابتدایی انقلاب، همین قشر وظیفه تامین سوخت و کالای مورد نیاز مردم در کشاکش اعتصابات و اعتراضات را به عهده داشتند یا در ایام جنگ بسیاری از کامیون داران بدون هیچ چشمداشتی جان خود را بر دست گرفتند و برای حمایت از وطن و مردم و فرزندان این کشور، راهی خطوط مقدم و جبهه های جنگ شدند تا آسیبی به کشور وارد نشود. گروهی دیگر هم وظیفه تامین اقلام و کالاهای مورد نیاز مردم را به عهده داشتند. در این میان اما برخی مطالبات مانند بیمه، سوخت مورد نیاز مصرفی، هزینه حمل و نقل، امنیت جاده ها و...وجود دارد که سالهاست کامیون داران مطرح می کنند اما مسئولان توجهی به آن نداشته اند. اگر هر سال،فقط یکی از این مطالبات و خواسته ها مورد توجه قرار می گرفت، دغدغه های امروز وجود نداشت. به اندازه ای به این مطالبات بی توجهی شد که نهایتا کار به اعتراض و انتقاد جدی رسید.
س: مهمترین دغدغه قشر کامیون داران و رانندگان ماشین سنگین از مسئولان چیست؟
ج: رانندگان همراه ترین قشر با مسئولان و مدیران هستند اما همواره کم مهری نسبت به آنها صورت گرفته است. طی سالهای اخیر این قشر دو بار رویکردهای اعتراضی در پیش گرفتند. یکی در سال 97 و دومین مورد هم امسال. وقتی در سال 97 رانندگان به صورت کاملا مسالمت آمیز اعتراض به حق خود را مطرح کردند، بخشی از مطالبات آنها محقق شد. مهمترین مطالبه رانندگان در سال 97مساله محاسبه تُن بر کیلومتر بود. اما علی رغم وعده مسئولان پس از فروکش کردن اعتراضات، اجرای مطالبات به محاق فراموشی رفت.
س: درباره این مکانیسم (تن بر کیلومتر) کمی بیشتر توضیح می دهید؟
ج:ببینید، تُن بر کیلومتر یک معیار برای سنجش کرایه در حملونقل جادهای است که نشان می دهد هزینه جابه جایی بار بر حسب وزن (تن) و مسافت طیشده (کیلومتر) چقدر است. دو عامل وزن کالا و مسافت طی شده توسط راننده، نقش اصلی را در تعیین کرایه نهایی دارند. همچنین، فاکتورهایی مانند ارزش کالا، خطرات حمل و ابعاد بار و... نیز در تعیین نرخ نهایی کرایه تأثیرگذار هستند. در واقع وزن محموله که به صورت تن محاسبه می شود ضرب در مسافت طی شده به کیلومتر و ضرب در ارزش کالا ، خطر حمل و نقل یا اندازه بار می شود و نتیجه آن هزینه کلی حمل و نقل مبتنی بر فرمول تن بر کیلومتر به دست می اید. بسیاری از رانندگان معتقد بودند اعداد و ارقامی که برای این ساز و کار در نظر گرفته شده، نسبتی با واقعیت های اقتصادی و دشواری فعالیت های رانندگان ندارد و باید در آن تجدید نظر شود. همانطور که اشاره شد، این خواسته از سال 97 مطرح شد اما با بی توجهی مسئولان مواجه شد. اعتراض رانندگان به حق بود بعد از فراگیر شدن اعتراضات نهایتا وزارت راه و شهرسازی با بخشی از خواسته های رانندگان موافقت کرد. بر اساس موافقت وزارت راه و شهرسازی قرار است در روز شنبه جلسه ای با حضور نمایندگان وزارت راه و مسئولان وزارتخانه برگزار شود و شاخص های جدید محاسبه تن بر کیلومتر استخراج شود. سوال ما این است، چرا باید اعتراضی صورت گیرد تا مسئولان توجه نشان دهند، چرا در حالت عادی راهکاری برای توجه به مطالبات رانندگان در نظر گرفته نمی شود.
س: جدا از هزینه های حمل و نقل موارد دیگری هم از سوی رانندگان کامیون به عنوان مطالبه مطرح شده است. درباره این مطالبات هم توضیح می دهید؟
ج: یکی از موضوعات مطرح شده بیمه رانندگان است و موضوع مهم بعدی 3نرخی شدن گازوئیل و نهایتا امنیت رانندگان. در نشستی که اخیرا با آقای دکتر رضایی رییس کمیسیون عمران مجلس داشتیم، ایشان تاکیدکردند 3 مطالبه اساسی رانندگان باید پاسخ داده شود. نخست بحث سوخت و سهمیه سوخت که با تصمیم وزارت راه تا 6ماه تک نرخی شده و مکانیسم قبلی اجرایی شد. قرار است این روند اصلاح شود. موضوع دوم جدول سهمیه سوخت بود که سال گذشته داده شد اما وزارت راه توجهی به آن نکرد. در نشست اخیر با مسئولان مجلس و وزارتخانه قرار شد، جدول ارائه شود. باید از مسئولان پرسید چرا ابتدای سال به این مطالبات توجه نکردند تا اعتراضات بیشتر شود. قرار شد جدول سوخت در اختیار نمایندگان و مسئولان وزرات راه قرار بگیرد.بر اساس اعلام اقای رضایی رییس کمیسیون طی حداکثر 3بروز اینده باید این مطالبات اجرایی شوند. تا به امروز مساله سوخت و سهمیه سوخت حل شده است. درباره کرایه رانندگان تا یکشنبه به ما قول داده اند و در مورد بیمه هم قول هایی داده شده است.
س: با اجرای این مطالبات، دغدغه های رانندگان به طور کامل رفع می شود؟
ج: 5مورد دیگر هم وجود دارد که حل و فصل آنها نیازمند زمان بیشتری است. یکی کرایه راننده است که برخی پیمانکاران و شرکت ها 5ماه الی 6ماه پرداخت نمی شد. زودترین زمان پرداختی 2الی 3هفته است. بر اساس تصمیم جدید، قرار شد، صاحبان کالا مطالبات مالی رانندگان را ظرف 48 ساعت پرداخت کنند. در صورت عدم پرداخت، شرکت حمل و نقل باید کرایه راننده را پرداخت کنند. چنانچه شرکت حل و نقل هم پرداخت نکرد، خدمات دولتی به این شرکت یا صاحب بار شده و اجازه فعالیت به شرکت حمل و نقل نمی دهند. این موضوع یکی از دستاوردهای خوبی است که رانندگان در این اعتراضات به دست آوردند. اساسا 2دستاورد مهم یکی محاسبه دقیق تن بر کیلومتر و دیگری هم پرداخت سریع کرایه است. از سوی دیگر کمیسیون اضافه ای که برخی شرکت های حمل و نقل دریافت می کردند، قطع شود. 5میلیون تومان جریمه برای یک چنین دریافت هایی در نظر گرفته شد. ضمن اینکه کمیسیون های اضافه دوباره به راننده عودت داده می شود. موضوع دیگری که معروف به 144 است، اصلاح شد. از سال 99قرار بر این بود که راننده کرایه خالص و صافی را دریافت کند که انجام نمی شد. در تصمیمات اخیر قرار شد این ماده هم اجرایی شود. از سوی دیگر بومی گرایی در برخی شهرها پایان پیدا می کند. برخی رانندگان از برخی شهرها علی رغم ثبت نام، موفق به دریافت بار نمی شدند، اما برای برخی دیگر از رانندگان بومی به وفور بار می خورد. بر اساس اعلام معاونت محترم رییس سازمان راه داری، قرار شد، سامانه ای طراحی شود و همه کشور مبتنی بر یک مکانیسم فعالیت کند. هر فردی که ثبت نام می کند زیر مجموعه این نوبت کشوری بار بگیرند و راننده بومی و غیر بومی جمع شود.
س: بخشی از مطالبات شما هم صنفی و خدماتی و رفاهی است درباره این موضوع هم توضیح می دهید؟
ج:موضوعاتی چون گرانی لاستیک، نبود قطعات و لوازم یدکی، عدم نظار بر دستمزدها، نبود امنیت در برخی راه ها و...از این موارد است. در کنار این موارد، موضوع خارج شدن رانندگان کامیون از زیر سلطه تنطیم بازار است. باید اجازه داده شود، نرخ کرایه بر اساس مکانیسم عرضه و تقاضا تعیین شود. تنظیم بازار وظیفه تنظیم قیمت گوجه و خیار، گوشت و تخم مرغ و...را دارد. تنظیم بازار به جای یک چنین نظارت هایی، فشار را بر رانندگان وارد کرده و اجازه تنظیم عادلانه این نرخ ها را نمی دهد.