گروه اقتصادی: ایران از منظر سخت افزاری چه راهکارهایی برای مقابله با کم آبی در مقابل دارد؟ امروزه در جهان راهبردهای جامعی برای مقابل با کم آبی وجود دارد که اجرای هر کدام از آنها بخشی از نیازهای کشورها به آب شرب و صنعتی را پوشش می دهد. جدا از روش های فناورانه ای چون تبدیل هوا به آب که در امارات و برخی دیگر از کشورها اجرایی می شود و فناوری آن هنوز در اختیار ایران قرار ندارد، تبدیل آب دریا به آب شیرین و انتقال آن از دریای عمان، خلیج فارس و حتی دریای خزر به مناطق مرکزی ایران، از دیگر روش هایی است که برخی معتقدند با استفاده از آن می توان بخشی از کم آبی کشور را پوشش داد. اما طبق برآوردهایی که اخیرا در خبرگزاری ها نیز بازتاب بسیاری داشته، شیرین‌سازی و انتقال هر مترمکعب آب از دریا، بیش از ۵ دلار هزینه در بر دارد؛ عددی که اجرای طرح‌های وسیع در این زمینه را با محدودیت‌های جدی مواجه می‌کند. در یک چنین شرایطی دو رویکرد فکری و اجرایی در خصوص مقابله با کم آبی در کشور شکل گرفته است. برخی معتقدند ایران هم باید مانند کشورهایی چون عربستان و امارات و...دست به شیرین سازی آب دریا و انتقال آن به فلات مرکزی ایران کند، گروهی دیگر اما با برشمردن مشکلات اقتصادی و زیست محیطی یک چنین اقداماتی، خواستار فرهنگ سازی و اصلاح الگوی مصرف انرژی در ایران هستند. این دسته از کارشناسان معتقدند تنها راه عبور از پیچ تند کم آبی، صرفه جویی حداقل 20درصدی در مصرف آب و اصلاح الگوی مصرف است و با استفاده از روش های تهاجمی مانند شیرین سازی و انتقال آب دریا نمی توان برای دراز مدت گرهی از هزار توی پیچیده مشکل کم آبی در ایران باز کرد. تجارت سراغ 2تن از کارشناسان موافق و مخالف این بحث رفته تا نظر آنان در خصوص این پروسه را جویا شود.

اسماعیل کهرم: روش تهاجمی شیرین سازی و انتقال آب دریا راهگشا نیست
اسماعیل کهرم تحلیلگر حوزه آب و فعال محیط زیست در گفتگو با تجارت که آیا ایران با استفاده از روش های تهاجمی مانند شیرین سازی و انتقال آب نوار ساحلی اش می توان مشکل کم آبی اش را حل کند؟ می گوید:« عربستان سعودی هزار برابر ایران آب شیرین می کند و با آب شیرین کن ها و تصفیه فاضلاب ها، 33میلیون نفر را آب آشامیدنی می دهد. این در حالی است که ما در ایران  هر سال 440هزار متر مکعب،  آب شیرین می کنیم و عربستان بیش از 7میلیون مترمکعب آب شیرین می کند.»
کهرم می گوید:«سایر کشورهای منطقه مانند امارات، قطر و...هم همگی به سمت آب شیرین کردن خلیج فارس حرکت کرده اند. این فرایند تنها برای هر متر مکعب آب شیرین شده ، بیش از 5دلار هزینه دارد. این هزینه ها برای انتقال لوله ها از نوار ساحلی به فلات مرکزی، چند ده برابر است. موضوع مهمتر اما ابعاد زیست محیطی مخرب این ایده است. مردم فکر می کنند نمک دریا پس از شیرین کردن آب از بین می رود اما اینگونه نیست. این نمک دوباره به دریا باز می گردد و محیط زیست حیاتی منطقه را نابود می کند. همانطور که بدن انسان به قند حساسیت دارد و در صورت افزایش قند، دچار مشکلات عدیده ای و حتی مرگ می شود، محیط زیست هم با افزایش نمک، چنین وضعیتی پیدا می کند.»
او با اشاره به اینکه در صورت اجرای یک چنین ایده ای  موجودات دریاها از عروس های دریایی گرفته تا نهنگ و کوسه و ماهی ها مشکل پیدا می کنند، می گوید:« در واقع اکوسیستم منطقه تغییر پیدا کرده و حیات انسان ها هم با مخاطره مواجه می شود. اگر نمک ها پس از شیرین کردن آب به دریا بازگردانده شود، باعث کشته شدن موجودات دریایی می شود و خلیج فارس پس از مدتی عاری از حیات می شود. اگر این نمک حمل شود و در بیابان های یزد وکرمان و...منتقل شود، خاک منطقه تغییر پیدا کرده و لوله ها نیز از بین رفته و دوباره هزینه های بسیاری شکل می گیرد.»

محمد یزدانی: انتقال آب باعث تخصیص حقابه ها به نفع مردم می شود
بر خلاف اسماعیل کهرم که معتقد است، ایده انتقال اب از نوار ساحلی و شیرین سازی آب، تبعات زیست محیطی مخرب و کشنده ای دارد، محمود یزدانی کارشناس حوزه آب و انرژی موافق اجرای این ایده است. یزدانی در گفتگو با تجارت درباره ایده شیرین سازی و انتقال آب از نوار ساحلی به مرکز کشور می گوید:«  من یکی از موافقان این ایده هستم. البته آب شیرین کن ها، هزینه های بسیار زیادی دارند، ضمن اینکه پس از شیرین سازی آب به لوله گذاری و انتقال آب به فلات مرکزی نیاز است که هزینه هایی به مراتب بیشتر دارد. در ایران این پروژه به صورت دو وجهی پیش می رود. یعنی برای جبران نیاز آب صنایع آب بَر از خط انتقال استفاده می شود و در مبادی ورودی شهرهایی که نیاز به آب شیرین وجود دارد از آب شیرین کن استفاده می شود. کما اینکه این ایده در  بوشهر و جنوب سیستان و بلوچستان و... هم استفاده می شود.»
او ادامه می دهد:« در حالت کلی اگر از حقابه محیط زیست رعایت نشود وارد چالش های اینچنینی می شویم. ایران در نوار گرم و خشک زمین قرار دارد و زاویه تابش خورشید در کشور ما عمود است. گرم ترین نقاط جهان در ایران قرار دارند، وسعت جغرافیایی، وسعت اقلیم و ضرورت صنعتی سازی و..شرایطی را ایجاد کرده که ایران به سمتی برود که با تدابیری، ورودی مجاری آب به ایران باز شوند.»
یزدانی می گوید:« اَبر پروژه "ایران رود" نهایتا اجرایی شد و در فلات مرکزی، شهر اصفهان را آبدار خواهد کرد. البته ذیل تکالیف قانونی صنایع  آب بر ایران سرمایه گذاری برای آب وجود دارد. اما صنایع اصفهان از حقابه های شهر اصفهان  استفاده می کنند و  توجهی به این تکالیف قانونی ندارند. هر اندازه آب مورد نیاز صنایع فولادی اصفهان از طریق انتقال اب حل شود و حقابه زاینده رود بیشتر تخصیص یابد هم به نفع محیط زیست است و هم حق شهروندان به دسترسی به آب شرب با کیفیت را تامین می کند.»
این تحلیلگر حوزه آب با اشاره به اینکه در حال حاضر زاینده رود، 1میلیارد متر مکعب حقابه منفی دارد، یادآور می شود:« مردم اصفهان که همواره زاینده رود را زنده و پویا می دیدند و امروز خشکی این رودخانه به نماد  افسردگی شهر اصفهان بدل شده،   خواستار  حل این مشکل هستند. امروز اما زاینده رود به صورت مقطعی برای حقابه کشاورزان پایین دست آب به خود می بیند. بنابراین باید فکری به حال این نوع نیازها کرد.»
یزدانی در پاسخ به پرسش تجارت که این روند انتقال آب چقدر زمان نیاز دارد؟ می گوید:«متاسفانه زمان اجرای پروژه ها در ایران معمولا طولانی است.  به خاطر تراکم نظام اداری و بوروکراسی اداری و مجوزهایی که انواع و اقسام سازمان ها باید اعطا کنند، پروژه ها در ایران نه حتی میان مدت، بلکه در بلندمدت اجرایی می شوند. فعلا هم نمی توان این روند را بهبود بخشید.»
او با اشاره به اینکه ایده انتقال آب و شیرین سازی آب، موافقان و مخالفانی دارد، می گوید:« مخالفان می گویند، صنایع آب بر در نوار ساحلی کشور احداث شوند. اینجا باز بحث انتقال مواد اولیه مطرح می شود.  موافقان این نوع طرح ها می گویند برای اهداف استراتژیک و موضوعات امنیتی باید کارخانجاتی که نیازهای راهبردی کشور را تامین می کنند، در میانه کشور باشند تا دسترسی به آنها سهل نباشد در ادامه خطوط انتقال آب ایجاد شود. من شخصا ذیل دسته افرادی هستم که با طرح انتقال آب موافقم. البته هزینه های بالایی دارد که به دلیل بوروکراسی اداری در ایران و بلندمدت بودن زمان پروژه هاست.با حذف امضاهای طلایی و سهل الوصول شدن مجوزها، مشکل تا حد زیادی کاهش پیدا می کند و این نوع پروژه ها، با هزینه هایی به مراتب کمتر اجرایی می شوند.»