روزنامه ابتکار
1395/10/01
همراه با پیگیری پرونده نوجوان 13 ساله ای که تحت تاثیر سریال «پنج کیلومتر تا بهشت» خودکشی کرد بر
جای خالی درجهبندی سنی فیلمها و سریالها گروه فرهنگ و هنر – مسعود مشایخی راد: روز دوشنبه 22 آذر، «علی اصغر پورمحمدی» مدیر شبکه سوم صدا و سیما جهت پرونده خودکشی «محمدمهدی کوهی» در دادسرای جنایی تهران حاضر شد و به ارائه توضیحات پرداخت. محمد مهدی کوهی نوجوان 13 ساله تحت تاثیر سریال مناسبتی «پنج کیلومتر تا بهشت» که در ماه رمضان سال 90 از شبکه سوم سیما پخش شد، خودکشی کرده بود. بازپرس شعبه دوم دادسرای جنایی تهران، تهیه کننده، نویسنده و کارگردان و رئیس شبکه سه را به جرم «تسبیب در قتل شبه عمد به نحو مشارکت» احضار کرد. بازپرس شعبه دوم دادسرای جنایی در این باره گفت: «با توجه به صدور قرار جلب دادرسی دادگاه کیفری درخصوص «محمدمهدی کوهی» آقای «علی اصغر پورمحمدی» مدیر شبکه سوم در بازپرسی دوم دادسرای جنایی، به قصد دادرسی حاضر و به اتهام تسبیب (مسبب بودن در حادثه به صورت غیر مستقیم) در قتل شبهعمد به نحو مشارکت تفهیم اتهام شد. او ضمن ابراز تاثر و همدردی با بازماندگان آن مرحوم اظهار کرد:«هیچ رابطه علیتی میان محتوای سریال پخش شده و اقدام به خودکشی آن نوجوان وجود ندارد». توجه به جوانب مختلف این حادثه لزوم بحث درباره گروه بندی سنی فیلمها وسریالهای ایرانی را پیش می کشد. مسئلهای که مسئولان و خانوادهها به آن توجهی نمی کنند. در گزارش پیش رو به شرح این حادثه و بحث درجه بندی سنی میپردازیم. شرح ماجرا محمد مهدی سرکوهی (نوجوان 13 ساله) در تاریخ هفت شهریور 90 با قلاب کردن یک روسری به میله بارفیکس خانگی خودش را حلقآویز کرد و دچار مرگ مغزی شد. همشهری آنلاین در تاریخ 14 شهریور 90 نوشت: «محمد مهدی وقتی خودش و برادر 6 سالهاش را در خانه تنها دید، تصمیم گرفت همانند شخصیت سریال مورد علاقهاش تبدیل به یک روح شود و به مکانهای مورد علاقهاش سربزند. آن روز پدرمحمدمهدی سر کار بود و همسرش برای خرید خانه را ترک کرد. پدر ماجرا را اینگونه شرح میدهد:« محمدمهدی و برادر 6 سالهاش مشغول بازی بودند که پسر بزرگم ناگهان تصمیم گرفت به تقلید از یکی از سریالهای ماه رمضان تبدیل به روح شود. او به برادر کوچکش گفت وقتی روح شد، به محل کار من و نزد مادرش و همسایهها برود و ببیند ما راجع به او و کارهایش چه میگوییم. برای همین به میله بارفیکسی که برای ورزش کردن بچهها در خانه نصب کرده بودیم، یک روسری را قلاب کرد و سرش را داخل آن قرار داد و ناگهان حلق آویز شد و از هوش رفت.» پدر محمدمهدی در ادامه میگوید:«پسرم بیشفعال بود و فیلمها و سریالهایی که میدید، تاثیر زیادی در او میگذاشت. دست آخر هم تقلید از یکی از همین سریالها کار دستش داد و ما را داغدار کرد.» محمدمهدی بعد از انتقال به بیمارستان یک هفته در کما بود. اما بعد یک هفته دکترش به پدر میگوید که داروهایی که تزریق کردهاند جواب نداده و محمدمهدی دچار مرگ مغزی شده است. پدر و مادر وقتی فهمیدند دیگر امیدی به زنده ماندن پسرشان نیست، تصمیم گرفتند اعضای بدن او را اهد کنند. پدر محمدمهدی بعد از این اتفاق تلخ تصمیم گرفت از صدا و سیما و سازندگان این سریال شکایت کند و در توضیح آن میگوید:«در همه جای دنیا وقتی سریالی تخیلی و آمیخته با خرافات از تلویزیون پخش میشود، قبل از آن هشدار داده میشود که این سریال را بچههای 12 ساله و کمتر از آن تماشا نکنند. اما متاسفانه در شبهای ماه رمضان وقتی چنین سریالی از تلویزیون پخش میشد، هیچ هشداری به خانوادهها داده نمیشد»». پنج کیلومتر تا بهشت و سریالهای ماورایی-مذهبی پنج کیلومتر تا بهشت عنوان دومین کار علیرضا افخمی بعد از سریال محبوب «او یک فرشته بود» کاری ماورائی-مذهبی بود که رمضان 90 از شبکه سوم سیما پخش شد. این سریال داستان شخصی به نام امیرحسین با بازی مهدی سلوکی است که در یک ماجرای سرقت با ضربه دزدان دچار مرگ مغزی میشود. بعد از آن روح او که از بدنش جدا شده شروع به پرسه زدن در اطراف میکند. او به مکانهایی که دوست دارد رفت و آمد می کند، اطرافیانش را مشاهده میکند و از حرفها و نظرات دیگران درباره خود اگاه میشود. زندگی دیگران را می بیند و به درونیاتشان اگاه میشود. او در این مسیر سعی میکند با کمک یک روح دیگر و ورود به رویاهای دوستان و آشنایانش، خود را از مهلکهای که در آن گرفتار شده نجات دهد. محمدمهدی که در شبهای ماه رمضان به همراه خانوادهاش این سریال را تماشا میکرد، به تقلید از شخصیت امیرحسین تصمیم گرفت که تبدیل به روح شود. آن زمان سریالهای ماه رمضان با استقبال مردم رو به رو میشد. ساعات پخش مناسب بعد از افطار و حال و هوای خاص این ماه مخاطبان زیادی را پای این سریالها میکشاند. آن زمان سریالهایی با زمینههای ماورائی-مذهبی مورد توجه مسئولان و مدیران شبکهها و همچنین مردم قرار میگرفت. موجی که از سریالهایی نظیر او یک فرشته بود شروع شد و با سریالهای دیگری مثل «آخرین گناه»، «اغما» و «پنج کیلومتر تا بهشت» ادامه یافت. این سریالها که واجد جنبههای دلهرهآور و تخیلی بودند، بدون هیچ هشدار و ردهبندی سنی پخش میشدند. البته این موج دیری نپایید و با پایین آمدن کیفیت فیلمها و از دست دادن طراوت و تازگیشان و حواشی و اعتراض برخی مراجع مذهبی تولید این آثار متوقف شد. توضیحات مدیر شبکه سه درباره این پرونده علی اصغر پورمحمدی مدیر شبکه سه در یادداشتی که در اختیار باشگاه خبرنگاران جوان قرارداد به ارائه توضیحاتی در خصوص این پرونده پرداخت: «درباره اتهام تسبیب در خودکشی یک نوجوان در سال 91 خوب است بدانیم معمولا در تولید و ساخت یک سریال تلویزیونی، مجموعهای از عوامل با همکاری و هم اندیشی نقش و سهم دارند. بنده اساساً به روند دادرسی و عدم تحقیق کامل در پرونده اعتراض داشته و دارم.1- در تصویب، تولید و پخش این سریال چندین نفر نقش داشته اند که عبارتند از : الف- عوامل تولید: نویسنده، تهیه کننده، کارگردان، مدیر گروه فیلم و سریال و اعضای شورای طرح و برنامه و مدیریت شبکه. ب- عوامل پخش : مدیر پخش ، ارزیاب پخش و ... . علاوه بر این عوامل، شورایی منتخب از طرف معاونت وقت سیما این برنامه را بررسی، تصویب و به آن اجازه پخش داده اند. حالا دادگاه محترم چگونه به این جمع بندی رسیده است که کارگردان ، تهیه کننده و مدیر شبکه در این خودکشی نقش داشته اند معلوم نیست از کجا آمده است؟ در حالی که مدیر شبکه مسئولیت اصلی را بر عهده دارند. بعد از آن مدیر گروه فیلم و سریال و بعد از آن مدیر پخش مسئول هستند و ربطی به تهیه کننده و کارگردان ندارد. 2- در ایران دوره پدرسالاری سپری شده و خانوادههای ما در حال حاضر «بی صاحب» هستند و اگر نقشی هم وجود داشته باشد، نقش اصلی بر عهده مادران است. فرزند سالاری به شدت رواج یافته و الزاماً کم و کیف مخاطب برنامه ها مطابق پیش بینی رسانه نیست . و هیچ قانونی ابلاغ نشده که گروه سنی مورد نظر در برنامهها قید شود و خانوادهها تسلط بر رفتار و اعمال بچههایشان ندارند. 3- این سریال در ژانر وحشت و با محتوای خشونت ساخته نشده بود، به همین دلیل در ساعات اولیه شب (وقت افطار) پخش شد. سوال این است که کارشناسان نظام پزشکی قانونی که کلمه مقدس قانون را با خود حمل میکنند، طبق کدام قانون عنوان کرده اند که چون تلویزیون هشدار و اعلام سن بالاتر از 18 سال را به بینندگان نداده است، مقصر است. آن هم تهیهکننده و کارگردان و مدیر شبکه. ضمن اینکه قانونگذار هیچ تصریحی مبنی بر اعلام سن مخاطب هدف در تلویزیون تصویب نکرده است. بنابراین قصور در این زمینه به هیچ عنوان بر عهده تهیهکننده و کارگردان و شبکه نیست. -4 خودکشی جرم نیست؛ بلکه یک آسیب اجتماعی است که مجموعهای از عوامل زمینه ای ، اجتماعی و فرهنگی در آن دخالت دارند. سوال این است که به چه استنادی بروز خودکشی فرد لزوماً به عهده تهیهکننده و کارگردان و مدیر شبکه گذاشته شده است؟-5 طبق شواهد و مستندات دادگاه، نوجوان مرحوم دارای اختلالات روحی و روانی بوده و خانواده ایشان از این موضوع مطلع بودهاند. آیا وظیفه خانواده محترم ایشان در این مورد خاص مراقبت بیشتر از فرزندشان نبوده است؟-6 سالانه صدها فیلم و سریال جنایی و پلیسی داخلی و خارجی پخش میشود. بنابراین باید بین این حجم برنامه و میزان خودکشی رابطه ای وجود داشته باشد . درصورتی که چنین نیست. به جرات می توان گفت هیچ رابطه علیت و سببیت بین اقدام به خودکشی مرحوم و پخش این سریال وجود ندارد و ادعای وکیل محترم پرونده فاقد وجاهت حقوقی و قانونی است . در غیر این صورت می بایست هزاران نفر بعد از تماشای این سریال خودکشی میکردند. توجه به نظام درجهبندی سنی ردهبندی سنی برای نمایش فیلمهای سینمایی و برنامههای تلویزیونی از سالها پیش در کشورهای اروپایی و آمریکایی آغاز شده است. به عنوان مثال انجمن سینمای آمریکا(MPAA) که اعضای آن شامل شش استودیوی بزرگ فیلمسازی است، مسئول کنترل محتوا و درجه بندی فیلمها در سرتاسر آمریکاست. در این کشورها برای رعایت این امر قوانین قطعی وجود دارد و به عنوان نمونه اگر فیلمی شامل درجه NC-17 باشد، حتی در صورت رضایت و همراهی خانواده از حضور افراد زیر 17 سال در سالن ممانعت به عمل میآید. این نظام درجه بندی برای تلویزیون که مخاطب انبوهتر و قابل دسترستری دارد، از اهمیت بیشتری برخوردار است. در سینما و تلویزیون ایران معمولا به درجه بندی سنی فیلمها توجهی نمیشود. هر چند چند سالی است به ندرت در فیلمها و سریالها با این هشدارها مواجه میشویم که البته بیشتر بار تبلیغاتی دارد. چرا که عملا نظارتی بر این مسئله وجود ندارد و قید درجه سنی تنها کنجکاوی و استقبال بیشتر مخاطبان را به همراه دارد. بحث درجهسنی در ایران برای اولین بار در زمان نمایش فیلم «مصائب شیرین» علیرضا داوود نژاد مطرح شد و تماشای فیلم برای افراد بالای 18 سال مجازاعلام شد اما به مرحله اجرا نرسید و هیچ نظارتی روی آن صورت نگرفت. عدم ردهبندی سنی فیلمها و سریالها میتواند اثرات زیانباری بر سلامت و روان کودکان و نوجوانان داشته باشد. تاثیرپذیری از صحنههای خشونت آمیز و هولناک و الگوبرداری غلط برخی از پیامدهای این امر است. خبراحضار عوامل سریال پنج کیلومتر تا بهشت به دادگاه و نتیجه آن فارغ از جنبههای مختلف و قابل بحث آن میتواند در جهت ایجاد گامی موثر در جدی گرفتن بحث درجهبندی سنی در رسانه مفید واقع شود. فیلمها و سریالهایی که میتوانند پیامدهای مستقیم و غیرمستقیم مخربی بر عمکرد و رفتار مخاطبان بگذارند و در برخی موارد مثل ماجرای مرحوم «محمدمهدی کوهی» تاثیر دردناک و غیرقابل جبرانی در پی داشته باشد. البته باید در نظر داشت حتی در صورت نظارت دقیق بر مسئله درجه بندی سنی اجرای آن بستگی زیادی به آموزش خانوادهها و فرهنگ سازی دارد. چرا که در بسیاری از مواقع کودکان همراه با دیگر اعضای خانواده تا نیمههای شب سریالها و فیلمها را تماشا میکنند. این فرایند نیاز به زمان دارد ولی توجه به آن ضروری است و بهتر است هر چه زودتر اقداماتی در این زمینه صورت گیرد.
پربازدیدترینهای روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
روی گسل آنکارا
در نامه نمایندگان به رییسجمهوری مطرح شد
اعلام آمادگی مجلس برای تصویب سازوکارهای اجرای منشور حق
تقاضای جمعی از نمایندگان برای تحقیق و تفحص از یک بانک
آملیلاریجانی در همایش «وحدت حوزه و دانشگاه»:
باید از تحول شتابزده در علوم انسانی جلوگیری کنیم
ایران، روسیه و ترکیه درباره بحران سوریه مذاکره کردند
نشست در سایه ترور سفیر
مهران کرمی
بار کج اردوغان
دبیر شورای عالی امنیت ملی خبر داد
قرارگاه مشترک ایران و روسیه در سوریه
همراه با پیگیری پرونده نوجوان 13 ساله ای که تحت تاثیر سریال «پنج کیلومتر تا بهشت» خودکشی کرد بر
«ابتکار» پنج ماه مانده به انتخاب دوازدهمین رییسجمهوری ایران بررسی کرد
ورود به فضای انتخاباتی ب
رکورد تاریخی «دیزنی»
تورم تک رقمی روی مرز هشدار قرار دارد؟
نشانه های بازگشت به عادت 40 ساله
آیتالله هاشمی رفسنجانی:
مردم از تهمتزنی و دروغ بیزار هستند