اروپا در جستجوی تحقق غنیسازی صفر در ایران
رضا نصری
کارشناس مسائل بینالملل
روســیه، چیــن، کشورهای گــــروه بریکس، سازمان همکاری اسلامی (OIC) و تمامی سازمانهای مستقل و منطقهای متعهد به حمایت از حقوق بینالملل، باید متحد شوند و در برابر تلاش تروئیکای اروپایی (آلمان، فرانسه و بریتانیا) برای اعمال مجدد تحریمهای شورای امنیت علیه ایران از طریق مکانیسم موسوم به «بازگشت سریع تحریمها» مقاومت کنند. از امروز باید از این کشورها خواسته شود تا با صدور بیانیههای رسمی، هرگونه قطعنامهای در این زمینه را باطل، بیاعتبار و فاقد اثر حقوقی اعلام کنند؛ چرا که خودِ گروه تروئیکای اروپایی نقضکنندهی آشکار برجام و قطعنامهی ۲۲۳۱ شورای امنیت بودهاند و همچنین تغییرات بنیادین ناشی از تجاوز خارجی، شرایط را دگرگون ساخته است.
مقابله با تکبر ریشهدار قدرتهای غربی که مکانیسمهای سازمان ملل را ابزاری برای اعمال فشار یکجانبهی ژئوپلیتیک میدانند، یک ضرورت اخلاقی است. اتخاذ موضعی متحد برای حفظ یکپارچگی توافقهای بینالمللی و جلوگیری از سوءاستفاده از آنها در راستای اهداف امپریالیستی، امری حیاتی است. تمام ادعاهای تروئیکای اروپایی بر پیشفرضهای حقوقی نادرست استوار است و تحریف آشکار تاریخ معاصر است که هماکنون در برابر چشمان ما در حال وقوع است، خاطر نشان کرد: ادعای پایبندی گروه تروئیکای اروپایی به برجام، ادعایی پوچ است، چرا که آنها عمداً از اشاره به خروج غیرقانونی آمریکا در ماه می ۲۰۱۸ به عنوان عامل اصلی بحران خودداری میکنند. این خروج، همراه با اعمال مجدد تحریمهای فراسرزمینی، نقض قطعنامهی ۲۲۳۱ شورای امنیت بود و ایران را از منافع اقتصادی وعدهدادهشده محروم ساخت. گروه تروئیکای اروپایی نه تنها در جبران این خسارت کوتاهی کرد، بلکه با سیاست «فشار حداکثری» آمریکا همراه شد و توازن توافق بر اساس تعهدات متقابل را برهم زد. ادعای آنها مبنی بر «عدم پایبندی عامدانه ایران» نادیدهگرفتن بند ۳۶ برجام است که به صراحت اجازه میدهد در صورت عدم پایبندی طرف دیگر، هر یک از اعضا بتواند «تعهدات خود تحت این توافق را بهطور کامل یا جزئی متوقف کند.» اقدامات تدریجی ایران از می ۲۰۱۹ دقیقاً یک پاسخ قانونی برای وادار کردن طرفهای مقابل به اجرای تعهدات لغو تحریمها بود که گروه تروئیکای اروپایی هرگز به آن عمل نکرد.
گروه تروئیکای اروپایی کاهش تعهدات ایران را نقض قلمداد میکند، در حالی که این اقدامات صراحتاً تحت برجام برای بازگرداندن توازن در شرایط عدم پایبندی طرف مقابل مجاز است. خودِ آنها با عدم عادیسازی روابط تجاری، اعمال تحریمهای جدید در سال ۲۰۲۴ تحت بهانههای نامرتبط، و حفظ مکانیسمهای بیاثری مانند INSTEX، نقض آشکار بندهای ۳ تا ۵ پیوست دوم برجام را مرتکب شدهاند. ایران با حسن نیت از مکانیسم حل اختلاف استفاده کرد (همانطور که در نامههایش از می ۲۰۱۸ به بعد مستند شده)، اما گروه تروئیکای اروپایی هیچ جبرانی ارائه نداد. بنابراین، استناد کنونی آنها به مکانیسم بازگشت سریع تحریمها، هم از نظر حقوقی بیاساس و هم از نظر اخلاقی مردود است. حمایت گروه تروئیکای اروپایی از تجاوز بیمحل اسرائیل به تاسیسات هستهای ایران در ژوئن ۲۰۲۵—که به شهادت دانشمندان و فرماندهان در نطنز، فردو و اصفهان انجام شد—خیانت آشکار به روح برجام است.

