شهرکهای صنعتی در انتظار احداث نیروگاههای خورشیدی
گروه صنعت و تجارت: با شدت گرفتن بحران برق در ایران، بخش صنعت بیش از دیگر حوزهها تحت فشار قرار گرفته است. قطعیهای مکرر برق نه تنها روند تولید را مختل کرده بلکه هزینههای اضافی و خسارتهای سنگینی را نیز بر دوش بنگاههای صنعتی گذاشته است. در چنین شرایطی، توجه به انرژیهای تجدیدپذیر، بهویژه نیروگاههای خورشیدی، به عنوان یک راهکار پایدار و ضروری بیش از هر زمان دیگری مطرح میشود. توسعه نیروگاههای خورشیدی میتواند ضمن کاهش وابستگی صنایع به شبکه برق فرسوده کشور، به ایجاد ثبات در تولید و افزایش بهرهوری کمک کند. با این حال، ضعف سیاستگذاری و کندی در جذب سرمایهگذاری همچنان مانع اصلی در مسیر توسعه این بخش است.
به گزارش «تجارت»، ایران، کشوری با منابع عظیم انرژی فسیلی، در سالهای اخیر با چالشی بنیادین در حوزه تأمین پایدار انرژی مواجه شده است. رشد جمعیت، توسعه صنعتی، فرسودگی زیرساختها و وابستگی شدید به سوختهای فسیلی، همگی دستبهدست هم دادهاند تا بحران انرژی به یکی از دغدغههای اصلی کشور تبدیل شود. قطعیهای مکرر برق، کاهش راندمان نیروگاهها، و فشار بر شبکه توزیع، تنها بخشی از نشانههای این بحران هستند که زندگی روزمره مردم و روند تولید را تحت تأثیر قرار دادهاند. در چنین شرایطی، نگاه به منابع انرژی تجدیدپذیر نهتنها یک انتخاب، بلکه ضرورتی راهبردی تلقی میشود. انرژی خورشیدی، با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران و تابش گسترده نور خورشید در اکثر مناطق کشور، بهعنوان یکی از امیدبخشترین گزینهها برای عبور از بحران مطرح شده است. طی سالهای اخیر، شاهد افزایش چشمگیر توجه به این منبع پاک بودهایم؛ از طرحهای دولتی برای توسعه نیروگاههای خورشیدی گرفته تا مشارکت بخش خصوصی و حتی نصب پنلهای خورشیدی در منازل و واحدهای صنعتی کوچک.
احداث ۵۰۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی توسط ایدرو
همزمان با تشدید ناترازی انرژی معاون صنایع پیشرفته سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) از احداث ۵۰۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی تا پایان امسال در راستای کاهش ناترازی انرژی و در راستای حمایت از صنایع توسط این سازمان خبر داد. محسن دارابی در گفت و گو با ایرنا در خصوص برنامه های سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران برای ایجاد نیروگاه های خورشیدی اظهار داشت: این نیروگاه ها قرار است در استان های تهران و آذربایجان شرقی احداث شود به طوری که عملیات اجرایی نیروگاه ۳۲ مگاواتی در شمس آباد آغاز شده است.
معاون صنایع پیشرفته سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) با اشاره به افتتاح نیروگاه خورشیدی در استان آذربایجان شرقی نیز گفت: این نیروگاه ۵۹ مگاواتی است که تا پایان شهریور ماه به بهره برداری می رسد. وی عنوان کرد: عملیات اجرایی نیروگاه خورشیدی ۲۵۰ مگاواتی نیز در استان آذربایجان شرقی تا پایان مهرماه صورت می گیرد. دارابی از احداث نیروگاه در شهرک های ملارد و عباس آباد و کاسپین خبر داد و گفت: این نیروگاه ها با ظرفیت ۱۶۰ مگاواتی در دست اقدام است. معاون صنایع پیشرفته سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) خاطر نشان کرد: سه هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی نیز تا پایان برنامه هفتم از مهمترین طرح های این سازمان در راستای کاهش ناترازی انرژی است.
قوانین حمایتی برای توسعه نیروگاههای خورشیدی
قانون توسعه برق (مصوب سال ۱۳۹۵) صنایع بزرگ را موظف کرده است تا بخشی از برق مورد نیاز خود را از طریق احداث نیروگاه تأمین کنند.همچنین در قانون دیگری، صنایع پرمصرف (بیش از پنج مگاوات) باید حداقل ۲۰درصد برق مصرفی خود را از منابع تجدیدپذیر یا نیروگاههای اختصاصی تأمین کنند. در سالهای اخیر با هدف کاهش فشار بر شبکه سراسری و رفع ناترازی انرژی، قوانین و مقرراتی در کشور وضع شده است تا صنایع به تأمین برق پایدار از طریق احداث نیروگاههای خورشیدی ترغیب شوند. همچنین در قانون مانعزدایی از توسعه برق تجدیدپذیر (مصوب ۱۴۰۱)، ساتبا را موظف کرده است تا شرایط را برای عقد قرارداد تضمینی بین نیروگاههای خصوصی و صنایع تسهیل کند.در همین راستا برق خورشیدی و بادی با اولویت بالا برای تأمین برق شهرکهای صنعتی در نظر گرفته شده است. وزارت نیرو مجاز است تعرفههای ترجیحی و مشوقهایی برای صنایعی که برق خود را تأمین میکنند (خودتأمین یا خودمصرف) در نظر بگیرد. همچنین تعرفه خرید تضمینی برق برای نیروگاههای کوچک و متوسط بهصورت شناور تنظیم شده و جذابتر شده است. برای صنایع که اقدام به احداث نیروگاه های خورشیدی کنند، مشوق هایی از جمله تسهیلات مالیاتی، عوارض کمتر و معافیتهای گمرکی برای واردات تجهیزات نیروگاهی در نظر گرفته شده است همچنین سرمایهگذاری در نیروگاه خورشیدی یا CHP در شهرکهای صنعتی مشمول معافیت مالیاتی تا پنج سال سال میشود. بر این اساس سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران به عنوان متولی بخش صنعت کشور در راستای رفع ناترازی انرژی و تأمین برق پایدار با همکاری سازمان انرژیهای تجدیدپذیر و بهرهوری انرژی برق (ساتبا) و صندوق ملی محیط زیست برای واحدهای صنعتی، اقدامات متعددی را برای احداث نیروگاههای خورشیدی در شهرکهای صنعتی کشور در دستور کار خود قرار داده است.
ضرورت انکارناپذیر به احداث نیروگاههای برق
تحولات اخیر نشان میدهد که بحران برق در ایران صرفاً یک مشکل مقطعی یا فصلی نیست، بلکه به یک چالش ساختاری بدل شده که مستقیماً آینده صنعت را نشانه گرفته است. افزایش مصرف، فرسودگی زیرساختها و ناتوانی شبکه سراسری در تأمین پایدار انرژی، زنگ خطری جدی برای تولید ملی است. در چنین شرایطی، توسعه نیروگاههای خورشیدی نه یک انتخاب جانبی، بلکه ضرورتی راهبردی است. این نیروگاهها علاوه بر کاهش فشار بر شبکه و جبران کمبود برق، میتوانند سهم مهمی در کاهش آلایندهها، صرفهجویی در مصرف سوختهای فسیلی و ارتقای امنیت انرژی کشور داشته باشند.
از منظر اقتصادی نیز، استفاده از انرژی خورشیدی برای صنایع به معنای کاهش وابستگی به نوسانات برق سراسری، ثبات در برنامهریزی تولید و در نهایت افزایش رقابتپذیری است. صنایع بزرگ، بهویژه در حوزههای فولاد، سیمان و پتروشیمی، با احداث نیروگاههای خورشیدی اختصاصی میتوانند بخشی از نیاز خود را به صورت مستقل تأمین کرده و از زیانهای ناشی از قطعیهای مکرر جلوگیری کنند. با این حال، تحقق این هدف بدون اصلاح سیاستگذاری امکانپذیر نیست. دولت باید با تعیین تعرفههای تضمینی خرید برق، ایجاد تسهیلات مالی برای احداث نیروگاههای خورشیدی، رفع موانع بوروکراتیک و جلب مشارکت بخش خصوصی، مسیر توسعه این بخش را هموار کند. تجربه کشورهایی مانند ترکیه و امارات نشان داده است که حرکت سریع به سمت انرژیهای تجدیدپذیر نه تنها به رفع بحران انرژی کمک میکند، بلکه به یکی از پیشرانهای توسعه صنعتی و اقتصادی بدل میشود. در غیر این صورت، تداوم وضع موجود تنها به تشدید رکود صنعتی، کاهش بهرهوری و افزایش هزینههای تولید منجر خواهد شد. به بیان دیگر، خورشید در ایران تنها یک منبع طبیعی نیست؛ بلکه اگر به موقع و با جدیت به آن پرداخته شود، میتواند به سرمایهای راهبردی برای نجات صنعت کشور از تاریکی بدل گردد.

