یارگیری جدید اعراب برای تکرار سناریوی نخنما شده
گروه سیاسی: در اقدامی تکراری و ضدایرانی که خلاف تمامی واقعیات تاریخی و اصول مسلم حقوق بینالملل است، شورای همکاری خلیج فارس در پایان صد و شصت و پنجمین نشست وزرای خارجه خود که در تاریخ اول سپتامبر ۲۰۲۵ (10 شهریور) با حضور وزیر امور خارجه ژاپن در کویت برگزار شد، بار دیگر مواضع خصمانه و غیرواقعگرایانهای را علیه ایران مطرح کرد.
به گزارش «تجارت»، در بیانیه پایانی این نشست، ادعاهای بیاساس امارات متحده عربی درباره مالکیت جزایر سهگانه ایرانی تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی مورد تأیید قرار گرفت؛ جزایری که بر اساس تمامی اسناد تاریخی، حقوقی و جغرافیایی، همواره بخشی از خاک ایران بودهاند و هیچگونه جای بحث و مذاکرهای در خصوص مالکیت آنها وجود ندارد. همچنین شورا از مواضع کویت و عربستان سعودی در خصوص میدان گازی آرش حمایت کرد؛ میدانی که بخشهایی از آن در آبهای تحت حاکمیت جمهوری اسلامی ایران قرار دارد و هرگونه ادعا در این زمینه نیز فاقد وجاهت حقوقی است.
در ادامه، شورای همکاری با نادیده گرفتن خروج یکجانبه آمریکا از توافق هستهای و نقش برخی کشورهای عضو در بیثباتسازی منطقه، ایران را به پذیرش آنچه «مذاکرات جامع هستهای» خوانده شده، فراخواند؛ مذاکراتی که به گفته شورا باید شامل «تمامی نگرانیهای امنیتی کشورهای منطقه» باشد. این بیانیه خواستار همکاری کامل و مؤثر ایران با آژانس بینالمللی انرژی اتمی، افزایش شفافیت در برنامه هستهای و تنظیم توافقات احتمالی به گونهای شد که «نگرانیهای مشروع کشورهای عضو شورای همکاری» را نیز در نظر بگیرد.
واکنش قاطع وزارت خارجه ایران به بیانیه ضد ایرانی شورای همکاری
وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در واکنش به بیانیه پایانی نشست وزرای خارجه شورای همکاری خلیج فارس، ادعاهای مطرحشده درباره جزایر سهگانه ایرانی و میدان گازی آرش را بهطور کامل رد کرد و تأکید نمود که تکرار این مواضع بیاساس، هیچگونه تغییری در واقعیتهای تاریخی، جغرافیایی و حقوقی ایجاد نمیکند. در این بیانیه، ایران بار دیگر بر حاکمیت بلامنازع خود بر جزایر ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک بهعنوان بخشهای جداییناپذیر از قلمرو سرزمینی کشور تأکید کرده و اعلام نمود که در راستای اعمال حقوق حاکمیتی خود، هر اقدام لازمی را برای تأمین امنیت و صیانت از منافع ملی در این مناطق انجام خواهد داد. در خصوص میدان گازی آرش نیز، وزارت امور خارجه با استناد به سوابق مذاکرات و حقوق تاریخی ایران، ادعاهای یکجانبه کویت را فاقد اعتبار حقوقی دانسته و تصریح کرد که صدور بیانیههای تکراری هیچ حقی برای طرف مقابل ایجاد نمیکند. ایران دستیابی به توافق منصفانه و پایدار را منوط به گفتوگوی دوجانبه و ایجاد فضای سازنده دانست.
در حوزه هستهای، ایران با تأکید بر حقوق مشروع خود طبق معاهده منع اشاعه، هرگونه تردید در ماهیت صلحآمیز برنامه هستهای را بیپایه خواند و خاطرنشان کرد که همواره با رویکردی مسئولانه و مبتنی بر حسن نیت در روندهای دیپلماتیک مشارکت داشته است. در عین حال، نقش مخرب آمریکا و برخی طرفهای اروپایی در اخلال روند مذاکرات با عهدشکنیهای مکرر مورد انتقاد قرار گرفت. ایران همچنین با هشدار نسبت به خطر واقعی و فوری ناشی از سلاحهای کشتار جمعی رژیم صهیونیستی، خواستار تلاش دستهجمعی کشورهای منطقه برای وادار کردن جامعه جهانی به اتخاذ تدابیر مؤثر در این زمینه شد. در همین راستا، ضمن استقبال از محکومیت شدید جنایات رژیم اسرائیل در غزه توسط کشورهای شورای همکاری، بر ضرورت توقف روابط سیاسی و دیپلماتیک با این رژیم برای پایان دادن به نسلکشی در فلسطین اشغالی تأکید شد.
بازی تکراری اعراب با مهرههای متغیر؛ اینبار ژاپن
بیانیه اخیر شورای همکاری خلیج فارس در پایان نشست مشترک با وزیر خارجه ژاپن در کویت، بار دیگر نشان داد که برخی کشورهای عربی منطقه همچنان در مسیر تکرار مواضع سیاسی و غیرواقعگرایانه علیه ایران گام برمیدارند؛ مواضعی که نهتنها فاقد پشتوانه حقوقی و تاریخیاند، بلکه در طول سالهای گذشته با بازیگران مختلف بینالمللی بازتولید شدهاند، بدون آنکه تغییری در اصل ادعاها یا نتیجهگیریها حاصل شود.
در این بیانیه، همانند دفعات قبل، ادعاهای امارات متحده عربی درباره مالکیت جزایر سهگانه ایرانی (تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی) تأیید شد؛ جزایری که بر اساس تمامی اسناد تاریخی و حقوقی، از دیرباز بخشی از خاک ایران بودهاند. همچنین حمایت از مواضع کویت و عربستان سعودی در خصوص میدان گازی آرش، که بخشی از آن در آبهای تحت حاکمیت ایران قرار دارد، بار دیگر تکرار شد. در کنار این موارد، شورای همکاری ایران را به پذیرش مذاکرات جامع هستهای فراخواند؛ مذاکراتی که به زعم آنان باید شامل «نگرانیهای امنیتی کشورهای منطقه» باشد.
اما آنچه این بیانیه را از منظر تحلیلی برجسته میکند، نه محتوای آن، بلکه الگوی تکراری صدور چنین مواضعی با همراهی قدرتهای جهانی است. در سالهای گذشته، شورای همکاری خلیج فارس بیانیههای مشابهی را با همراهی آمریکا، اتحادیه اروپا، چین و روسیه صادر کرده است. در نشست مشترک با اتحادیه اروپا در اکتبر ۲۰۲۴، همین ادعاها درباره جزایر سهگانه مطرح شد. در بیانیههای مشترک با آمریکا نیز بارها بر لزوم شفافیت ایران در برنامه هستهای و پذیرش مذاکرات منطقهای تأکید شده، بیآنکه به خروج یکجانبه واشنگتن از برجام یا نقش مخرب برخی کشورهای عربی در بیثباتسازی منطقه اشارهای شود. این الگوی تکراری نشان میدهد که شورای همکاری، به جای بازنگری در مواضع خود و تلاش برای گفتوگوی سازنده، صرفاً به تغییر مهرههای بینالمللی بسنده کرده و با هر بازیگر جدید، همان سناریوی قدیمی را بازنویسی میکند. حضور ژاپن در این دور از بازی، نه بهعنوان یک طرف درگیر در مسائل منطقهای، بلکه بهعنوان یک مهره تازه برای مشروعیتبخشی به مواضع تکراری، قابل تأمل است.
جمهوری اسلامی ایران بارها تأکید کرده که مالکیتش بر جزایر سهگانه غیرقابل مذاکره است و برنامه هستهایاش صرفاً اهداف صلحآمیز دارد. همچنین تهران بارها اعلام کرده که هرگونه مذاکره منطقهای باید بر پایه احترام متقابل، پذیرش واقعیات تاریخی و پرهیز از مداخلات سیاسی صورت گیرد. در نهایت، آنچه از این بیانیهها برمیآید، نه تلاش برای حلوفصل اختلافات، بلکه استمرار یک بازی سیاسی است که هدفش فشار بر ایران از مسیر دیپلماسی چندجانبهنمایی است. بازیای که با تغییر مهرهها ادامه دارد، اما باخت آن در برابر واقعیتهای تاریخی و حقوقی، همچنان قطعی است.