مذاکرات فشرده تهران و اروپا برای تعویق مکانیسم ماشه
گروه سیاسی: در شرایطی که سایه فعالسازی مکانیسم ماشه بار دیگر بر توافق هستهای سنگینی میکند، ایران و تروئیکای اروپایی (آلمان، فرانسه و بریتانیا) وارد مرحلهای فشرده از رایزنیهای دیپلماتیک شدهاند تا از انسداد سیاسی بهوجود آمده عبور کنند و مانع از تشدید تنشهای هستهای شوند. این مذاکرات که در سطوح مختلف دیپلماتیک و کارشناسی در حال انجام است، با هدف یافتن راهحلی میانه برای جلوگیری از بازگشت تحریمهای سازمان ملل علیه ایران دنبال میشود؛ تحریمهایی که در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه، میتوانند بهطور خودکار و بدون رأیگیری مجدد اعمال شوند.
به گزارش «تجارت»، منابع نزدیک به مذاکرات میگویند که طرفین با وجود اختلافات عمیق، تلاش دارند از مسیر گفتوگو خارج نشوند و همچنان به حفظ چارچوب برجام بهعنوان پایهای برای تعاملات آینده پایبند بمانند. در این میان، ایران تأکید دارد که اقدامات اخیرش در حوزه هستهای واکنشی به نقض تعهدات طرفهای اروپایی و خروج آمریکا از توافق بوده و نباید بهعنوان مبنایی برای فعالسازی مکانیسم ماشه تلقی شود. در مقابل، کشورهای اروپایی ضمن ابراز نگرانی از گسترش فعالیتهای هستهای ایران، خواهان بازگشت تهران به تعهدات فنی و نظارتی هستند.
آنچه این مرحله از مذاکرات را حساستر کرده، نهتنها فشارهای سیاسی داخلی در اروپا و ایران، بلکه تحولات منطقهای و بینالمللی است که بر فضای گفتوگو سایه انداختهاند. از یک سو، اروپا در تلاش است تا از فروپاشی کامل توافق جلوگیری کند و از سوی دیگر، ایران بهدنبال تضمینهایی است که مانع از تکرار تجربه خروج یکجانبه آمریکا از برجام شود. در چنین فضایی، هرگونه توافق یا شکست در مذاکرات میتواند پیامدهایی فراتر از پرونده هستهای داشته باشد و بر معادلات امنیتی منطقهای نیز اثرگذار باشد. در مجموع، گفتوگوهای فشرده میان ایران و تروئیکای اروپایی را میتوان آخرین تلاشها برای نجات دیپلماسی از بنبست فعلی دانست؛ تلاشی که اگر با اراده سیاسی واقعی همراه شود، شاید بتواند مکانیسم ماشه را از حالت تهدید به یک ابزار بازدارنده تبدیل کند، اما اگر شکست بخورد، ممکن است مسیر تنشزایی غیرقابل بازگشتی را رقم بزند
دیدار نمایندگان ایران با آژانس برای تمدید فعالسازی مکانیسم ماشه
در مقطع کنونی به نظر میرسد واپسین تلاشهای یاارن و نمایندگان تروئیکای اروپایی برای یافتن راهحلی برای اختلافات فیمابین افزایش پیدا کرده است. «لارنس نورمن» خبرنگار روزنامه وال استریت ژورنال دیروز در پیامی در صفحه خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «یک هیئت ایرانی قرار است امروز به وین سفر کند. این سفر در پی سفر بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی به ایران برای نظارت بر روند تعویض سوخت نیروگاه اتمی بوشهر و بازگشت آنها از ایران انجام میشود.
همزمان «رضا نجفی» سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در وین از ادامه گفتوگوهای ایران و آژانس بینالمللی انرژی اتمی خبر داد. به گفته نجفی، دور دیگری از گفتوگوها فیمابین ایران و آژانس دیروز جمعه با حضور هیئت اعزامی از تهران با مشارکت نمایندگان وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی برای بحث در مورد شیوهنامه تعامل ایران-آژانس در چارچوب قانون مصوب مجلس و با در نظرگرفتن شرایط جدید متعاقب حملات غیرقانونی علیه تاسیسات هستهای صلحآمیز ایران، برگزار میشود.
به نظر میرسد این دیدار به منظور ارائه راهحل برای تمدید فعالسازی مکانیسم ماشه از سوی کشورهای اروپایی صورت میگیرد. ازسرگیری نظارت آژانس در ایران از شروط آلمان، فرانسه و انگلیس-سه کشور اروپایی عضو توافق هستهای-برای تمدید مهلت «سازوکار ماشه» (بازگردانی یکباره تحریمها و قطعنامههای سازمان ملل علیه ایران) بود که البته این کشورها در ادامه رویکرد غیرسازنده خود نسبت به برنامه هستهای ایران، توان دفاعی و نقش آن در منطقه، در ۳۱ اوت با به پایان رسیدن ضربالاجل یک ماهه اقدام به فعالسازی این سازوکار در سازمان ملل کردند.
دیدار عراقچی و کالاس در دوحه؛ فرصت مهم به دیپلماسی
در یکی از آخرین تلاشها برای دستیابی به یک راهحل به منظور حل اختلافات پیرامون پرونده هستهای ایران سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و کایا کالاس مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، شامگاه پنج شنبه در شهر دوحه دیدار کردند. در این دیدار، راجع به آخرین تحولات مرتبط با موضوع هستهای ایران به ویژه با توجه به اقدام غیرمسئولانه و ناموجه سه کشور اروپایی جهت بازگرداندن قطعنامههای لغوشده شورای امنیت و همچنین روند تعامل ایران و آژانس بینالمللی انرژی اتمی بحث و تبادل نظر شد.
طبق بیانیه وزارت خارجه ایران، وزیر امور خارجه ایران ضمن تاکید بر غیرقانونی و ناموجه بودن اقدام سه کشور اروپایی در این خصوص، مسئولیت مهم نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور سیاست خارجی بهعنوان «هماهنگکننده کمیسیون مشترک برجام» را یادآوری و تصریح کرد انتظار میرود این نهاد در راستای ایفای وظیفهای که طبق برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ بر عهده آن نهاده شده است در جهت انجام مسئولیت خود و خنثیسازی تحرکات علیه دیپلماسی ایفای نقش کند. عراقچی همچنین با اشاره به پایبندی مستمر جمهوری اسلامی ایران به مسیر دیپلماسی، تاکید کرد که ایران در این موضع خود جدی و ثابتقدم است. مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیپلماسی و مذاکره را تنها راه برای رفع نگرانیهای همه طرفها دانست و بر ضرورت ارائه فرصت بیشتر به دیپلماسی تاکید کرد. در این دیدار راجع به ادامه رایزنیها در روزها و هفتههای آینده تفاهم شد.
رایزنی تلفنی عراقچی با وزرای خارجه ۳ کشور عضو غیردائم شورای امنیت
در اقدامی دیگر، سید عباس عراقچی» در روز جمعه در تماسهای تلفنی جداگانه با «جورج گراپتریتیس» وزیر امور خارجه یونان، «تانیا فایون» وزیر امور خارجه اسلوونی و «الحاجی موسا تیموتی کابا» وزیر امور خارجه سیرالئون که در حال حاضر کشورهایشان در شورای امنیت سازمان ملل عضویت دارند، در خصوص روابط دوجانبه و تحولات منطقهای و بینالمللی، بهویژه اقدام سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان در شورای امنیت گفتوگو و تبادل نظر کرد.وزیر امور خارجه کشورمان در این تماسها با انتقاد از اقدام ناموجه و غیرقانونی سه کشور اروپایی برای بازگرداندن قطعنامههای لغو شده شورای امنیت، این اقدام را غیرمسؤولانه توصیف کرد و با اشاره به پایبندی جمهوری اسلامی ایران به مسیر دیپلماسی، تاکید کرد که ایران در این موضع خود جدی و در دفاع از حقوق مشروع خویش ثابتقدم است.
وزیر امور خارجه کشورمان همچنین با تاکید بر ضرورت اتخاذ راهکارهای دیپلماتیک برای حل و فصل اختلافات موجود بر سر برنامه هستهای صلحآمیز ایران، خواستار حمایت شورای امنیت از دیپلماسی و جلوگیری از اقدامات غیرقانونی و افزایش تنش شد. وزرای امور خارجه یونان، اسلوونی و سیرالئون نیز در این گفتوگوها با اعلام حمایت از راه حلهای دیپلماتیک بهعنوان اولین و آخرین راهکار حل مسائل بینالمللی بر ضرورت ادامه گفتوگو و دیپلماسی تاکید کردند.

