اثر متغیرهای روانی در نوسانات ارزی
محمدرضا مودودی
رئیس پیشین سازمان توسعه تجارت
در تحلیل شرایط اخیر بازار ارز و بحث فعال شدن مکانیسم ماشه،اثر این موضوع بیشتر روانی است تا واقعی چرا که هنوز اتفاق خاصی، چه در حوزه تحریم و چه در مراودات تجاری کشور رخ نداده است.
تجارت ایران با اروپا سالهاست که تقریباً به صفر رسیده و حجم مبادلات در حدی نیست که تصمیمات جدید اروپا تغییر جدی در تجارت ما ایجاد کند.آمریکا همان تحریمهایی را که امروز تحت عنوان مکانیسم ماشه مطرح میکند؛ سالها پیش به ایران تحمیل کرده بود و اروپا هم در عمل از همان زمان تبعیت کرده است. به همین دلیل، اضافه شدن نام اروپا به این فهرست موردی جز بار تبلیغاتی و روانی ندارد و تأثیر واقعی بر تجارت خارجی ایران نمیگذارد.
اروپا هیچگاه نقش مؤثری در حفظ برجام ایفا نکرد و بودن یا نبودنش در تحریمها تفاوتی برای ایران نداشته است.
در چهارده سال گذشته، با وجود تحریمهای شدید، صادرات ایران همواره در بازه 45 تا 50 میلیارد دلار باقی مانده است و تنها در دوران کرونا کاهش موقت به 35 میلیارد دلار تجربه شد. حتی در سال گذشته صادرات ایران به بیش از 57 میلیارد دلار رسید.
این ثبات نشان میدهد که تحریمها اگرچه هزینه تجارت را بالا میبرند، اما مانع توقف آن نمیشوند و دنیا همچنان به محصولات ایرانی نیاز دارد.نوسانات اخیر نرخ ارز بیشتر ناشی از بازیهای غیر اقتصادی و سوءاستفاده سوداگران است.هیچ تغییر جدی در صادرات و واردات کشور رخ نداده که جهش نرخ ارز را توجیه کند. تجربه جنگ دوازده روزه اخیر نیز نشان داد که حتی در شرایط تنش، قیمت دلار میتواند کاهشی شود، بنابراین بخش مهمی از تحولات اخیر ریشه در فعالیتهای غیر اقتصادی و بهرهبرداری از خلأهای قانونی دارد.