روزنامه کيهان
1404/09/15
نقش دولت و مردم در اصلاح الگوی مصرف و مقابله با اسراف
سرویس اقتصادی-اسراف در مصرف نان و حاملهای انرژی همچون آب، برق، گاز، بنزین و دیگر فرآوردههای نفتی، فشار سنگینی بر بودجه خانوارها و دولت ایجاد میکند که با برخی راهکارهای ساده قابل رفع است.
به گزارش کیهان، اسراف یعنی بیش از نیاز مصرف کردن و عدم اسراف به معنای صرفهجویی نیست بلکه پرهیز از مصرف بیش از مورد نیاز است. روزانه در ادارات و کارخانههای دولتی، مراکز تجاری، نانواییها، فروشگاهها، خیابانها و خانهها، انواع اسراف رخ میدهد که عملی مانع برکت و ضد منافع ملی و خانوادگی و حتی فردی است.
با اینحال در در حال حاضر اسراف در نان و حاملهای انرژی همچون آب، برق، گاز، بنزین و دیگر فرآوردههای نفتی، حساسیت بیشتری برانگیخته و فشار سنگینی بر منابع کشور و بودجه خانوارها و دولت ایجاد میکند که با برخی راهکارهای ساده قابل رفع است.
آنچه در نگاه اول تنها دورریز چند قرص نان یا باز گذاشتن شیر آب بهنظر میرسد؛ در مقیاس کلان، به ارقامی تبدیل میشود که بر منابع کشور و بودجه خانوارها و دولت تأثیر منفی دارد.
ضمن اینکه در شرایط تعمیق ناترازیهای مختلف در کشور، پرهیز از اسراف در ابعاد کلان میتواند بخشی از ناترازیها را جبران کرده و نیاز به اصلاحات قیمتی را به موارد ضروری و بهصورت ملایم محدود کند.
دورریز برکت خدا؟!
نان، در فرهنگ کشور ما، حرمت دارد و از آن به برکت خدا یاد میشود اما برآوردهای رسمی و پژوهشهای دانشگاهی نشان میدهد میزان ضایعات آن که اصلیترین کالای مصرفی خانوار است؛ به حدود 30درصد رسیده؛ رقمی که برای یک کشور واردکننده گندم، تنها یک عادت نادرست نیست، بلکه هزینه اقتصادی سنگینی محسوب میشود.
میزان مصرف گندم نان در کشور ما حدود 10 میلیون تن است که با عدم اسراف 30درصدی به هفت میلیون تن میرسد. این مسئله موجب عدم اسراف در مصرف آب و منابع تولید، کاهش فرسایش خاک و نیاز به واردات گندم میشود و میتوان منابع تولید و واردات را به کشت دیگر محصولات اساسی اختصاص داد. ماجرای بحران در زنجیره جهانی تأمین گندم پس از جنگ اوکراین اهمیت این موضوع را دوچندان کرد.
البته عامل اصلی دورریز نان، برخی نانواییها هستند که با وجود افزایش چندبرابری قیمت از سال گذشته تاکنون، همچنان کیفیت را رعایت نمیکنند. بنابراین باید نظارت بر کیفیت کار نانواییها تقویت شود. از طرفی خانوادهها به جای دورریز، استفادههای گوناگونی از نانهای خمیر یا سوخته و خشک شده میتوانند داشته باشند که بانوان هنرمند بلدند. کشت گندم با کیفیتتر از ارقام فعلی هم یکی از راهکارهای کاهش دورریز نان است.
شدت مصرف فرآوردههای نفتی
ایران، در مجموع بیشترین ذخایر نفت و گاز جهان را دارد اما عمده درآمد ارزی کشور، از همین منابع است. اینکه بگوییم مصرف انرژی در ایران باید شبیه یک کشور فاقد این منابع باشد نه شدنی است و نه منطقی، چراکه انرژی، مزیت نسبی اقتصاد ماست. با اینحال هدررفت و اسراف انرژی، موجب کاهش درآمد ملی و درآمد سرانه خانوار میشود.
گازی که میتواند در کارخانهها به انواع کالاها با قیمت قابل رقابت در منطقه و جهان تبدیل شود نباید هدر برود. نفتی که انواع محصولات پتروشیمی از آن تولید میشود نباید در قالب بنزین و گازوئیل هدر برود یا قاچاق بشود. سهیمکردن مردم در این ثروتهای ملی، با گسترش صنایع پایین دستی کوچک و متوسط میتواند یک انگیزه بنیادین در مصرف بهینه ایجاد کند.
متوسط مصرف بنزین در کشور، روزانه 120 میلیون لیتر است که به طور متوسط حدود هفت میلیون و 500 هزار لیتر آن وارد میشود. این در حالی است که براساس گزارشها، حدود 22 میلیون خودرو و 13 میلیون موتورسیکلت در کشور تردد میکنند. اگر هر خودرو، روزانه فقط یک لیتر کمتر مصرف کند حدود سه برابر واردات، بنزین کمتری مصرف میشود. بنابراین، تنظیم موتور خودروها و موتورسیکلتها برای کاهش مصرف سوخت و آلایندگی، امری ضروری است که دولت باید شرایط آن را برای مردم تسهیل کند.
البته سهم خودروسازان داخلی در این فاجعه بنزینی از همه بزرگتر است. در حالی که خودروسازان داخلی، روی کارت خودرو مصرف هفت تا هشت لیتر را درج میکنند اما محصولات آنها در عمل، بیش از 10 لیتر در 100 کیلومتر مصرف میکنند؛ در حالی که مصرف بنزین خودروهای خارجی سه تا پنج لیتر است. خودروسازان باید با استفاده از دانش نخبگان، نسبت به کاهش مصرف خودروها اقدام کنند.
همچنین در بحث گاز، مصرف خانگی و تجاری، گاه به روزانه 700 میلیون متر مکعب میرسد. کارشناسان تأکید میکنند با چند کار ساده از جمله عایقکاری و تنظیم درجه موتورخانهها، پکیجها و بخاریها به طوری که دمای خانه بیش از 20 درجه نشود؛ مصرف 15 تا 20درصد کاهش مییابد. همچنین جایگزینی وسایل گرمایشی جدید با بخاریها، مسدودکردن کانالها و پوشاندن کولرهای آبی، موجب کاهش مصرف گاز میشود.
گزارشهای زیادی درباره سوءمصرف گاز و برق در ادارات، کارخانههای و مراکز تجاری منتشر شده که باید به آنها رسیدگی شود. سهم ادارات و کارخانههای دولتی و خصولتی بزرگ در این بین بیش از بقیه بخشهای غیرخانگی است.
آب؛ تهدیدها و فرصتها
میزان بارشها در کشور سالانه 400 میلیارد مترمکعب است که امسال کاهش یافته. با اینحال فقط 100 میلیارد مترمکعب آن استحصال میشود. برخی کارشناسان معتقدند حدود 30 درصد بارشها در لایههای نیمه عمیق زمین در کوهپایهها جمع میشود و استخراج نمیشود. همچنین بخشی از بارشها از راه رودخانهها یا مستقیماً در دریا به آب شور تبدیل میشود.
دولت و وزارت نیرو، خشکسالی را باید یک فرصت برای انجام طرحهایی ببینند که از گذشته باید صورت میگرفت. ایران، کشوری با اقلیمهای متفاوت است؛ مناطقی دارد که از جمله پربارشترین مناطق جهان است و مناطقی که خشکترین است و از سالیان دور باید با منابع مختلف از جمله بارش، چاه، دریا، نیمه ژرف و ژرف و... اداره میشد اما فقط از دو منبع بارش و چاه استفاده کرده است.
شرایط فعلی، بهترین زمان برای فرصت دادن به نخبگان برای افزایش منابع آبی کشور است. ضمن اینکه به برخی ادعاها درباره دستکاری اقلیمی در کشورهای منطقه به جای تکذیب، باید رسیدگی و نتیجه آن اعلام شود چراکه در صورت درست بودن ادعاها، راهکار خنثی کردن آن وجود دارد.
در بُعد مصرف هم باید اصلاح صورت بگیرد. براساس آمارها، 70 تا 90درصد منابع آبی قابل استحصال، صرف کشاورزی میشود. اولویتدهی به کشت محصولات اساسی با بذور کمآببر و آبیاری نوین، دو راهکار اساسی کاهش مصرف آب در این بخش است. استفاده از دستاوردهای صنعت هستهای بومی برای اصلاح بذر از طریق پرتودهی، یکی از ظرفیتهایی است که مغفولمانده و هنوز صنعتیسازی نشده است.
همچنین میزان متوسط مصرف آب شرب در کشور، روزانه برای هر فرد، 175 میلیون لیتر و در تهران 250 لیتر است. البته آبفای تهران اعلام کرده که 22درصد از آب شرب پایتخت در شبکه توزیع هدر میرود. بنابراین متوسط مصرف آب هر فرد در تهران، روزانه 200 لیتر است. مسئولان معتقدند که این میزان باید به 130 لیتر کاهش یابد.
محسن اردکانی؛ مدیرعامل شرکت آبوفاضلاب استان تهران، روز پنجشنبه گفت: شهروندان تهرانی، مصارف خود را از ابتدای امسال ۹۳ میلیون مترمکعب معادل ۱۲درصد در مقایسه با سال گذشته کاهش دادهاند و اگر هشت درصد دیگر به این میزان افزوده شود میتوانیم بدون مشکلی از وضعیت فعلی گذر کنیم چراکه ۲۰درصد صرفهجویی معادل حجم کامل سدهای امیرکبیر و لتیان و حتی قدری بیشتر مؤثر خواهد بود.
گفتنی است، نصب تجهیزات کاهنده بر شیر آب، بیشترین تاثیر را در کاهش مصرف آب شرب دارد. استفاده از آبپاش برای تمیزکاری و تغذیه گلدانها، در کاهش مصرف آب تاثیرگذار است. مراجعه به کارواش برای شستشوی خودرو تا جای ممکن یا استفاده از سطل به جای شلنگ در شستشوی خودرو، مصرف آب را شدیداً کاهش میدهد.
اسراف تنها پیامد رفتارهای روزمره مردم نیست؛ بلکه ترکیبی از عوامل اقتصادی، فرهنگی و ساختاری است که به گفته کارشناسان، صرفاً با افزایش قیمت برطرف نمیشود بلکه به فرهنگسازی و تقویت نظارتها نیاز دارد.
پربازدیدترینهای روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
نقش دولت و مردم در اصلاح الگوی مصرف و مقابله با اسراف
شلیک همزمان موشکهای بالستیک و کروز در رزمایش اقتدار نیروی دریایی سپاه
غلط زیادیِ دزدان دریایی!(یادداشت روز)
اخبار ویژه
واکنش فوری و قاطع عراقیها به شیطنت مشکوک درباره مقاومت لبنان و یمن
به تشنگان مذاکره میگوییم تا وقتی آمریکا آدم نشود، مذاکره نمیکنیم
هرجا نگاه به خارج باشد کار پیش نمیرود
امام خمینی و سید حسن نصرالله، الهامبخش نسلهای مقاومت هستند
همه در قبال شرع، قانون و خواست متدینین مسئولیم ناهنجاریهای حوزه عفاف و حجاب نباید ادامه پیدا کند
بیانیههای سیاسی واقعیت مالکیت جزایر ایرانی را تغییر نمیدهد
سپاه پاسداران آماده ارائه تجارب مقابله با تروریسم به اعضای شانگهای است
تهدید واقعی منطقه اسرائیل است نه ایران
بازگشت ارزهای صادراتی شرط مهار نرخ دلار
رزمایش اقتدار نیروی دریایی سپاه امروز آغاز میشود