تشدید بحران با انتقال آب به پایتخت
گروه زیربنایی:یک تحلیلگر حوزه منابع آبی با انتقاد از اتکای صرف به طرحهای انتقال آب از خلیج فارس و حوضههای دوردست، تأکید کرد: این رویکرد نهتنها مسئله کمآبی تهران را حل نمیکند بلکه میتواند به توسعه بیرویه و تشدید بحران منجر شود و در صورت تداوم سیاستگذاری نادرست، بخشی از جمعیت تهران به زیاندیدگان اصلی کمآبی تبدیل خواهند شد.داریوش مختاری در گفتوگو با ایسنا، با بیان اینکه اتکای بیش از حد به «درمان موقت» یعنی تأمین آب گرانقیمت از خلیج فارس یا انتقال از حوضههای دوردست، گفت: تأکید بیش از حد بر انتقال آب ممکن است منجر به توسعه بیرویه تهران شود؛ توسعهای که تقاضای جدید آب را از ظرفیت انتقالشده فراتر میبرد و در نهایت، آبخوان نابود و سدها کمرمقتر میشوند. وی افزود: در آن صورت، کابوس دائمی کمآبی فراخواهد رسید و دوباره زیان اقتصادی به سازندگان وارد میشود. بهتر است کار درست انجام شود و چندان به انتقال آب از خلیج فارس دلخوش نبود.این تحلیلگر حوزه منابع آبی با تأکید بر اینکه «تخلیه تهران بهدلیل کمآبی» نه یک سناریوی دائمی است و نه فراگیر، هشدار داد: بخشهایی از جمعیت تهران در صورت تداوم سیاستگذاری نادرست، به زیاندیدگان اصلی کمآبی تبدیل خواهند شد؛ از جمله بخشهایی که بار اضافی بر آبخوان و منابع شهر تحمیل کردهاند.مختاری افزود: هنگامی که از تخلیه شهر بهدنبال کمآبی صحبت میشود، این برنامه اقدام نه یک رخداد دائمی است و نه اقدامی فراگیر، اظهار کرد: در هر حال سدهای تهران اگر نه کاملاً پرآب، اما مخازن آنها هر سال بخشی از بارشها را ذخیره میکنند و ۷۰۰ حلقه چاه نیز بهسادگی به خشکی مطلق نمیرسند. همچنین امکان جایگزینی پساب تصفیهشده با ۳۰۰ حلقه چاه آب فضای سبز وجود دارد.بهگفته او، حتی اگر اقدامهای مدیریتی نظیر بازچرخانی آب، تفکیک آب شرب و بهداشتی یا جداسازی پساب سیاه و خاکستری نیز انجام نشود، باز هم تهران با پدیده «تخلیه دائمی و فراگیر» روبهرو نخواهد شد. دشواری از جایی آغاز میشود که بخشی از جمعیت تهران، جزو زیاندیدگان کمآبی قرار میگیرند و در سیاستگذاری عادلانه منابع آب، چنین گروههایی در اولویت قرار ندارند. این گروه، همان سازندگان پرازدحام شهری شامل انبوهسازان، تراکمفروشان و شهرکسازان هستند که با ساختوسازهای اضافی فشار مضاعفی بر منابع آب وارد کردهاند.این تحلیلگر حوزه منابع آبی با اشاره به مفهوم «هزینه جنبی» در بهرهبرداری از آبخوان تهران گفت: این خسارت ناشی از بهرهبرداری بیرویه است و تا مرز برداشت ۴۰ درصدی، عملاً آسیبی وارد نمیشود. او افزود: این خسارت باید به حساب شهرکسازان و بلندمرتبهسازان گذاشته شود و برای جبران آن، مالیات خسارت مخزن (آبخوان) از آنان دریافت شود تا در جهت کاهش فشار بر دشت تهران هزینه شود.مختاری هشدار داد: اگر چنین سیاستی اجرا نشود، کمآبی آبخوان تهران نهتنها به رفتارهای نادرست سازندگان بازنمیگردد، بلکه پیامدهای آن به صورت کاهش جمعیت سکونتی و افت قیمت املاک در مناطق مختلف تهران بروز خواهد کرد. وی گفت: زیانی که باید از مسیر مالیات مخزن پرداخت میشد، در نهایت با افت ارزش اقتصادی املاک بلندمرتبهسازان تسویه خواهد شد.این تحلیلگر حوزه منابع آبی با اشاره به اینکه شهروندان سالها کمتر از ۱۰ تا ۲۰ درصد قیمت تمامشده آب را پرداخت کردهاند، گفت: همین موضوع سبب شده شرکت آب و فاضلاب نتواند هزینههای سنگین تعمیر، نگهداری و حفاظت شبکه را تأمین کند. بهگفته او، شبکه تأمین و جمعآوری پساب تهران کارایی اقتصادی ندارد، زیرا هزینههای ساخت نیز باید بهتدریج از مشترکان بازگردانده شود؛ موضوعی که به دلیل پایین بودن آببها عملاً محقق نشده است.او همچنین پیچیدگی سیاستگذاری در دوره کمآبی را یادآور شد: جایی که بخشهای وابسته به سدها مستقیماً از کاهش منابع سطحی آسیب میبینند و با افت فشار یا کمآبی مواجه میشوند. به گفته مختاری، در چنین شرایطی طراحی شبکه آب و فاضلاب اهمیت زیادی دارد. اگر شبکه یکپارچه نباشد و هر بخش به یک منبع خاص وابسته باشد، مناطق متکی بر چاهها تا زمانی که امکان جایگزینی چاههای کمآب فراهم نشود، در وضعیت دشوارتری قرار میگیرند.به گفته مختاری ضرورت دسترسی به دادههای دقیق، پایش مستمر شبکه و اطلاعرسانی رسمی توسط شرکت آب و فاضلاب را بسیار مهم است.
شرایط سخت و بدی را در تأمین آب تهران داریم سپری می کنیم
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران گفت: میانگین پرشدگی سدهای کشور 32 درصد است اما متوسط پرشدگی سدهای تهران با احتساب سد طالقان 9 درصد و بدون احتساب سد طالقان 3 درصد است و شرایط سخت و بدی را در تأمین آب تهران داریم سپری می کنیم. محسن اردکانی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران در حاشیه بیست و یکمین نمایشگاه بین المللی صنعت آب ایران در جمع خبرنگاران اظهار داشت: متوسط بارش های ایران در طول یک سل 230 میلیمتر و در استان تهران 280 میلیمتر در یک سال آبی است.وی افزود: در 60 سال اخیر در استان تهران معمولا سال های خشک متوالی، دو سال تکرار می شد و برای اولین بار است که ششمین سال خشکسالی متوالی را در استان تهران داریم تجربه می کنیم.اردکانی با بیان اینکه در سال آبی گذشته 159 میلیمتر بارش را در تهران تجربه کردیم، گفت: سال ابی 1403 - 1404، خشک ترین سال ابی در 60 سال گذشته در استان تهران بوده است.وی ادامه داد: در مهر و آبان سال جاری هیچ گونه بارانی در استان تهران دریافت نشد که این اتفاق هم بی سابقه بوده است، در حال حاضر با افت 97 درصدی بارش ها در تهران مواجه ایم، می بایست تا امروز 75 میلیمتر بارش در تهران دریافت می کردیم، درحالی که 2 تا 3 میلیتر دریافت کردیم.مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران تصریح کرد: میانگین پرشدگی سدهای کشور 32 درصد است اما متوسط پرشدگی سدهای تهران با احتساب سد طالقان 9 درصد و بدون احتساب سد طالقان 3 درصد است و شرایط سخت و بدی را در تأمین آب تهران داریم سپری می کنیم. وی افزود: ناگزیر بودیم با منابع محدودی که در اختیار داریم، شرایط را سپری کنیم و اگر می خواستیم با همان فشار سنوات قبل آب را در شبکه توزیع کنیم، در پایان شهریورماه قطعا با مشکل قطعی آب در بخش های مختلف و گسترده ای در شهر مواجه می شدیم.اردکانی خاطرنشان کرد: پایه اصلی و فنی مدیریت مصرف آب، تعدیل فشار است و با تعدیل یک اتمسفری فشار در روز که در شب قدری بیشتر بود، موجب شد تا امروز 97 میلیون مترمکعب آب در شبکه نسبت به مدت مشابه سال قبل، کمتر توزیع شود و به متناظر آن کمتر از منابع سطحی برداشت شود، یعنی 3 ماه پایداری در توزیع آب شبکه به ما داده است.وی ادامه داد: برنامه ای برای افزایش ساعات افت فشار در شب نداریم و بر اساس پیش بینی سازمان هواشناسی مبنی بر در پیش بودن بارش های خوب در هفته های پیش رو، نیازی به افزایش تعدیل فشار شبکه نیز نداریم.مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران در پاسخ به سوالی در خصوص احتمال تخلیه تهران ناشی از کم بارشی گفت: حداکثر جمعیتی که در زیست بوم شهر تهران قابل سکونت هست، 6 میلیون نفر است اما ما 12 میلیون نفر یعنی دو برابر ظرفیت زیست بوم تهران را در این استان ساکن کردیم و هر گونه بارگذاری جمعیت نباید صورت بگیرد.وی افزود: فرمایش رئیس جمهور که افق بلندمدتی را مدنظر داشتند، فرمایش صحیحی بود اما با اقداماتی که انجام دادیم از جمله افزایش 10 درصدی به ظرفیت تأمین آب تهران و همراهی مردم، توانستیم شرایط را کنترل کنیم.اردکانی با بیان اینکه تاکنون سامانه دوم انتقال آب طالقان 27 میلیون مترمکعب آب بیشتر برای تهران تأمین کرده، گفت: با اقدامات متعدد توانستیم 97 میلیون مترمکعب کاهش مصرف را رقم بزنیم و فعلا تنها اقدامی که در دست داریم ادامه همین تعدیل فشار است.وی ادامه داد: استفاده از لوازم کاهنده مصرف اگر در تمام سرشیرها استفاده شود، می تواند 30 درصد مصرف خانوار را بدون تأثیر منفی بر رفاه خانواده کاهش دهد، این لوازم را شرکت های آب و فاضلاب تهیه می کنند و به صورت اختیاری در منازل مردم نصب می کنند و دو ساله به صورت اقساطی در قبوض هزینه آن دریافت می شود.مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران تصریح کرد: مردم با تماس با سامانه 122 می توانند درخواست نصب لوازم کاهنده را به شرکت های آبفا ارائه دهند.وی افزود: 23 هزار کیلومتر شبکه توزیع و خط انتقال در تهران داریم و سالانه حداقل 10 هزار کیلومتر را پیمایش و نشت یابی می کنیم؛ حداقل سالی 500 کیلومتر خطوط انتقال و شبکه توزیع را بازسازی می کنیم.اردکانی با بیان اینکه 85 درصد مشترکان تهرانی پمپ و مخزن را در ساختمان های محل سکونت خود نصب کرده اند، گفت: آن 15 درصد هم اگر اقدام به نصب پمپ و مخزن کنند، با قطعی احتمالی آب ناشی از افت فشارها مواجه نخواهند شد.وی ادامه داد: ادارات دولتی موظف هستند که 25 درصد مصرف آب خود را نسبت به دوره قبل کاهش دهند و خوشبختانه 80 درصد ادارات این هدفگذاری را محقق و همراهی کردند و برای 20 درصد ادارات که همراهی نکردند با قطع اب مواجه شده اند.


