روزنامه اعتماد
1404/09/16
قدرت مخفي در سايه قانون
دموكراسي و حكومت قانون ستونهاي اصلي نظم سياسي و اجتماعي هر جامعهاند. با اين حال، حتي در ساختارهاي قانوني و رسمي، مكانيزمهايي وجود دارند كه اجازه ميدهند شبكههاي پنهان قدرت، قوانين را دور بزنند و تصميمات كلان را خارج از ديد عمومي شكل دهند. اين شبكهها ميتوانند شامل:٭ لابيهاي اقتصادي و سياسي
٭ روابط خانوادگي يا شخصي
٭ گروههاي پشتپرده ذينفوذ
اثرگذاري آنها بر فرآيند قانونگذاري، سياستگذاري و اجراي عدالت بسيار گسترده است. به بيان عمومي مردم «وقتي ميبيني قراردادهاي بزرگ دولتي بدون شفافيت بسته ميشود، احساس ميكني هيچ نقشي در سرنوشت خود نداري. »
پيامدهاي حقوقي و اجتماعي از منظر حقوقي:
٭ نبود ابزارهاي موثر براي نظارت و اجرا
٭ خلأهاي قانوني
٭ ناكارآمدي نهادهاي پاسخگو
از منظر اجتماعي:
٭ كاهش اعتماد عمومي
٭ افزايش حس تبعيض
٭ تحميل هزينههاي غيررسمي
٭ كاهش مشاركت در فرآيندهاي سياسي
نمونه داخلي: در برخي قراردادهاي دولتي و پروژههاي شهري، نفوذ لابيها و روابط شخصي باعث شده قوانين به طور گزينشي اجرا شده و گروههاي خاصي از مزاياي اقتصادي بهرهمند شوند، در حالي كه ساير شهروندان حتي از حقوق قانوني خود محروم ميشوند.
نمونه جهاني: در ايالاتمتحده، گروههاي ذينفوذ اقتصادي موفق شدهاند برخي قوانين مالياتي و بودجهاي را به نفع خود تغيير دهند، حتي وقتي اثرات آن بر اكثريت شهروندان منفي بوده است.
راهكارهاي مقابله با قدرت مخفي:
1- تقويت نهادهاي نظارتي و قضايي
٭ ابزار و قدرت لازم براي مقابله با تضاد منافع و نفوذ پشت پرده
٭ اجراي كامل قوانين شفافيت و پاسخگويي بدون استثناء
2- نقش رسانهها و جامعه مدني- «اگر رسانهها در اين عرصه فعال نباشند، نفوذ پنهان هرگز ديده نميشود و مردم از واقعيات بيخبر ميمانند.»
٭ افشاي شبكههاي غيررسمي
٭ ايجاد فشار اجتماعي براي پاسخگويي
3- آگاهي و آموزش شهروندي
٭ آموزش شهروندان نسبت به فرآيندهاي قانوني و سياستگذاري
٭ مشاركت فعال در بررسي بودجه و طرحهاي قانوني
بازسازي اعتماد عمومي- بازسازي اعتماد عمومي و تضمين عدالت تنها زماني امكانپذير است كه:
٭ شفافيت، پاسخگويي و نظارت موثر، در متن و عمل قوانين جاري شود
٭ دموكراسي بتواند در برابر نفوذ پنهان مقاومت كند
قدرت مخفي در سايه قانون، هشداري است به حكومتها و جامعه؛ هشداري كه نشان ميدهد بدون اراده جمعي، نظارت كارآمد و آگاهي عمومي، هيچ قانوني به تنهايي قادر به حفظ عدالت و اعتماد عمومي نيست.
«شهرونداني كه احساس ميكنند قوانين فقط براي برخي اجرا ميشود، درنهايت جامعهاي با شكاف اجتماعي و سياسي عميق خواهند ساخت كه ثبات و توسعه را تهديد ميكند.»
سایر اخبار این روزنامه
بازكردن بال پروازدانشجو
نظر حشمت مهاجراني در مورد قرعه ايران در جام جهاني
چالش«كفخوابي» در خوابگاه اولين دانشگاه صنعتيكشور
چيستي نقش « قوامالسلطنه» در نابود كردن تجارت جهاني ابريشم ايران؟
تابستان «عاصم منير»
جهانگرايان
تجربهاي نادر
جزاير تا ابد ايراني
اين همه بيمسووليتي هنگام توفانها!
قدرت مخفي در سايه قانون
الزام اقتصاد پويا به ضرورت اصلاح نظام پرداخت و...
حمايت كه نباشد خانواده ميريزد
قفل آتشبس پوتين و ترامپ در دونباس
خشكسالي و آتشسوزي جنگل اليت
پاكستان ناميانجيگر است
پاي فشردن بر تبعيض اجتماعي و آموزشي
موزهها حافظه جمعي و خاطره تاريخي
حسرت و دريغ
خبري نيست
بلن؛ از خاموشي تا صدا
كهنههاي نو
چرا گفتوگو نكنيم؟
جزاير تا ابد ايراني
اين همه بيمسووليتي هنگام توفانها!
قدرت مخفي در سايه قانون
الزام اقتصاد پويا به ضرورت اصلاح نظام پرداخت و...
حمايت كه نباشد خانواده ميريزد