گام مهم تهران و آژانس برای تعدیل اختلافات
گروه سیاسی: مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی با بیان اینکه «آژانس بازرسیها در ایران را از سر گرفته است» گفت: اما ما قادر به دسترسی به سایتهای کلیدی نیستیم. «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی در گفتوگو با رسانه روسی در پاسخ به اینکه آیا پس از تجاوز نظامی آمریکا به سایتهای هستهای ایران در ماه ژوئن، پیشرفت عملی در از سرگیری بازرسیها حاصل شده است و چه زمانی کارشناسان آژانس اتمی قادر خواهند بود دوباره به سایتهای نطنز، اصفهان و فردو دسترسی پیدا کنند؟ خاطرنشان کرد که «این مهمترین سوالی است که ما در حال حاضر در ایران داریم.»
به گزارش «تجارت»، وی در ادامه گفت که آژانس اتمی موفق شده است، فعالیتهای بازرسی در ایران را احیا کند و از سر بگیرد، اما این فعالیتها بسیار محدود بودهاند. مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی بدون اشاره به اقدام وحشیانه آمریکا و رژیم صهیونیستی در هدف قرار دادن تاسیسات هستهای کشورمان توضیح داد: «ما فقط اجازه دسترسی به سایتهایی را داریم که مورد اصابت قرار نگرفتهاند. این خوب است، به این معنا که این سایتها در فهرست مورد توافق برای بازرسی قرار دارند.» رافائل گروسی که با خبرگزاری ریانووستی گفتوگو میکرد، افزود: این برای ما مهم است اما البته، سه سایت کلیدی دیگر (شامل نطنز، اصفهان و فردو) حتی از اهمیت بیشتری برخوردارند، زیرا هنوز حاوی مقادیر قابل توجهی مواد و تجهیزات هستهای هستند و ما باید به آنجا بازگردیم.» «اسماعیل بقائی» سخنگوی وزارت امورخارجه ایران پیش از این در اظهاراتی درباره بازرسیهای هستهای در کشور خاطرنشان کرد که وقفه در روند بازرسیها ناشی از تجاوز نظامی و اقدام مجرمانه آمریکا و رژیم صهیونیستی بوده است. او با تاکید بر اینکه «آژانس اتمی باید این کشورها را مسئول بداند و پاسخگو کند» اظهار داشت: آژانس بینالمللی انرژی اتمینمیتواند مدعی نقض تعهد از سوی ایران باشد، آن هم در مورد تاسیساتی که به دلیل تعرض نظامی شرایط ایمنی مناسبی ندارند و خطر نشت مواد رادیواکتیو وجود دارد. اساساً هیچ شیوهنامهای برای بازرسی از چنین سایتهایی در آژانس وجود ندارد، زیرا در طول عمر این نهاد سابقه نداشته که تاسیسات تحت پادمان مورد حمله نظامی قرار گیرد.
انجام بازرسیهای اخیر آژانس با اجازه شورای عالی امنیت ملی
«بهروز کمالوندی» سخنگوی سازمان انرژی اتمی در جمع خبرنگاران در حاشیه بیست و ششمین نمایشگاه بینالمللی پژوهش، فناوری و فنبازار گفت: بازرسیهایی که در ماههای اخیر توسط آژانس انجام شده با اجازه شورای عالی امنیت ملی و بر اساس قانون مجلس بوده است. وی گفت: همه این بازرسیها مربوط به بخشهایی از صنعت هستهای است که آسیب ندیده است. برای بازرسی از مراکزی که مورد حمله نظامی واقع شده باید مسیر جداگانهای طراحی شود چرا که در موافقتنامه پادمان برای شرایط جنگی پروتکل و شرایطی در نظر گرفته نشده است و ما این مساله را بارها به آژانس اعلام کردیم بنابراین باید برای بازرسی از سایتهای مورد نظر یک توافق جداگانه نوشته شود. در شرایطی که به تاسیسات و کشور ما حمله شده طبیعی است که نگاه امنیتی در اولویت است. کمالوندی اظهار کرد: اینکه ما را تحت فشار میگذارند که زودتر دسترسی دهیم راه به جایی نمی برد، امنیت کشور و تاسیسات هستهای ایجاب میکند که کار را حساب شده و بر اساس قانون و اطمینان از اینکه خطری متوجه تاسیسات نخواهد شد، انجام دهیم.
عدم اجازه آژانس برای بازرسی از مراکز مورد حمله
در سطحی دیگر، رئیس سازمان انرژی اتمی با بیان این که« باید برای بازرسی آژانس از مراکز هستهای که مورد حمله قرار گرفتند پروتکل وجود داشته باشد تا اجازه این کار داده شود» گفت: آژانس که نه حملات را محکوم کرده و نه دستورالعملی برای این شرایط دارد حق ندارد ادعای بازرسی داشته باشد. محمد اسلامی دیروز دوشنبه در جمع خبرنگاران درباره درخواست مدیرکل آژانس برای بازرسی از سایتهای هستهای که مورد حمله نظامی قرار گرفتهاند، گفت: ما برای بازرسی از محلهایی که مورد حمله قرار نگرفته بود، مجوز دادیم، اما مساله مراکزی است که مورد حمله نظامی قرار گرفتند و باید برای بازرسی از این مراکز پروتکل وجود داشته باشد. وی گفت: آژانس که نه حملات را محکوم کرده و نه دستورالعملی برای این شرایط دارد حق ندارد ادعای بازرسی داشته باشد. اینکه با فشار سه کشور اروپایی و آمریکا و اسراییل بر ما فشار می آورد برای ما مهم نیست و تاثیرگذار هم نیست. رییس سازمان انرژی اتمی گفت: مدیرکل باید به دنیا پاسخ دهد چون ممکن است برای هر کشوری اتفاق بیفتد. تاسیسات هستهای ما تحت نظارت آژانس بوده و آژانس باید جواب دهد چرا حملات را محکوم نکرد و برای سایتهای هستهای که مورد حمله قرار میگیرند چه دستورالعمل و پروتکلی دارد. وی گفت: هدفگذاری ما در رادیوداروهای تشخیصی و بالابردن اثربخشی این داروهاست و امروز شاهد هستیم که این هدف محقق شده است. اسلامی تاکید کرد: توان تاسیسات و کارخانههای ما برای انجام وظایف و خدمت به مردم برقرار است. رییس سازمان انرژی اتمی در رابطه با صادرات محصولات سازمان به ویژه درباره مشتقات آب سنگین تصریح کرد: ۵۶ کشور متقاضی محصولات تولیدی ما هم رادیودارو و هم مشتقات آب سنگین هستند. برای صادرات برخی از این محصولات به خاطر تحریمها مشکل حمل و نقل داریم که سعی میکنیم راهی برای آن پیدا کنیم و آن بخش که مشکل حمل و نقل ندارند صادراتشان ادامه دارد. محصولات ما تراز و بازار جهانی دارد و تقاضاها رو به گسترش است.
تداوم اختلافات با ضربآهنگ نرمتر
آنچه در هفتههای اخیر پیرامون بازرسیهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی در ایران رخ داده، نشاندهنده شکاف عمیق میان الزامات امنیت ملی و فشارهای بینالمللی است. ایران تأکید دارد که حملات نظامی آمریکا و رژیم صهیونیستی شرایطی بیسابقه ایجاد کرده و تا زمانی که پروتکل مشخصی برای بازرسی از سایتهای آسیبدیده تدوین نشود، اجازه دسترسی به این مراکز داده نخواهد شد. این موضع، ریشه در ضرورت حفظ امنیت تاسیسات و جلوگیری از خطرات احتمالی نشت مواد رادیواکتیو دارد. از سوی دیگر، آژانس بازرسیهای محدود خود را نشانهای از همکاری ایران معرفی میکند، اما همزمان بر اهمیت دسترسی به سایتهای کلیدی مانند نطنز، اصفهان و فردو تأکید دارد.