تورم کمرشکن کالاهای اساسی
گروه صنعت و تجارت: در روزهای اخیر بازارهای ایران شاهد جهشهای کمسابقهای در نرخ ارز، طلا و خودرو بوده است؛ روندی که نه تنها شاخصهای مالی را دستخوش تغییر کرده، بلکه بهطور مستقیم بر انتظارات تورمی جامعه اثر گذاشته است. افزایش قیمت دلار بهعنوان شاخص اصلی در اقتصاد ایران، موجی از نگرانی را در میان فعالان اقتصادی و خانوارها ایجاد کرده و بهسرعت به سایر بازارها سرایت کرده است.
به گزارش «تجارت»، این تحولات، در کنار رشد افسارگسیخته قیمت خودرو و طلا، تصویری از بیثباتی عمومی در بازارها را ترسیم میکند؛ بیثباتیای که بهطور طبیعی فشار روانی و اقتصادی بر طبقات متوسط و پایین جامعه وارد میسازد. در چنین شرایطی، تورم نه یک شاخص آماری، بلکه واقعیتی ملموس در زندگی روزمره مردم است؛ واقعیتی که قدرت خرید را کاهش داده و شکاف طبقاتی را عمیقتر میکند. اما آنچه بیش از همه نگرانکننده است، احتمال جهش قیمت کالاهای اساسی و ضروری است؛ کالاهایی که مستقیماً با سفره مردم گره خوردهاند. اگر این روند ادامه یابد، بحران معیشتی میتواند به سرعت از سطح بازارهای سرمایهای به سطح زندگی روزمره خانوارها منتقل شود. در نتیجه، موضوع کنترل قیمت و حمایت از اقشار آسیبپذیر نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی فوری برای سیاستگذاران اقتصادی خواهد بود.
نگرانی از تورم افسارگسیخته در بازار کالاهای اساسی
بازار ارز در هفتههای اخیر بهعنوان موتور محرک سایر بازارها عمل کرده است. افزایش نرخ دلار نه تنها شاخصهای مالی را تحت فشار قرار داده، بلکه بهسرعت به بازارهای موازی همچون طلا و خودرو سرایت کرده است. این روند، انتظارات تورمی را تشدید کرده و فضای عمومی اقتصاد را در وضعیت بیثباتی قرار داده است.
در بازار طلا، رشد قیمتها همسو با افزایش نرخ ارز، بهعنوان پناهگاه سنتی سرمایههای خرد و کلان عمل کرده است. تقاضای فزاینده برای حفظ ارزش داراییها، قیمتها را به سطحی رسانده که فاصله آن با توان خرید طبقات متوسط روزبهروز بیشتر میشود. خودرو نیز بهعنوان کالای سرمایهای و مصرفی، جهشهای پیدرپی را تجربه کرده و به نماد ملموس تورم در زندگی روزمره مردم بدل شده است. اما مهمترین نگرانی در این میان، احتمال انتقال این موج تورمی به کالاهای اساسی است؛ کالاهایی که مستقیماً با سفره مردم گره خوردهاند. اگر روند کنونی ادامه یابد، افزایش چشمگیر قیمت مواد غذایی و اقلام ضروری اجتنابناپذیر خواهد بود. چنین وضعیتی میتواند بحران معیشتی را از سطح بازارهای سرمایهای به سطح زندگی روزمره خانوارها منتقل کند و فشار مضاعفی بر اقشار آسیبپذیر وارد سازد.
کالاهای اساسی و معیشت خانوارها
نخستین و مهمترین پیامد جهشهای اخیر در بازار ارز و طلا، فشار مستقیم بر کالاهای اساسی است. این کالاها شامل مواد غذایی، دارو، پوشاک و اقلام ضروری روزمرهاند که بخش عمدهای از سبد مصرفی خانوارها را تشکیل میدهند. افزایش نرخ ارز بهطور طبیعی هزینه واردات و تولید داخلی را بالا میبرد و این فشار بهسرعت به قیمت کالاهای اساسی منتقل میشود. در چنین شرایطی، حتی تغییرات کوچک در بازارهای سرمایهای میتواند به موجی بزرگ در بازار مصرفی بدل شود.
از منظر اجتماعی، افزایش قیمت کالاهای اساسی بیش از هر چیز بر طبقات متوسط و پایین جامعه اثرگذار است. این گروهها بخش اعظم درآمد خود را صرف تأمین نیازهای اولیه میکنند و هرگونه افزایش قیمت، مستقیماً قدرت خرید آنان را کاهش میدهد. نتیجه چنین روندی، کوچکتر شدن سفره خانوار، کاهش کیفیت تغذیه و افزایش نابرابری اجتماعی است. بهویژه در مناطق کمبرخوردار، این فشار میتواند به بحرانهای جدی در حوزه سلامت و امنیت غذایی منجر شود.
از منظر اقتصادی، جهش قیمت کالاهای اساسی نه تنها معیشت خانوارها را تهدید میکند، بلکه چرخه تولید و مصرف را نیز مختل میسازد. کاهش تقاضا برای کالاهای غیرضروری، رکود در بخشهای تولیدی و خدماتی را تشدید میکند و در نهایت، اقتصاد را در دور باطل تورم و رکود گرفتار میسازد. این وضعیت، اعتماد عمومی به سیاستهای اقتصادی را کاهش داده و انتظارات تورمی را بیش از پیش تقویت میکند.
در نهایت، اگر روند کنونی کنترل نشود، بحران کالاهای اساسی میتواند به یک بحران اجتماعی فراگیر تبدیل شود. افزایش قیمت مواد غذایی و دارو نه تنها سلامت و رفاه خانوارها را تهدید میکند، بلکه زمینهساز نارضایتی عمومی و بیثباتی اجتماعی خواهد بود. بنابراین، مدیریت بازار کالاهای اساسی و حمایت از اقشار آسیبپذیر، ضرورتی فوری است که باید در اولویت سیاستگذاران قرار گیرد؛ چرا که بدون مداخله مؤثر، فشار تورمی میتواند بنیانهای معیشتی جامعه را بهطور جدی متزلزل کند.