روزنامه اعتماد

بیضایی درغربت از دنیا رفت

مهرداد حجتي: بيضايي  هنرمندي برگونه اساطير بابك قبادي : بيضايي و مساله هويت نازنين متين‌نيا : زمين سست، خاك دور و قلبي كه خاموش شد بهرام بيضايي، كارگردان سرشناس سينما و تئاتر، نمايشنامه‌نويس، فيلمنامه‌نويس و پژوهشگر نام‌آور ايران در امريكا از دنيا رفت .  بهرام بيضايي علاوه بر كارگرداني و نمايشنامه‌نويسي در سينما و تئاتر، در عرصه‌هاي ديگري چون تدوين، ساخت عنوان‌بندي و تهيه‌كنندگي هم كار كرد . اين كارگردان نام‌آور ايران از سال 1340 تاكنون 24 فيلم كوتاه و بلند را كارگرداني يا تدوين كرد و فيلم‌هاي سينمايي بلند «چريكه‌تارا»، «مرگ يزدگرد»، «باشو غريبه كوچك»، «شايد وقتي ديگر»، «مسافران» و «سگ‌كشي» از مهم‌ترين آثار او به شمار مي‌رود. اين كارگردان كه نوشتن 30 نمايشنامه را در كارنامه‌ كاري‌اش دارد، تاكنون هشت اجراي تئاتر نيز داشته است. اين هنرمند نگارش 51 فيلمنامه، پنج روايت و شش پژوهش را نيز در كارنامه خويش به ثبت رسانده است.  بهرام بيضايي، سال 86 بعد از 10 سال دوري از فيلمسازي، فيلم «وقتي همه خوابيم» را ساخته بود، او سال 1385 بر آن شد تا ساخت فيلمنامه‌ ديگرش «مقصد» را آغاز كند و هرچند اين فيلمنامه پروانه ساخت گرفت، ساخت آن با مشكلاتي روبه‌رو شد و بيضايي بهتر ديد مدتي دست نگه دارد تا همچنان با فيلم‌هايي مانند «باشو غريبه كوچك»، «مرگ يزدگرد»، «چريكه تارا»، «كلاغ»، «سفر»، «مسافران»، «شايد وقتي ديگر»، «سگ‌كشي» و... يكي از كم‌كارترين و در عين‌حال اثر گذارترين فيلمسازان ايران باشد. بهرام بيضايي مردي كه نگران درختان اين كشور بود، هنرمندي كه از قطع درختان هزاران ساله اندوهگين بود، چند سال پيش در سالروز تولدش مي‌گفت: «ده‌ها فيلم نساخته‌ام . تنها 9 فيلم بلند و سه فيلم كوتاه ساخته‌ام، هر چند براي ساخت همين فيلم‌ها هم تلاش بسياري كرده‌ام.مي‌خواستم از كارهايي كه نكرده‌ام، بگويم اما آن قدر طولاني است كه نه وقت و نه حوصله من و شما مجال پرداختن به آن را نمي‌دهد و من هم قصد ندارم حرف‌هايم رنگ گلايه به خود بگيرد.»  بهرام بيضايي شايد فقط 10 فيلم ساخته باشد. تعداد نمايش‌هايي هم كه به صحنه برده است، خيلي بيش از اين نيست اما با نگارش نمايشنامه‌هايي همچون«پهلوان اكبر مي‌ميرد»، «مرگ يزدگرد»... «فتح نامه كلات»، «هشتمين سفر سندباد»، «ندبه»، «سهراب‌كشي»، «سلطان مار»، «كارنامه بنداربيدخش»، «چهار صندوق»، «مجلس قرباني سنمار»، «مجلس ضربت زدن»، «طرب نامه»، «جنگ نامه غلامان»، «خاطرات هنرپيشه نقش دوم»، «تاراج نامه» و ... ساخت فيلم‌هايي چون«عمو سبيلو»، «كلاغ»، «غربيه و مه»، «رگبار»، «چريكه تارا»، «باشو غريبه كوچك»، «شايد وقتي ديگر»، «مسافران»، «سگ‌كشي»، «وقتي همه خوابيم» و...يكي از تاثيرگذارترين هنرمندان ايران بود. بهرام بيضايي كه روز ۵ دي ۱۳۱۷ در تهران به دنيا آمد از فيلمسازانِ صاحبِ‌سبك و معتبر و از نويسندگان و متفكرانِ برجسته نمايش و ادبياتِ نوينِ فارسي به‌شمار مي‌رود. بعضي از نمايشنامه‌هايش به زبان‌هاي ديگري ترجمه و در آسيا و اروپا و امريكا و استراليا چاپ و اجرا شده است. بسياري از اهلِ نظر نمايشنامه و نمايش و فيلمِ، مرگ يزدگرد را شاهكارِ او دانسته‌اند. بيضايي، با نويسندگاني چون اكبر رادي و فيلمسازاني چون ناصر تقوايي، در دگرگوني نمايش و سينما در ايران نقشِ مهمي داشت. او بارها در رأي‌گيري از ناقدانِ سينمايي ايران، برترين كارگردانِ تاريخِ سينماي ايران شناخته شد. 
« باشو، غريبه‌ كوچك » كه يكي از برترين فيلمِ‌هاي تاريخِ سينماي ايران است و سگ‌كشي، كه پرفروش‌ترين فيلمِ سالِ ۱۳۸۰ بود، از برجسته‌ترين فيلم‌هاي بيضايي است. در تئاتر نيز اغلب او را به عنوان مهم‌ترين نمايشنامه‌نويس تاريخِ ادبياتِ فارسي مي‌شناسند كه با نمايشنامه‌هايي چون هشتمين سفر سندباد و ندبه و مرگ يزدگرد و افرا، نمايش را به پايه‌اي استوار رسانيد . واروژ كريم مسيحي، رضا قاسمي، سوسن تسليمي، پرويز شهبازي و شماري ديگر از سينماگران و اهلِ نمايش و هنرمندان و انديشه‌وران، از شاگردانِ بيضايي بوده‌اند.  اواخر مرداد 1389 اين كارگردان نام‌آور تاريخ سينماي ايران پس از كوشش‌هاي نافرجام براي ساخت آخرين آثارش، و پس از رنج‌هاي فراواني كه در اين مسير آزارش داد به اروپا و از آنجا به دعوتِ بخشِ ايران‌شناسي دانشگاهِ استنفورد به ايالاتِ متحده امريكا رفت و در مركزِ مطالعاتِ ايراني اين دانشگاه مشغولِ تدريس و تحقيق شد و ديگر به وطن بازنگشت.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
آقای عراقچی! لطفاً روی لوله اکسیژن پا نگذارید!(نکته) (کيهان) پاسخ مولانا به ناظری (جوان)بیضایی درغربت از دنیا رفت (اعتماد)
سایر اخبار این روزنامه
بیضایی درغربت از دنیا رفت ايران پرچم مقابله با نظام سلطه را برافراشته است مخالفت با استيضاح آموزش و تربيت «وابستگان مطبوعاتي» درموسسه عالي‌حرفه‌اي مطبوعات و روابط عمومي بين‌الملل غيرليبرال! سياست جمعيتي، بدون فهم زندگي، به بن‌بست مي‌رسد الفبای مهر وقتی مدرسه تاریخ می‌نویسد ديپلماسي امام خميني نامه به رهبران (۴) ناكارآمدي استراتژي جنگ بيانيه‌ها سهم فراموش شده دریا چرا ايران به ديپلماسي استاني نياز دارد؟ سواد زندگي شب یلدا: نبرد نمادین نور و تاریکی در آیینی کهن قربانيان آب‎هاي مديترانه پدر قنات كاشف بنه سياست جمعيتي، بدون فهم زندگي، به بن‌بست مي‌رسد الفبای مهر؛ وقتی مدرسه تاریخ می‌نویسد ديپلماسي امام خميني، نامه به رهبران (۴) بيضايي هنرمندي برگونه اساطير بیضایی درغربت از دنیا رفت