روزنامه اعتماد

الفبای مهر؛ وقتی مدرسه تاریخ می‌نویسد

رونمایی از کتاب «الفبای مهر» را می‌توان فراتر از یک رویداد فرهنگی دانست؛ این کتاب نه صرفا روایت یک مدرسه، بلکه بازخوانی بخشی از حافظه‌ جمعی ماست؛ حافظه‌ای که اگر ثبت نشود، آرام و بی‌صدا فرسوده می‌شود. این اثر حاصل بیش از ده سال پژوهش، پیگیری و گردآوری اسناد است؛ تلاشی بلندمدت که به دعوت و همراهی نویسندگان، نگارنده نیز افتخار حضور و مشارکت فکری در فرآیند آن را داشته است. «الفبای مهر» ما را به روستای فقیه حسنان می‌برد؛ نقطه‌ای در جغرافیای فرهنگی شهرستان دشتی از استان بوشهر. جایی که مدرسه، تنها یک ساختمان آموزشی نبوده، بلکه کانونی برای شکل‌گیری نظم اجتماعی، اعتماد عمومی و امید به آینده محسوب می‌شده است. این کتاب نشان می‌دهد که چگونه یک روستای کوچک می‌تواند حامل اندیشه‌ای بزرگ باشد؛ اندیشه‌ای که آموزش را بنیان پیشرفت می‌داند. نشست رونمایی کتاب که در شهر خورموج، مرکز شهرستان دشتی برگزار شد و با استقبال بیش از ۵۰۰ نفر از فرهیختگان فرهنگی، دانشگاهی و محلی همراه بود، خود گواهی روشن بر زنده بودن این حافظه و نیاز جامعه به چنین روایت‌هایی است. این استقبال پرشور، نشان داد که تاریخ مدرسه هنوز برای ما مساله است؛ هنوز می‌تواند جمع بسازد و گفت‌وگو بیافریند. نکته درخشان «الفبای مهر» وفاداری آگاهانه آن به جزيیات است. نویسندگان، هویت را در کلی‌گویی جست‌وجو نمی‌کنند؛ بلکه در نام‌ها، نقش‌ها و انسان‌ها می‌یابند. از کدخدا به‌ عنوان نماد عقلانیت جمعی و پیوند سنت و نظم اجتماعی سخن می‌رود؛ از مدیران و معلمان شاخص که در شرایطی دشوار، آموزش را به تعهدی اخلاقی و ملی بدل کردند. این کتاب یادآوری می‌کند که آموزش، پیش از آنکه یک سازوکار اداری باشد، یک کنش فرهنگی و اجتماعی است. در روایت این تجربه محلی، ناخواسته به یک سنت بزرگ‌تر در تاریخ معاصر ایران می‌رسیم؛ سنت مدرسه‌سازی. از دارالفنون به ‌عنوان آغاز آموزش نوین تا مدارسی چون البرز تهران، رشدیه تبریز، سعادت بوشهر و انوشیروان دادگر همگی بر یک باور مشترک استوار بوده‌اند: نجات و پیشرفت جامعه از مسیر آموزش می‌گذرد. «الفبای مهر» نشان می‌دهد که این اندیشه، محدود به پایتخت و مراکز بزرگ نمانده و در مدرسه‌های محلی و روستایی نیز تداوم یافته است. اهمیت این کتاب در آن است که تاریخ محلی را از حاشیه به متن می‌آورد. دشتیِ شاعرپرور، دیار مفتون و فایز، در این اثر نه یک نقطه دورافتاده، بلکه بخشی از پیکره اندیشه ملی معرفی می‌شود. مدرسه در این روایت، محل انتقال دانش صرف نیست؛ محل شکل‌گیری سرمایه اجتماعی، اخلاق عمومی و حس تعلق است. از این منظر، «الفبای مهر» می‌تواند الگویی راهبردی باشد؛ به‌ویژه برای مدارس باسابقه کشور، به ‌خصوص آن دسته که بیش از ۵۰ سال قدمت دارند. این مدارس، هر یک گنجینه‌ای گرانبها از تجربه‌های آموزشی، مدیریتی و فرهنگی‌اند که اگر ثبت نشوند، با بازنشستگی معلمان و فرسایش اسناد، از دست خواهند رفت. در روزگاری که خوشبختانه سخن از نهضت مدرسه‌سازی است، این کتاب یادآور یک نکته بنیادین است: ساختن مدرسه، تنها به دیوار و سقف خلاصه نمی‌شود. آنچه مدرسه را ماندگار می‌کند، روایت، حافظه و تجربه است.  از این رو، «مدرسه‌نویسی» می‌تواند مکمل نرم‌افزاری نهضت مدرسه‌سازی باشد؛ بعدی که به هویت، معنا و پیوست فرهنگی آموزش می‌پردازد. این اثر ما را به بازگشت رمانتیک به گذشته دعوت نمی‌کند، بلکه به گفت‌وگویی آگاهانه با آن فرامی‌خواند؛ گفت‌وگویی که می‌تواند راهنمای سیاستگذاری امروز باشد. آینده آموزش، بدون فهم ریشه‌ها، ناگزیر سطحی و ناپایدار خواهد بود. در پایان باید از نویسندگان این  کتاب ارجمند، آقایان علی اسماعیل‌پور و غلامرضا قربانی‌مقدم که با دقت، صداقت و تعهد فرهنگی این مسیر دشوار را پیمودند، سپاسگزاری کرد؛ همچنین از ناشر، طراح جلد و همه دست‌اندرکارانی که در به ثمر نشستن این اثر سهم داشته‌اند. «الفبای مهر» نشان داد که مدرسه، اگر درست روایت شود، می‌تواند تاریخ بنویسد و چه تاریخی ماندگارتر از تاریخی که از دل مردم و برای آینده برخاسته باشد.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پاسخ مولانا به ناظری (جوان) اخبار ویژه (کيهان)بیضایی درغربت از دنیا رفت (اعتماد)
سایر اخبار این روزنامه
بیضایی درغربت از دنیا رفت ايران پرچم مقابله با نظام سلطه را برافراشته است مخالفت با استيضاح آموزش و تربيت «وابستگان مطبوعاتي» درموسسه عالي‌حرفه‌اي مطبوعات و روابط عمومي بين‌الملل غيرليبرال! سياست جمعيتي، بدون فهم زندگي، به بن‌بست مي‌رسد الفبای مهر وقتی مدرسه تاریخ می‌نویسد ديپلماسي امام خميني نامه به رهبران (۴) ناكارآمدي استراتژي جنگ بيانيه‌ها سهم فراموش شده دریا چرا ايران به ديپلماسي استاني نياز دارد؟ سواد زندگي شب یلدا: نبرد نمادین نور و تاریکی در آیینی کهن قربانيان آب‎هاي مديترانه پدر قنات كاشف بنه سياست جمعيتي، بدون فهم زندگي، به بن‌بست مي‌رسد الفبای مهر؛ وقتی مدرسه تاریخ می‌نویسد ديپلماسي امام خميني، نامه به رهبران (۴) بيضايي هنرمندي برگونه اساطير بیضایی درغربت از دنیا رفت