روزنامه اعتماد
1404/10/10
پاكسازي كوهستان با نارنجيپوشها
شفق محمدحسينيكاغذِ شكلات، ته سيگار، ليوانهاي يك بار مصرف پلاستيكي، دستمال كاغذي، دستكش يكبار مصرف، آنچه بيش از همه به چشم ميآيد؛ فيلتر سيگار و پلاستيك است؛ برخي پلاستيكها آنقدر عميق به جانِ رودخانه و زيرگل و لاي فرورفتهاند يا حتي در ميان شاخههاي درختان و خاك و بوتهها كه جداكردنشان كار سادهاي نيست. اين ميان اما شيشههاي شكسته بطري يا ظرفي، حتي يك بشقاب گل سرخي هم كم ديده نميشوند. در مسير كوهنوردي دركه، از ميدان تا كافه اذغالچال، روز جمعه پنجم دي ماه، گروه پاكبانان سيمرغ كه بيش از يك سال است فعاليتش را در زمينه پاكسازي مناطق مختلف طبيعت از زباله آغاز كرده است و به همت انجمن كوهنوردان ايران و ديدهبان كوهستان، با همكاري و گروه اجرايي متشكل از مهدي كاسبيان، مديرعامل انجمن كوهنوردي ايران، ايمان آذيش، فعال محيطزيست و فاتح اورست، عباس محمدي، مديرديدهبان كوهستان و مهدي ارباب و نسيبه چناراني تشكيل شده، حالا يازده كمپين پاكسازي برگزار كرده است، از ساحل چالوس گرفته تا دل كوير و حتي برنامه كاشت درخت هم داشتند.
جمعه پنجم ديماه، ميدان دركه، ساعت هنوز هفت صبح نشده است، گروه پاكبانان سيمرغ، كمپين يازدهمشان را براي جمعآوري زباله، اينبار در يكي از مناطق كوهستاني تهران گذاشتهاند تا پاكبانان سيمرغ با كاورهاي نارنجي و كلاههاي مخصوص خود، مسيري نسبتا كوتاه را پيمايش كنند و بعد از صرف صبحانه، در گروههاي پنج نفره به سمت پايين، مسير را از زبالههايي كه هركداممان، بارها در طبيعت به جا گذاشتيم، پاكسازي كنند.
اغلب شركتكنندگان در اين برنامه، يكديگر را از برنامههاي قبلي ميشناسند. اما افراد تازه واردي هم هستند؛ دو زن كه براي كوهنوردي آمدهاند، وقتي اين همه نارنجيپوش را گوشه ميدان دركه مشاهده ميكنند، مشتاق ميشوند و به برنامه ميپيوندند. حتي چند كودك ده ساله هم در گروه هستند كه به همراه خانواده براي پاكسازي آمدهاند و در طول برنامه، آنقدر جدي به جستوجوي زبالهها حتي با وجود سرماي هوا، به دل رودخانه و اطراف آن ميزنند كه بزرگترها و مردم رهگذري كه در روز آدينه براي گشت وگذاري در طبيعت آمدهاند، ذوق ميكنند. بچهها خودشان آنقدر از فعاليتي كه انجام ميدهند لذت ميبرند كه در راه بازگشت هم هنوز انرژي دارند كه مدام خم شوند، تا آشغالي هرچند كوچك را از زمين بردارند.
سيمرغ افسانهاي، سبب نامگذاري اين گروه شد كه بيربط هم به فعاليت اعضايش نيست. مهدي كاسبيان، مديرعامل انجمن كوهنوردان ايران درباره شكلگيري گروه پاكبانان سيمرغ به «اعتماد» گفت: حدود دوسال قبل، برنامهاي در كلكچال بود كه براي اولينبار ايمان آذيش را ملاقات كردم و با مهدي ارباب هم آنجا آشنا شدم. اين دوستي ادامه پيدا كرد و به دليل اينكه فعاليت ما بيشتر در كوه بود، تصميم گرفتيم مجموعهاي را با هدف پاكيزه كردن كوهستانها تشكيل دهيم. با اين تفكر، تيمي تشكيل داديم با ايمان آذيش، عباس محمدي، مهدي ارباب، نسيبه چناراني و تصميم به تشكيل گروهي گرفتيم تا زيرمجموعه دكا (ديدهبان كوهستان ايران) كه يكي از كارگروههاي انجمن كوهنوردي ايران است، باشد. در آن مجموعه ديدهبان، يك پاكبان درست كرديم. اسم سيمرغ را به اين دليل برگزيديم كه افسانهاي در مورد سيمرغ در اساطير ماست كه به دنبال مرغي ميگشتند كه سيمرغ بود. در مسير برخي از پا افتادند و در نهايت آنها كه به هدف رسيدند، سي مرغ بودند كه به قله قاف رسيدند و در جستوجوي سيمرغ بودند كه داناترينشان گفت مارا بشمريد سي مرغ هستيم، پس خودمان همان سيمرغي هستيم كه سختيها را پشت سر گذاشتيم و به اين هدف رسيديم. بر اين افسانه تكيه كرديم و نام سيمرغ را انتخاب كرديم.
در كمپين اول تصورشان به استقبال عمومي نبود، اما هرچه گذشت استقبال بيشتر شد و اين حاكي از دغدغه مردم به پاكسازي از زباله بود. بعد از اجراي چند برنامه در دامنههاي كوهستاني از جمله دامنه جنوبي دماوند، گلاب دره و كلكچال، به دل كوير زدند و سال گذشته كوير سيازگه را هم پاكسازي كردند. به ساحل و رودخانه و جنگل رفتند، تا فرهنگ تميزكردن را در مناطق مختلف گسترش دهند و مردم آنها را مشاهده كنند. براي بيشتر ديده شدن، كاورهاي نارنجي را طراحي كردند و به صورت تيم ديده شدند. كانال و سايت و تبليغات راهاندازي كردند. به گفته كاسبيان امروز اگر بخواهيم همه افراد را شركت دهيم، شايد در هر برنامه بيش از دويست نفر شركتكننده باشد، اما اصرار به تعداد خيلي زياد نداريم، به دليل اينكه هم مديريت سختتر ميشود و همچنين خود حضور اين جمعيت زياد در يك مسير بودن به محيط زيست ممكن است آسيب بزند.
گروه همراه با كاورهاي نارنجي كه به تن دارند، آرام در يك خط، مسير پرتردد روز آدينه در دركه را بالا ميروند، تا به كافه اذغال چال برسند و بعد از صرف صبحانه، مسير بازگشت را پاكسازي كنند. برخي رهگذران با كنجكاوي به نارنجي پوشها مينگرند و برخي هم سوالي ميپرسند. اما در راه بازگشت كه همه كيسه زبالهاي به دست دارند، كنجكاوي جمعيت بيشتر ميشود. مخصوصا بعد از اينكه چندلحظه يك بار يكي از نارنجيپوشها خم ميشود تا آشغالي را از روي زمين بردارد. برخي با شرمندگي نگاه ميكنند و عدهاي هم جلو ميآيند و ميگويند لطفا آشغال ما را هم بگيريد و به حجم كيسه زبالههاي سنگين ميافزايند. كمپين قبلي پاكسازي ساحل چالوس در آذرماه بوده است كه خبر حضورشان در شهر ميپيچد و همه اهالي شهر كنجكاو ميشوند كه اين جمعيت از تهران آمدهاند تا زباله جمع كنند. كاسبيان ميگويد: در پاكسازي ساحل چالوس، فرماندار، شهردار، رييس و اعضاي شوراي شهر، رييس اداره ورزش، رييس اداره كوهنوردي و رييس حفاظت جنگلهاي چالوس و كلاردشت، همه با تيم همراهشان آمده بودند تا مشاهده كنند كه عدهاي از تهران آمدند تا ساحل چالوس را تميز كنند. روز اول خودمان سه تن زباله جمعآوري كرديم. روز دوم شهرداري نيروي كمكي آورد و حدود چهار تن زباله جمعآوري كرديم. با استقبال گرمي روبه رو شد. اگر بسياري از كارها به مردم واگذار و فقط مديريت شود، راهكار و امكانات داده شود، مثلا براي همين برنامهاي كه در چالوس برگزار شد، من نامهاي نوشتم از طرف انجمن كوهنوردان ايران به رييس فدراسيون كوهنوردي، با تشكر از رضا زارعي، با يك نامه من، شهردار چالوس براي 55نفر هتل گرفت و در اختيار ما گذاشت. ما به امكاناتي اينچنيني نيازمنديم تا به بيشتر ديده شدن گروه ما و ترويج فرهنگ زباله توليد نكردن، زباله جمع كردن، زباله نريختن، اشاعه پيدا كند.
از دل جنگل تا دامنه كوه
فعاليت گروه پاكبانان سيمرغ به گفته نسيبه چناراني از تيم اجرايي اين گروه، از اولين كمپين، در ارديبهشتماه سال گذشته در جنگل عباسآباد كلاردشت آغاز شد و تقريبا 70نفر منطقه را پاكسازي و حدود چهارتن زباله جمعآوري كردند. در ميان برنامههايشان، كمپين پاكسازي طبيعت همراه با كاشت درخت هم داشتند كه هفدهم اسفندماه سال گذشته، 170 نهال بومي البرز را در دامنه ابتدايي چينكلاغ، كاملا تخصصي و بعد از جلسات با كارشناسان اداره منابع طبيعي و جنگلباني كاشتند. در ابتدا اين درختان را هر دوهفته آبياري ميكردند و در تابستان تا نيمههاي مهر حداقل 10بار اين نهالها را با كولهكشي و بردن بطري آب، آبياري ميكردند. اين برنامهها كه درقالب كمپين پاكسازي برگزار ميشوند، كل اكوسيستمهاي طبيعت را پوشش ميدهند؛ از كوير سيازگه، ساحل چالوس، جنگل كلاردشت را تاامروز پاكسازي كردند و هر سال، به مناطقي كه در سال قبل رفته بودند، دوباره هم ميروند. مثلا كلاردشت را دوبار رفتند و كوير سيازگه را هم در بهمنماه براي باردوم ميروند كه اين برنامهها معمولا دوروزه است. اين ميانبرنامه جمعه گذشته در دركه، جزو برنامههاي سبكتر براي پيوستن افرادي بود كه نميتوانند در برنامههاي دوروزه شركت كنند.
چناراني درباره اينكه بين مناطقي كه براي پاكسازي رفتند، كجا آشغال بيشتري بود، گفت: كلاردشت و ساحل چالوس، بينهايت آلوده بود كه زبالههاي عفوني هم بسيار داشت. پلاستيكهاي نازكي كه به اعماق شنها در ساحل فرورفته بود و به سختي درميآمد. در چالوس مسوولان آنجا همكاري خوبي داشتند.
تعداد افراد شركتكننده در هركدام از كمپينها حداقل 40نفر تا70 نفر حضور داشتند. در پاكسازي ساحل چالوس كه برنامه قبليشان بوده، از شوراي شهر تا فرمانداري، انجمن كوهنوردان و ديگر ارگانها هم كنارشان بودند.
آموزش چهره به چهره
عباس محمدي، فعال محيطزيست و مديركارگروه ديدهبان كوهستان، به اهداف اين گروه و اثرگذارياش اشاره كرد و گفت: گروه حدود دو سال است كه با همكاري انجمن كوهنوردان ايران تشكيل شده است. اين انجمن حدود 25سال است كه فعاليت ميكند. هدفش كمك به حفظ محيط زيست است و كمپينهايي كه برگزار ميكند حول محور پاكسازي است كه در چند منطقه كوهستاني از جمله عباسآباد كلاردشت، دامنه دماوند، علم كوه، مسيرهاي مختلف شمال تهران و كويرهاي مختلف برگزار شده است. اين برنامهها درواقع نوعي آموزش چهره به چهره نيز هست. يعني زماني كه دوستان درگير مساله پاكسازي مسيري هستند، افرادي كه از مسير عبور ميكنند هم اين صحنهها را مشاهده ميكنند و به مساله حساس ميشوند و همين سبب كاهش ريختن زباله توسط آنها ميشود.
مخاطبان برنامههاي اين گروه، در تهران بيشتر هستند و در برنامههايي كه تهران برگزار ميشود، خودشان به ابتداي مسير ميآيند، اما براي برنامههاي شهرهاي ديگر معمولا اتوبوسي در نظر گرفته ميشود و افراد را به مقصد ميرساند. افرادي كه از قبل در برنامه ثبتنام كردند.
البته در برخي برنامهها مانند پاكسازي ساحل چالوس از خود منطقه هم افراد بسياري براي كمك به برنامه ملحق ميشوند و همين سبب شده بود كه در چالوس، بيش از صد نفر مشغول پاكسازي شوند و در همه شهر آن دوروز، ديگر نارنجيپوشها را ميشناختند.
ايمان آذيش، سرپرست گروه كه كوهنورد و فاتح اورست است، هم درباره ايده گروه پاكبانان سيمرغ گفت: هرزمان به برنامه كوهنوردي ميرفتم، هميشه در راه برگشت زباله جمعآوري ميكردم. اما آنچه در سالهاي اخير به چشم ميآمد، حجم انبوه زباله در مناطق كوهستاني بود كه بيشتر از قبل شده بود. وقتي سال 1400 دماوند را صعود كردم، از نوك قله تا سر جاده در پايين، كل مسير مملو از زباله بود و اين تصوير ناخوشايندي بود كه باورم نميشد حتي در نوك قله دماوند هم اين حجم زباله باشد. اين تصوير و همه تصاويري مانند آنكه در مناطق مختلف به چشمم آمد، ذهنم را درگير كرد كه آيا قرار است فقط كوهي را صعود كنيم و برويم بالا و بازگرديم و كوهستان را نابود كنيم؟ تصميم به برگزاري برنامههاي منسجمتري با اين هدف كردم كه طبيعت را پاكسازي كنيم، نه اينكه فقط برويم براي رسيدن به يك نقطه مشخصي به نام قله. با دوستان كنار هم جمع شديم و اولين برنامه كه جنگلهاي عباسآباد بود فراخوان گذاشتيم و استقبال خوبي شد. بعد از برگزاري برنامه آنقدر انرژي و حس خوبي داشتيم كه تصميم به استمرار آن گرفتيم. در اين مدت به كوه، كوير، جنگل و ساحل براي پاكسازي طبيعت رفتيم و جنس ارتباط متفاوتي با طبيعت را تجربه كرديم. اول از همه حس خوشايندي براي تكتك ما دارد. يكي از دوستان ميگفت، هربار كه خم ميشوي و آشغالي را از زمين برميداري، مانند ذكرگفتن و مناجات ميماند. آذيش درباره اهداف اين برنامه نيز گفت: ما دو هدف مشخص را دنبال ميكرديم، يكي اينكه كودكان را هم با خودمان به كوهستان بياوريم و فضايي را ايجاد كنيم كه از هم بياموزيم. در هركدام از كمپينها هم تلاش كرديم تا برنامه جانبي برايشان درنظربگيريم تا هم براي بچهها جذاب باشد و هم جنبه آموزشي برايشان داشته باشد. مثلا آقاي شمس كه ارگانيك گرافيك كار ميكنند، يعني گرافيكي كه با المانهاي طبيعي است در چند برنامه شركت داشتند و با بچهها با المانهاي طبيعي، بدون اينكه هيچ آسيبي به طبيعت بزنند، يك مجسمه يا آثاري را ميساختند. بچهها با ما همراه هستند و اين فعاليت را با هم تمرين ميكنيم و به هردويمان هم خوش ميگذرد. هدف ديگر ما هم ترويج اين فعاليت است. وقتي تيم ما با اين انسجام در مناطق مختلف ظاهر ميشود و فعاليت ميكند، ميتواند اين ديالوگ را در ذهن افرادي كه ما را مشاهده ميكنند ايجاد كند كه اينها چه ميكنند؟ و اين كار چه فايدهاي دارد و اصلا چه كسي اين همه آشغال ميريزد؟ اين ديالوگها وقتي در ذهن افراد شكل ميگيرد، چه افرادي كه حضوري ما را مشاهده ميكنند و چه آنها كه در فضاي مجازي فعاليتهاي ما را دنبال ميكنند، قطعا اثرگذار است. مثلا در برنامهاي كه در دامنه دماوند پاكسازي كرديم، رانندههاي لندروري كه كوهنوردان را جابهجا ميكنند تا گوسفندسرا و باز ميگردند، وقتي فعاليت بچهها را ميديدند كه با عشق تكتك اين ته سيگارها را از لابهلاي سنگها در ميآورند و جمعآوري ميكنند. خودشان هم به ما ملحق شدند و كمك كردند و يكيشان ميگفت: من هيچوقت تصور نميكردم كه ته سيگاري كه هرروز به زمين مياندازيم اصلا اهميتي داشته باشد، ولي قول ميدهم ديگر ته سيگارم را زمين نيندازم. پاكبانان سيمرغ در گوشه و كنار دركه، كنار سنگها و رودخانهها، خم به دنبال برداشتن آشغال، همه لبخند برلب دارند. كيسههاي زباله را با وجود كولههايي كه هركدام به پشت دارند، يكي يكي پايين ميآورند و حدود صد كيسه زباله به گفته ايمان آذيش، جمعآوري ميشود. اعضاي تيم، چون همان سي مرغ افسانهاي، حتي لحظهاي خم به ابرو نميآورند و تجربه امروز هم برايشان حالي خوب به يادگار ميگذارد. سي مرغي كه خود يكپارچه شدند و همين اتحاد، آنها را به قله قاف رساند. يادآور شعري كه اين دردمشترك، هرگز جداجدا درمان نميشود.
پربازدیدترینهای روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
پزشکیان: اعتراضات قابل درك است
اتحاد شوم
پاكسازي كوهستان با نارنجيپوشها
داستان؛ دعوت به پايين آمدن از برج عاج
سينماي ايران ديروز، امروز، فردا
بودجه نهادهاي مذهبي
مهریه؛ واقعیتها ظرفیتها و انتظارات
وقتي رسانهها جاي احزاب را ميگيرند
بيضايي رفت
محاسبات نتانياهو براي تثبيت هژموني اسراييل
ميگفت سگكشي يكي از كابوسهاي من است
ثبات گمشده در بازار ارز
ستون مغفول مانده حكمراني مطلوب آموزشي
شوك سوم ارزي و تكرار سناريوي بيثباتي
پيكر بيضايي را در ايران خاك کنید
بحران ارز محصول خطاي ساختاري در نظام پولي است
بلاها و نعمتهاي تاريخ شفاهي
دُر گرانمايه
پنجم دي زادروزمرگ مرگ زادروز ...
وقتي گذشته از مرزها عبور ميكند
بودجه نهادهاي مذهبي
مهریه؛ واقعیتها ظرفیتها و انتظارات
بيضايي رفت
وقتي رسانهها جاي احزاب را ميگيرند