روزنامه ابتکار
1396/06/09
رضا دهکی دو روی سکه تهور و محافظهکاری
شجاعت و ترس، تهور و بزدلی، بیپروایی و محافظهکاری، .. اینها دوگانههایی هستند که در کنشهای سیاسی به عنوان صفتی برای افراد، احزاب، گروههای سیاسی، رسانهها و حتی افراد جامعه به کار برده میشوند.در این میان گاه برخی از این واژهها به اشتباه جای واژههای دیگری مینشینند. مثلا نمیتوان محافظهکاری را با ترسو بودن یکی دانست. محافظهکاری میتواند دلایل مختلفی داشته باشد. همچنین هر تهوری نشان شجاعت نیست و چنان که میگویند گاه مرز میان شجاعت و حماقت بسیار باریک است! با این حال و گذشته از این تداخل معنا و مفهوم، دو نکته دیگر مطرح میشود.
اول این که، قضاوت این صفات در نسبت با کنشهای سیاسی چگونه شکل میگیرد؟ در واقع به کدام حرف یا عمل میتوان شجاعانه گفت و کدام حرف، عمل یا حتی سکوت و بیعملی را میتوان نشانی از ترس و بزدلی دانست؟ محافظهکاری کجا عاقلانه است و کجا نشان بیجربزگی؟ به نظر میرسد هر چند پاسخ به این سوالها قطعا شامل لازم بودن شناخت کافی و البته آگاهی از زیر و بم هر حرف و عملی میشود، اما به هر حال این قضاوتها بدون توجه به این شروط همواره در فضای سیاسی و اجتماعی ما جاری هستند.
دوم، آیا شجاعت و تهور و بیپروایی در هر حال ارزش محسوب میشوند و در مقابل محافظهکاری تبدیل به یک ضدارزش میشود؟ شاید بتوان پاسخ به این سوال را با نگاهی به فرهنگ داد؛ فرهنگی که از یک سو حماسههای شاهنامه و سایر افسانهها و داستانهای حماسی را در خود جای دادهاند و از سوی دیگر در میان اقوام گستره جغرافیاییاش، میتوان همواره تفاخر به جنگآوری و شجاعت را مشاهده کرد. سر برگهای این ریشهها امروز در مورد توجه قرار گرفتن حرکتهای متهورانه و شجاعانه از سوی جامعه بروز و نمود مییابند. با این حال اگر کمی نیک بنگریم، سیاست و کیاست در بسیاری موارد با هالهای از محافظهکاری در هم آمیخته شده است. حتی رستم دستان هم وقتی در مقابل سهراب در میدان نبرد کم آورد، به سیاست مهلت خواست و وقتی از پس اسفندیار بر نیامد، دست به دامن دانش سیمرغ زال شد. با این همه رستم همچنان رستم ماند. در عرصه تاریخ نیز کسب دستاوردهای بسیار و البته جلوگیری و پیشگیری درباره بسیاری از دست دادنها توسط چهرههایی انجام شده است که در همان زمان یا بعدها به سازش و مصالحه و محافظهکاری متهم شدند.
در فضای سیاسی معاصر، در هر جریان سیاسی عملا نه با یک تفکر مطلق که با یک طیف فکری مواجهیم. هر جریان سیاسی اغلب شامل طیفی از زیرگروهها، افراد و البته رسانههای وابسته به خود میشود که جایی در میانه طیفی از تندروی تا محافظهکاری جای میگیرند. با این حال به نظر میرسد هر چند اغلب حامیان و سمپاتهای هر نگاه سیاسی، نگاه و مواضع متهورانه طالب بیشتری دارد و مطلوبتر تلقی میشود، اما با این حال بسیاری از حرکتهای یک جریان سیاسی بر مدار حرکتهای آرام و کم صدا و به تعبیری محافظهکارانه شکل میگیرد. حتی گاه در هنگامه دردسرهایی که حرکات تند و تیز و از نگاهی متهورانه میسازد، این بخش محافظهکار یک طیف فکری هستند که با توان چانهزنی و گفتوگو میتواند جریان فکری مطلوب خود را از چالش عبور دهند. علاوه بر این طرفداران هر جریان فکری سیاسی باید به این نکته توجه کنند که نیت در پیش گرفتن هر رفتار از سوی چهرهها و گروههای جریان مطلوبشان چیست؟ مثلا آیا راه محافظهکاری با سیاست و کیاست «انتخاب» شده است یا این شیوه در مرام شخصی و شخصیتی فرد وجود دارد؟ یا آن چه به عنوان شجاعت مطرح میشود، یک هوچیگری خودنمایانه است یا شکستن سکوتی به جا؟ آیا شکستن هر تابو و عبور از هر خط قرمزی با شجاعت انجام شده است و به هزینههایش میارزد؟
در این میانه شاید اشاره به دیالوگی از یک سریال محبوب جهان که این روزها پخش قسمت پایانی فصل ما قبل آخرش مورد توجه قرار گرفته است، جالب توجه باشد. یکی از قهرمانان داستان، وقتی در پاسخ به درخواست قول وفاداری جواب رد میدهد، از سوی دوستانش به نداشتن سیاست متهم میشود. همراهانش به او میگویند که گاهی میتوان برخی دروغها را گفت. او پاسخ میدهد: «وقتی خیلیها قول دروغ بدن، قولها ارزششون رو از دست میدن. اونوقت دیگه قولی در کار نیست، فقط دروغهای خوب و بهتر هستن». مساله اصلی در فضای سیاسی ایران این است که با توجه به شفافیت پایین و البته فرهنگ غالب بر فضای سیاسی و اجتماعی که منجر به قضاوتهای سریع و احساسی میشود، تمیز راست و دروغ و برگزیدن دروغهای خوب و بهتر، سخت و دشوار است. به نظر میرسد جریانهای سیاسی برای تداوم بقای خود، بیش از هر چیز باید به این نکته فکر کنند که هیزم ریختن در آتش چنین وضعیتی و دامن زدن به آن علیه رقیب، همواره میتواند دامن خودشان را هم بگیرد.
سایر اخبار این روزنامه
رئیس جمهوری در جلسه هیات دولت:
بسیار قدرتمند اما صبوریم
فعالان سیاسی در گفتوگو با «ابتکار» بررسی کردند
اصلاحاتی برای اصلاح طلبی
آیا بارداری آزمایشگاهی گزینهای مناسب برای جلوگیری از انقراض یوزهای ایرانی است؟
رضا دهکی
دو روی سکه تهور و محافظهکاری
نمایندگان زن در گفتوگو با «ابتکار» بررسی کردند
فراز و فرود فراکسیون زنان مجلس
نتایج اجرای کاهش سود سپرده های بانکی در اقتصاد چیست؟
بازار طلا و ارز مقصد پول های سرگردان
فرمانده ارتش لبنان پایان عملیات فجرالجرود را اعلام کرد
فتح آخرین سنگر داعش در مرز سوریه و لبنان
«ابتکار» از رفع محرومیت تحصیلی بیشناسنامهها در قالب طرح «کارت حمایت تحصیلی» گزارش میدهد
وزیر دفاع:
پرداخت کسری حقوق کارکنان نیروهای مسلح در حال انجام است
گفتوگوی «ابتکار» با کریم جهانبخش سفیدکمر؛ مردی که نامش در انتهای هر فیلم و سریالی دیده میشود
حسینعلی امیری:
دولت تصمیمی برای استرداد لایحه تفکیک وزارتخانه ها ندارد
محسن رهامی:
حل مشکلات اقتصادی و اجتماعی و مقابله با فساد در اولویت دولت باشد
عبدالله ناصری مطرح کرد
۲چالش پیش روی روحانی در ۴ سال آینده
این نیز بگذرد ...