عقب ماندن ایران از سیاست های گسترش استفاده از خودروهای برقی چه نتایجی خواهد داشت؟

برنامه ای برای دوران پسا « احتراق»
ژوبین صفاری
خودروسازی ایران و کره جنوبی همزمان با هم راه تولید را آغاز کردند و امروز آن‌ها بخش بزرگی از بازار جهانی را در دست دارند اما خودروسازان ایرانی در ارائه محصولات با کیفیت به مشتریان داخلی نیز ناتوان هستند. با این حال این روزها صنعت خودروسازی جهان وارد یک نقطه عطف جدید در تولید شده است که به طور قطع اگر ایران همراه با این تغییر حرکت نکند باز هم شاهد یک عقب ماندگی دیگر طی دو دهه آینده خواهیم بود. تولید خودروهای برقی تبدیل به یک استراتژی بلند مدت برای کشورهای توسعه یافته و البته در حال توسعه شده است. هند اعلام کرده قصد دارد تا سال 2030 تمام تولیدات خود را برقی کند. این به معنای آن است که این کشور قصد دارد برای 20 سال آینده یک برنامه جامعی برای تغییر شگرف صنعت خودروسازی در جهان پیاده کند. ایران به رقم ثبت اختراعاتی در تولید این نوع خودروها هنوز برنامه و هدف مشخصی برای این امر ندارد. تغییری که می تواند حتی صنعت نفت را نیز در آینده با تهدیدهای جدی مواجه کند، زنگ خطری برای کشورهای نفت خیزی است که البته برنامه مشخصی برای جدایی اقتصاد از طلای سیاه ندارند.
در ایران تاکنون اقدام خاصی جهت تولید انبوه یا فراگیر شدن استفاده از خودروی برقی صورت نگرفته است. تنها در دی ۱۳۹۳، معصومه ابتکار رئیس وقت سازمان محیط‌زیست اعلام کرد که سازمان متبوعش در نظر دارد که انگیزه‌هایی برای استفاده‌کنندگان خودروهای برقی در نظر بگیرد. در ابتدای سال ۱۳۹۳ نیز، دولت تعرفه سود بازرگانی گمرکی واردات خودرو برقی به کشور را حذف کرده بود. اما در عمل شاهد اتفاق خاصی در این زمینه نبوده ایم. برخی کارشناسان معتقدند اگر امروز به فکر تولید خودروهای برقی و البته همکاری با شرکت های معتبر در این زمینه نباشیم در آینده امیدی به صاحب برند شدن در این زمینه نخواهیم داشت. صنعت خودروسازی ایران دارای مشکلات ساختاری فراوانی است که خشت اول آن بد گذاشته شد و امروز بر روی همان دیوار کج به راه خود ادامه می دهد. اما باید دانست برای عقب نماندن از توسعه جهانی گریزی جز جراحی نحوه نگرش به تولید و البته تعامل بیشتر با جامعه جهانی نیست.


پایان احتراق در خودرو
افزایش روزافزون خودروهای برقی و محبوبیت استفاده بیشتر از این خودروهای پاک، موجب شده است شرکت های خودروسازی در سراسر جهان به رقابتی تنگاتنگ پرداخته و هر یک از برنامه های خود برای طراحی و تولید خودروهایی بهتر و با توان پیمایش بیشتر رونمایی کنند.
دولت انگلیس قرار است تا سال ۲۰۴۰ تولید و فروش تمامی خودروهای بنزینی و دیزلی را در این کشور ممنوع اعلام کند تا بدین وسیله با معضل آلودگی هوا مقابله کرده و خودروهای دوستدار محیط زیست را بکار بگیرد.
روح الله طالبی عضو هیئت علمی دانشگاه مکانیک علم و صنعت در این خصوص به «ابتکار» می‌گوید: اساس خودروهای هیبرید یا خودروهایی که به سمت الکتریکی شدن رفته اند و از سوخت پاک استفاده می‌کنند. سال‌هاست در کشورهای دنیا چیدمان پیدا کرده و از دهه گذشته دورنمای جامعه جهانی به این سمت رفت که تا سال 2050 خودروسازی به طور کامل از سوخت پاک استفاده و تا آن زمان خودروسازی را پیدا نخواهیم کرد که از سوخت احتراقی استفاده کند. تمام خودروسازهای دنیا چشم اندازشان را رفتن به سمت خودروهای الکتریکی گذاشته‌اند.
وی می افزاید: این یک برنامه جهانی است و اگر خودروسازهای ما نیز برای عقب نماندن از حرکت دنیا باید خود را با این برنامه مطابقت دهند. باید در جنبه های مختلف از جمله شروع تولید محصول و قطعه سازی در این زمینه همکاری و برنامه بلند مدتی تدوین شود تا رفته رفته خط تولید به سمت ساخت خودروهای برقی حرکت کند.
عقب می مانیم اگر...
این استاد دانشگاه در ادامه تصریح می‌کند: دو کمپانی بزرگ در کشور به ساخت خودرو مشغول هستند که طبیعتاً یک نهاد آن‌ ها را کنترل می‌کند و استراتژی شان تدوین می شود. باید این برنامه بلند مدت از امروز برای این خودروسازها صورت بگیرد.
وی می‌افزاید: با توجه به الزاماتی که همه خودروسازها برای رعایت استانداردها دارند، می‌طلبد که یک کار تخصصی در این زمینه انجام شود. به طور قطع با یک یا دو اختراع شاید در یک محصول یا یک قطعه مشخص پیشرفت کنیم، اما از آن‌جا که خودرو یک محصول استراتژیک است که تمام خودروسازها اذعان می کنند – خودرو محصول دوم هر خانوار بعد از مسکن است- باید یک سری استاندارها در آن رعایت شود. بنابراین باید نگاه جامعی داشته باشیم که بر اساس روند رو به رشدی که تکنولوژی دنیا در مسیر آن است حرکت کنیم و از قابلیت های کار مشترک با شرکت های رده اول دنیا استفاده کنیم و در آینده
هدف‌گذاری مان برای رسوب دانش فنی و مهندسی در تولیدات داخلی باشد. طالبی ادامه می‌دهد: این رسوب زمانی حاصل می شود که یک شرکت از طریق یک سری زیرشرکت‌ها با دانشگاه و مراکز علمی در ارتباط باشد. کارخانه بنز در حال حاضر اگر محصولی را تولید می کند از طریق شرکت های تابعه خود بر روی قطعات و تکنولوژی های جدید با همکاری مراکز علمی فعالیت می کنند. این تحقیقات حتی برای دهه های آینده شکل می گیرد و نگاه آن‌ها کاملاً بلند مدت است. ما باید بدانیم که هیچ گاه بحث تحقیق را نباید از تولید خودرو کنار گذاشت . وی با بیان اینکه برای رسوب دانش فنی در کشور باید در کنار تولید مراکز تحقیقاتی قدرتمندی وجود داشته باشند، اظهار می کند: خودروسازی ما کار خود را با کره جنوبی آغاز کرد اما در ادامه از آن‌ها عقب افتادیم بنابراین در مرحله اول باید کار مشترک با شرکت های رده اول جهان را در دستور کار خود قرار دهیم و در کنار آن یک استراتژی بلند مدت داشته باشیم که از آن محصولات مشترک در طراحی و تولید خودرو در کشور استفاده کنیم.
آغاز تهدید تقاضای بنزین
در طول دهه آینده، میلیون‌ها نفر در چین و هند خودرو های الکتریکی خواهند خرید که این امر، زنگ خطر تغییری بنیادی در صنعت نفت را به صدا در می‌آورد. رویترز می نویسد: مدیران شرکت های نفتی و خودرویی هشدار دادند نزولی شدن تقاضای بنزین در آسیا ممکن است قبل از آنچه انتظار می رفت، شروع شود؛ چرا که در طول دهه آینده، میلیونها نفر در چین و هند خودروهای الکتریکی خواهند خرید که زنگ خطر تغییری بنیادی در صنعت نفت را به صدا در می آورد.
آنها می گویند پالایشگاه ها باید خود را برای آینده‌ای آماده کنند که بنزین که بزرگترین منبع درآمد آنها است، در فرآیندهای پولی نقش کمتری داشته باشد؛ اما این تغییر، با حرکت های سیاست گذاری در چین و هند پشتیبانی می‌شود؛ جایی که دولت ها تلاش می‌کنند آلودگی های روزافزون را کاهش داده، واردات نفت خود را تقلیل دهند و برای این که در صنعت رو به شکوفایی خودروی سبز سهمی داشته باشند، با هم رقابت می کنند.
داوود نسیف، رییس کل شرکت دولتی سوخت بحرین می‌گوید: تکنولوژی به سرعت در حال تغییر است در ۱5 – ۱0 سال آینده بازار بنزین با آنچه امروز می بینیم یکسان نخواهد بود.
در حالی که بنزین ۴۵ درصد تولید پالایشگاهی را تشکیل می‌دهد و یکی از سوخت های با حاشیه سود بالا است؛ کند شدن و یا افت تقاضای آن تاثیرات قابل توجهی بر این بخش خواهد گذاشت.