برجام دست ایران را نبسته است

حسن بهشتی‌پور
کارشناس مسائل بین‌الملل

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران طی روزهای اخیر مواضع صریحی را درباره واکنش ایران به خروج احتمالی امریکا از برجام اعلام کرد. با وجود این توجه به دو نکته در سخنان محمدجواد ظریف ضروری است؛ نخستین نکته مبتنی بر پاسخ به این تلقی اشتباه رایج  در داخل و بیرون کشور  است که «دست ایران با این برجام بسته است» و «ایران نمی‌تواند در زمان نقض برجام اقدام متقابلی انجام دهد.» سخنان ظریف تأکید بر این واقعیت بود که ایران می‌تواند در چارچوب فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای، کارهای زیادی انجام دهد. او تأکید کرد که چه برجام باشد و چه نباشد، استراتژی ایران به هیچ وجه ساخت بمب هسته‌ای نیست، زیرا ایران متعهد و ملتزم به «ان‌پی‌تی» است و منافع خود را به التزام به پیمان منع تولید و نگهداری سلاح هسته‌ای می‌داند زیرا  اصولاً سلاح هسته‌ای برای هیچ کشوری نقش بازدارنده ایفا نکرده است.


در همین چارچوب ایران می‌تواند در صورت نقض برجام یا کنار گذاشتن کامل برجام فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای انجام دهد و مسلماً بیش از دوره قبل از برجام پیشرفت خواهد کرد. زیرا ایران در همین مدت موفق به آزمایش سانتریفیوژ «آی آر 8» شد که توانایی غنی‌سازی  20 برابر سانتریفیوژ «آی آر 1» موجود را با طول عمر بیشتر دستگاه  و مصرف برق کمتر دارد.
در زمینه ذخایر هسته‌ای نیز ایران حدود 110 تن کیک زرد در ازای 11 تن اورانیوم غنی شده‌ای که  به روسیه صادر کرد تحویل گرفت. بنابراین براحتی می‌تواند با غنی‌سازی این مواد به وضعیت گذشته بازگردد. غیر از این همان طور که بارها مقامات پیشین امریکایی نیز تأکید کردند، فناوری هسته‌ای در مغز ایرانی‌ها است که حتی با بمباران و تخریب صنعت هسته‌ای ایران از بین نخواهد رفت. اگر نه  همچنان که اوباما زمانی اعلام کرد، اگر دست آنها بود، حتی پیچ‌های صنعت هسته‌ای را هم باز می‌کردند. نکته دیگری که  در سخنان ظریف مستتر بود پیش‌بینی ایران برای دو وضعیت احتمالی آتی است. اگر ترامپ در 25 مهرماه مدعی نقض برجام از سوی ایران شود و به همین بهانه خروج امریکا از برجام رقم بخورد، دو فرضیه مطرح است. نخست اینکه اروپایی‌ها و کشورهایی مانند کره جنوبی، هند، چین و روسیه که طرف‌های اصلی تجاری ایران هستند، آن را نپذیرند. در این صورت  ایران عملاً می‌تواند همچنان در چارچوب برجام همکاری خود را با اتحادیه اروپا و روسیه و چین ادامه دهد.
ادامه در صفحه 3