روزنامه ابتکار
1396/07/25
خطری که از بیخِ گوش بازار رد شد عبور از خوان چهارم ارز
ژوبین صفاریبازار ارز ایران در حالی روزهای آرامی را پشت سر گذاشته است که پیش از این جو روانی ناشی از اتفاقات سیاسی، بارها و بارها این بازار را تحت تاثیر قرار داده است .
در حالی بازار ارز ایران با رسیدن به بلوغی آشکار توانست از پس بحران روانی ناشی از سخنان ترامپ برآید که پیش از این بارها اتفاقاتی از این دست زمینه را برای فشار به بازار ایران و ریزش و جهش قیمت ها مهیا می کرد.بررسی وضعیت بازار ارز ایران در سه دهه اخیر نشان می دهد خوان چهارم پیش روی بازار ارز با آسودگی و ثبات طی شده است.
آن تیرماه تاریخی
شاید اولین ریزش عجیب بازار ایران در سه دهه اخیر را بتوان در سال 1367 جستجو کرد.سالی که ایران با پذیرش قطعنامه 598 ، آتش بس با عراق را پذیرفت.با انتشار این خبر، بازار ارز، واکنشی شدید به این اتفاق نشان داد و قیمت هر دلار از حدود 140 تومان به کمتر از 50 تومان رسید.
سرگشتگی ناشی از این اتفاقات زمینه را برای بروز یک بحران تمام عیار در میان سرمایه گذارانی که روی دلار 140 تومانی حساب ویژه باز کرده بودند، پدید آورد. هنوز خاطره سکته بسیاری از بازاریان در آن سال و در آن مقطع زمانی نقل محافل است. هر چند دلار به سرعت خود را جمع و جور کرد اما نوسان های بازار در این سال ها سبب شد قیمت ارز در سال 1367 ، این مهمترین سال اقتصاد سیاسی ایران، کمتر از سال پیش از آن باشد. خروج از جنگی طولانی و هشت ساله بی تردید توجیهی منطقی برای این رفتار بازار تلقی می شود. واقعیات اقتصادی اما با جو روانی ناشی از تغییرات سیاسی تفاوت هایی ماهوی و جدی داشت از این رو دلار حرکت خود را برای بازگشت به خویشتن آغاز کرده بود.
این گونه بود که سال پس از آن قیمت دلار سه رقمی شد و متوسط نرخ دلار به 120 تومان رساند در حالی که متوسط نرخ دلار در سال 1367 متوسط نرخ این ارز در بازار ایران 96 تومان برآورد شده است.
سال 1369 اما متوسط قیمت به همان رقمی برگشت که پیش از قبول قطعنامه دلار به خود دیده بود. 141 تومان متوسط قیمت دلار در بازار ایران بود.
آغاز تشدید تحریم ها
تحریم هر چند واژه آشنایی برای اقتصاد ایران محسوب
می شود و سالیان طولانی است که اقتصاد و سیاست ایران با این واژه خو گرفته اما وقتی پای تحریم نفتی به میان آمد شرایط به شدت متحول شد.
اتفاق تاریخی پس از 24 سال باز هم در تیرماه رخ داد .
پیش تر مقدمات آماده شده بود. می گفتند اتحادیه اروپا خرید نفت از ایران را تحریم می کند. تیرماه بود که اتفاق رخ داد و خرید نفت از ایران تحریم شد. سخت ترین تحریم تاریخ ایران حالا رخ داده بود. تحریم کشتیرانی ، بیمه ، بانک، نفت و هر آنچه ابزار حیات یک اقتصاد است را نشانه رفته بود. دوران سختی از راه رسیده بود. دلار سال 1390 را با 1046 تومان آغاز کرده بود اما تا دی ماه قیمت ها روی 1540 تومان را نیز دید. روند صعودی ادامه داشت و التهاب در بازار چنان بود که از پس شش سال اگر آمارهای بانک مرکزی را در سال 1390 مرور کنید با جای خالی فراوانی روبرو می شوید. متوسط قیمت ارز در ماه های بهمن و اسفند در آمار درج نشده و متوسط قیمت دلار در سال 1390 بدون لحاظ کردن قیمت ها از میانه دی تا پایان اسفند محاسبه شده است . فروردین ماه سال 1391 ، دلار 1900 تومانی بود . تیرماه اما برنامه تشدید تحریم ها از سوی اتحادیه اروپا و دیگر کشورها در حالی اجرایی شد که قیمت دلار در یک قدمی 2 هزار تومان بود و خیلی زود پایش را به این محدوده قیمتی درازتر کرد. آن روزها بانک مرکزی برای پیشگیری از بروز جو روانی ، اعلام می کرد به هر فردی هر میزان ارزی که مایل است، تعلق می گیرد. صف های دراز مقابل صرافی ها ، هنوز در خاطر بسیاری از دلالان و صرافان سبزه میدان و فردوسی باقی مانده است . توزیع سخاوتمندانه دلار با شعار «با کارت ملی دلار بگیرید» و «از بانک ها دلار بگیرید» دو ماه بیشتر نتوانست تاب بیاورد و دست آخر این مدیریت دولت دهم نبود که مقصر از آب درآمد، «جمشید بسم الله » متهم ردیف اول بروز بحران بود. مهر ماه، بازار ارز تهران با دخالت پلیس بسته شد . سرمایه گذاران خردی که سبزه میدان و فردوسی را قرق کرده بودند از این محدوده بیرون رانده شدند تا به قول مقامات امکان مدیریت بازار فراهم شود. متوسط قیمت دلار در مهر ماه سال 1391 برابر با 3135 تومان بود. بهمن ماه اما متوسط قیمت به 3700 تومان رسید و در یک قدمی چهار هزار تومان نیز قدرت نمایی کرد.
بعدها وزیر دولت احمدی نژاد از آنچه رخ داد با عنوان « در رفتن نرخ ارز» یاد کرد و بسیاری از مشکلات اقتصادی بعدی را بدان ربط دادند.
بعد از اعلام نتایج انتخابات یازدهمین دوره ریاست جمهوری ، جو روانی ناشی از تغییرات دلار را در مسیر نزولی قرار داد و حالا سومین تجربه تاریخی دلار مانند اولین تجربه تاریخی در مقطع مورد بررسی نزولی بود.
قیمت دلار وارد کانال دو هزار تومانی شد.اینجا بود که رییس کل بانک مرکزی در دولت یازدهم ، وارد میدان شد و تاکید کرد کاهش بیش از پیش نرخ دلار صرفه و صلاح اقتصاد را به همراه ندارد. دلار در مسیر ثبات روزگار گذراند و نه اتفاقات مثبت سال 1394 زمینه را برای ریزش شدید قیمت ها فراهم کرد و نه آنچه حالا به وقوع پیوسته و بسیاری آن را با سال 1367 مشابه سازی می کنند. وقتی ترامپ مقابل دوربین های تلویزیونی ایران را نشانه رفت و برجام را برای تعیین تکلیف به کنگره سپرد، شمارش معکوس برای رسیدن شنبه تاریخی آغاز شد.
شنبه اما اتفاقی رخ نداد. قیمت ها نه تنها افزایشی نیافت بلکه کاهش در برخی ساعات نشان داد اقتصاد بر اساس داده ها از دنیای واقعی مسیر خود را ادامه می دهد. بی اعتنایی بازار ایران به سخنان ترامپ را می توان نشانه ای از بلوغ بازار ارز ایران دانست که در سایه مدیریت درستی رخ داده است .
حالا می توان این گونه تفسیر کرد که بازار ایران از چهارمین خوانی که سیاست پیش رویش قرار داده است، با آسودگی پرید .
پربازدیدترینهای روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
محمدرضا عارف مطرح کرد
احتمال خداحافظی خاطیان از فراکسیون امید
« ابتکار» از چالش انتخاب یک وزیر گزارش می دهد
وزارت علوم همچنان بدون گزینه
دختران کانون اصلاح تربیت در جشنوارههای جهانی
«رویاهای دم صبح» مملو از نجابت نگاه است
جلال خوشچهر
سیاست تهران در قبال واشنگتن
« ابتکار» از ابعاد یک شایعه گزارش میدهد
توهم شکاف در اصلاحات
« ابتکار» مسائل و معضلات پیش روی مورخان تاریخ شفاهی را بررسی می کند
پژوهشگر یا بازجو؟
خطری که از بیخِ گوش بازار رد شد
عبور از خوان چهارم ارز
یکی از شریانهای مهم رودخانه کارون در خطر است
دز در انبوهی از زباله
قاضی مقیسه بعد از پایان جلسه دادگاه پرونده موسوم به فساد نفتی:
زنجانی گفت پول دارم و یک ریال هم نمیدهم
در نخستین نشست خبری شهردار تهران مطرح شد
کشف معجزه آسای بدهی های شهرداری
موگرینی:
هیچ رئیسجمهوری نمیتواند برجام را لغو کند
قاضی مقیسه بعد از پایان جلسه دادگاه پرونده موسوم به فساد نفتی:
زنجانی گفت پول دارم و یک ریال هم نمیدهم
ولایتی:
ترامپ با ذلت از منطقه خارج خواهد شد