بازخوانی حذف یک «هفت» پردردسر

«صدا و سیما نه تیم تهیه و تولید «هفت» را مشخص کرده نه مجری انتخاب شده است. معاونت سیما هیچ برنامه‌ای برای تولید سری جدید «هفت» ندارد و بعید است این برنامه در جشنواره فجر پخش شود.» این خبری است که دیروز در فضای مجازی منتشر شد. حکایت غریبی است از این‌روزها که دیگر مخاطبان هم عادت کرده‌اند به نبود یک برنامه جدی که حواشی و جریان‌های روز سینمای ایران را تحلیل کند. برنامه «هفت»، اردیبهشت سال 89، با اجرای فریدون جیرانی بعد از مدت‌ها، تب سینما را به تلویزیون کشاند و به یکی از برنامه‌های پرمخاطب رسانه ملی تبدیل شد؛ برنامه‌ای که علی‌رغم حضور تکراری فراستی، فضای نقد آن به سمتی رفته بود که برخی آن را دیگر «اعصاب‌ خرد کن» و «نق مستدام» می‌خواندند، ولی همچنان برنامه جذابی بود که شاید دلیل اصلی آن صراحتش بود. در همان روزهای پایانی اجرای هفت توسط فریدون جیرانی، این صراحت از جایی به بعد از محدوده سینما به زمینه‌های دیگری هم کشیده شد و طبق معمول چند حاشیه جناحی، محفلی و بعضا گوشه و کنایه‌ها و نگاه‌های تکراری علاقه‌مند به دسته‌بندی کردن، باعث شد حواشی برای «هفت» بالا بگیرد. جیرانی تا اردیبهشت 91 در تلویزیون دوام آورد و سه ماه بعد محمود گبرلو، وارث یک برنامه جناح‌بندی شده بود. گبرلو می‌دانست برای جذب مخاطبانش و البته نظر مدیران سازمان باید خیلی تلاش کند. او برای در تعادل نگه داشتن مدیران سازمان و مخاطبان، بارها بر این مساله تاکید کرد که تمایل به طرح مسائل در قالب گفت‌وگوهای جدی دارد و خود را این‌گونه معرفی می‌کرد که معتقد است در گفت‌وگوهای رودررو بسیاری از نگاه‌های متعصبانه و پیش‌داوری‌های طرفین امکان تقلیل یافتن دارد و عقل‌گرایی می‌تواند جای روابط احساسی را بگیرد. اما این ایده جز در چند مورد در مابقی موارد، قابلیت اجرا پیدا نکرد. «هفت» از تیرماه 91 تا خرداد 94 در اختیار تیم گبرلو قرار گرفت و پس از پشت سر گذاشتن حاشیه‌هایی از جنسی دیگر، دورانش تمام شد. بعد از دو بار تعویض تیم تولید «هفت»، برنامه به بهروز افخمی رسید. اگر خاطر گرامی‌تان باشد، افخمی اولین بار که به عنوان مجری هفت، وارد قاب تلویزیون شد یک مصاحبه نسبتا جدی با فریدون جیرانی مجری اسبق این برنامه کرد. جیرانی همان اول کار از افخمی پرسید: «آیا از برنامه هفت قبلی تحلیلی داشتی؟» افخمی هم جواب داد: «برنامه هفت دوره تو خوب بود.»جیرانی هم به کنایه پرسید: «به گبرلو هم می‌گویی برنامه هفت دوره‌ تو خوب بود؟» افخمی هم جواب داد: «‌نه! از برنامه «هفت» گبرلو خسته می‌شدم و گاهی وسطش می‌رفتم و می‌خوابیدم.» جیرانی دوباره پرسید: «بیشتر فراستی را دوست داشتی؟» و افخمی جواب داد: «فراستی را خیلی دوست داشتم و به طور کلی شخصیت تلویزیونی خوبی است.»
جیرانی در بخشی از همان گفت‌وگوی دو‌طرفه و صریح  با گریز به روزهایی که هفت را اجرا می‌کرد، گفت: «آخر فراستی به هر فیلم روشنفکرانه‌ای که می‌رسید (یعنی منتسب بود به سینمای روشنفکرانه) انگار که از قبل قرار بود که آن فیلم را بکوبد. این کار فراستی بعدها برای «هفت» مساله شد. فراستی یک فیلم روشنفکری را بیشتر از یک فیلم معمولی و کارگردان معمولی می‌کوبید. تو این‌کار فراستی را کنترل می‌کنی یا نه؟» افخمی جواب داد: «نه! اتفاقا من در مورد این موضوع کاملا با فراستی هم سلیقه‌ام. فیلمسازی که خودش را خیلی جدی می‌گیرد باید با همان معیار ارزیابی شود. اگر تماشاچی هم نمی‌پسنددش باید سخت‌تر ارزیابی شود.» جیرانی گفت: «بهروز وقتی می‌گویی با این دیدگاه فراستی موافقی یعنی با همان دیدگاهی که فیلم‌های روشنفکری را می‌زند هم موافقی؟» افخمی هم جواب داد: «‌فکر می‌کنم فیلمی که تماشاچی ندارد و اتفاقا قمپوز روشنفکری دارد باید دوبرابر زده شود.» آن روز، هر دو خندیدند و البته  باز هم جیرانی به افخمی تاکید کرد: «تو می‌دانی که بخشی از مخاطبان سینما ما طرفدار سینمای روشنفکری هستند و اگر ببینند تو، در برنامه‌ات با این سینما مشکل داری برنامه تو را نخواهند دید.» در آخر جیرانی نسبت به جریان‌های سینمایی که مقابل هفت خواهند ایستاد، هشدار داد  و با خنده گفت: «امیدوارم دو سال دیگر ببینم تو از کنار اینها می‌گذری و به آنها تنه زدی. امیدوارم که خودت نخوری.» افخمی هم که  گویا خیلی موضوع نفوذ برخی از جریان‌های سینمایی را جدی نگرفته بود به جیرانی گفت: «من هم تنه می‌خورم. زندگی همین است و نباید انتظار داشت که طرف مقابلت خیلی اهل دیالوگ و مسالمت باشد. زندگی جنگ است و هرکسی که وارد عرصه جدید می‌شود، برایش این برخوردها طبیعی است.» اما افخمی هشدارهای جیرانی را جدی نگرفت و تنها یک سال و نیم روی آنتن تلویزیون دوام آورد. حالا دیگر تلویزیون عرصه گفت‌و‌گو با هنرمندان سینما را خالی گذاشته و برنامه‌های اینترنتی، در این عرصه ترک‌تازی می‌کنند. این روزها، جیرانی تاک‌شوهایش را با هنرمندانی که  دوست دارد، در برنامه‌ای اینترنتی، اجرا می‌کند.  گبرلو برنامه «شب‌های شفاهی» را برای شبکه شما آماده می‌کند و افخمی هم در استرالیا دنبال فیلمسازی خودش رفته است. مدیران سازمان صدا‌وسیما هم گویا دنبال دردسر نمی‌گردند تا دوباره جریان‌هایی که جیرانی هشدارش را داده بود، مقابل سازمان قدعلم کنند؛ حالا مدیران، فقط چند وقت یک‌بار جلوی خبرنگاران حاضر می‌شوند و جواب شایعه اجرای «هفت» با تیم چهارم تولید را پاسخ می‌دهند.