وزارت دفاع روسیه حضور دائمی در سوریه را تائید کرد الزام گریز ناپذیر خوشایند برای مسکو

پایگاه هوایی حمیمیم در لاذقیه و پایگاه دریایی طرطوس در ساحل مدیترانه برای حضور دائمی نیروهای روسیه آماده خواهند شد
محمدرضا ستاری
سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه روز گذشته اعلام کرد که کشورش قصد دارد حضور نظامی دائمی در دو پایگاه خود در خاک سوریه داشته باشد. به گفته وی پایگاه هوایی حمیمیم در لاذقیه و پایگاه دریایی طرطوس در ساحل مدیترانه برای حضور دائمی نیروهای روسیه آماده خواهند شد.
این خبر پس از آن منتشر شد که ولادیمیر پوتین، رئیس فدراسیون این کشور روز دوشنبه و در جمع شماری از قانونگذاران روس گفت که قصد ندارد نیروهایش را بطور کامل از خاک سوریه خارج کند. وی تاکید کرد که نیازی به استفاده از نیروهای مسلح روسیه در خاک سوریه به گستردگی که تا کنون استفاده می‌شد نیست؛ با این وجود ما دو پایگاه در آنجا داریم و قطعا به تلاش‌های ضد تروریستی خود از جمله در خاک سوریه ادامه می‌دهیم و اگر لازم باشد در آنجا بصورت انتخابی وارد عمل خواهیم شد.


این گفته‌ها در حالی مطرح می‌شود که پیش از روس‌ها اعلام کرده بودند که حداقل 49 سال در سوریه خواهند ماند و این مدت می‌تواند تمدید شود. همچنین علاوه بر مصونیت کامل قضایی نیروهای مسلح روسیه در سوریه، نزدیک به 60 درصد این نیروها به تجهیزات مدرن مجهز شده و دو سامانه پدافند هوایی اس-400 و اس-300 نیز در دو پایگاه حمیمیم و طرطوس مستقر شده‌‌اند. لازم به ذکر است، مسکو و دمشق پیش از این نیز توافق‌نامه‌ای را امضا کردند که اجازه حضور ۱۱ ناو از جمله ناو هسته‌ای در آن واحد برای مدت ۴۹ سال در این پایگاه را می‌دهد.
سوریه زمینه ساز ارتقای بین‌المللی روسیه
در مورد سیاست روسیه در سوریه و نقش این کشور در تحولات مدیریت بحران خاورمیانه باید گفت: هر چند بحران سوریه برای مردم و دولت‌های منطقه آثار و پیامدهای مخرب و پر هزینه‌ای در بر داشته، اما زمینه ارتقای جایگاه بین‌المللی روسیه را فراهم کرد. به گفته ناظران، توافق سال 2013 سرگئی لاوروف و جان کری در ژنو، درباره طرح نظارت بر تسلیحات شیمیایی سوریه، اوج نقش آفرینی روس‌ها برای بحران خاورمیانه بود. این توافق که منجر به امحاء سلاح‌های شیمیایی سوریه شد با پیوند خوردن به طرح ممنوعیت کاربرد این نوع سلاح‌ها توسط طرفین درگیر در قالب قطعنامه 2118 شورای امنیت، دو پیروزی دیپلماتیک روسیه پیش از ورود مستقیم به تحولات میدانی سوریه بود.
انگیزه روسیه برای ورود به سوریه
در خصوص انگیزه ورود روسیه به بحران سوریه، چند عامل مهم را باید مد نظر داشت. نخستین عامل دکترین سیاست خارجی پوتین است که متعاقب با سه اصل نوسازی اقتصادی، دستیابی به جایگاه شایسته در فرآیند رقابت جهانی و بازیابی موقعیت روس‌ها در عرصه بین‌المللی پایه گذاری شده است. در همین راستا با در نظر گرفتن بحران سوریه به عنوان معیار محک عملکرد این دکترین، می‌توان گفت که این ورود و نتایج آن تا به اینجای کار، آزمون کارآمدی برای پوتین در احیای جایگاه روسیه در جهان بوده است.
انگیزه سیاسی روسیه برای ورود به سوریه
در مورد انگیزه سیاسی روسیه برای ورود فعال به بحران سوریه نیز باید به سه نگرانی عمده مسکو درباره سیاست‌های غرب در خاورمیانه در طول تحولات چند سال اخیر اشاره کرد. روس‌ها با ورود خود به سوریه سه هدف عمده سیاسی را مد نظر داشتند. نخست آنکه از تکرار عقب‌ماندگی و فریب آنها مجدد آنها مانند ماجرای لیبی جلوگیری شود. دوم ممانعت از نقش آفرینی یکجانبه آمریکا در امور خاورمیانه و سومین عامل نیز به ممانعت از برقراری یک نظم تمام غربی در روند تحولات منطقه باز می‌گردد.
اهداف امنیتی روس‌ها برای ورود به بحران سوریه
آنها همچنین اهداف امنیتی خود را با تقسیم بندی در دو قالب نرم و سخت بر پایه نگرانی‌های هویتی و فرهنگی از قدرت‌گیری اسلام‌گرایان در خاک روسیه و همچنین تحکیم جایگاه خود در بندر طرطوس سوریه بنا نهاده‌اند. در همین رابطه است که مسکو توانست، علاوه بر حفظ پایگاه دریایی طرطوس، پایگاه هوایی حمیمیم در لاذقیه را نیز به عنوان عمق استراتژیک در منطقه خاورمیانه به دست آورده و زمینه‌های حضور بلند مدت در منطقه را فراهم آورد.
ابقای سوریه در مدار سیاسی مسکو
در همین رابطه مرکز پژوهش‌های مجلس طی گزارشی با اشاره به چهار عامل بازگشت‌گرایانه، سیاسی، امنیتی و اقتصادی نشان می‌دهد که سیاست خارجی روس‌ها در قبال سوریه در هماهنگی با تمام گرایش‌های معنایی غالب، تعینات ساختاری هدایت‌گر و مقتضیات عینی الزام آور در پیکره سیاست خارجی مسکو تنظیم شده است. تمایل در هدف‌گذاری سیاست خارجی متوازن پوتین، این الزام گریز ناپذیر خوشایند را به همراه دارد که سوریه به عنوان آخرین متحد بر جای مانده از زمان اتحاد جماهیر شوروی، در مدار سیاسی مسکو باقی بماند.