روزنامه ابتکار
1396/10/06
در سالروز ترور بینظیر بوتو بررسی شد «بانوی شرقی» در خون
علیرضا صدقیبینظیر بوتو در تاریخ 21 ژوئن 1953 در کراچی در یک خانواده تحصیلکرده متولد شد. وی دختر ذوالفقار علی بوتو نخست وزیر اسبق پاکستان بود. بی نظیر بوتو دوران تحصیل خود را در دانشگاه کراچی و راولپندی گذراند و در سال 1969 وارد دانشگاه هاروارد آمریکا شد.
همچنین بی نظیر بوتو از سال 1973 در دانشگاه آکسفورد در رشتههای حقوق و اقتصاد تحصیل کرد. پس از آن بود که بوتو به فکر فعالیتهای سیاسی افتاد و تصمیم گرفت به پاکستان بازگردد و فعالیتهای سیاسیاش را از حزب مردم آغاز کند.
ذوالفقار علی بوتو، نخست وزیر سابق پاکستان و بنیانگذار حزب مردم پاکستان در سال 1979 پس از کودتای نظامی ژنرال ضیاء الحق به دستور او و به حکم دادگاه عالی پاکستان به اتهام واهی قتل یک مخالف سیاسی اعدام شد. حزب مردم پاکستان یک حزب سوسیال دموکرات با گرایش چپ میانه است و بی نظیر بوتو در سال 1982 و در سن 29 سالگی رهبر این حزب شد.
وی نخستین زن پاکستانی بود که رهبری یک حزب سیاسی مهم را بر عهده میگرفت. وی پس از آنکه سال 1988 به نخست وزیری رسید اقدامات متعددی برای ارتقای اقتصاد و امنیت ملی پاکستان انجام داد و سیاستهای سرمایهداری اجتماعی را برای توسعه صنعتی و رشد اقتصادی پاکستان به اجرا درآورد.
بی نظیر بوتو طی فعالیتهای سیاسیاش با خطرات بسیاری روبرو شد به طوری که به دلیل مخالفت با حکومت نظامی ژنرال ضیاء الحق، رئیس جمهوری وقت پاکستان بازداشت و به حبس خانگی محکوم شد. پس از آن ضیاء الحق، بوتو را به انگلستان تبعید کرد و دو سال بعد در 10 آوریل 1986 بوتو به پاکستان بازگشت. بی نظیر بوتو دو بار در سالهای 1988 تا 1990 و 1993 تا 1996 سمت نخست وزیری پاکستان را بر عهده داشت؛ اما به علت فساد مالی از سمتش برکنار شد. وی در سال 1995 از کودتای نافرجام علیه دولتش زنده ماند و پس از آن لحن محکم وی علیه رقیبان سیاسی داخلی و همچنین دولت هند، سبب شد که لقب «بانوی آهنین پاکستان» را کسب کند.
بوتو و شوهرش (آصف علی زرداری) بارها توسط دادگاهها و دولتهای پاکستان و کشورهای مختلف به فساد مالی متهم و با حکم دادگستری پاکستان به زندان محکوم شدند. اثبات این اتهامات باعث شد که بی نظیر بوتو در سال 1996 از مقام خود برکنار شود. بوتو پس از این که هشت سال در تبعید به سر برد، در 18 اکتبر 2007 به پاکستان بازگشت. بی نظیر قصد داشت با شرکت در مبارزات انتخاباتی برای سومین بار به مقام نخست وزیری پاکستان انتخاب شود. وی دوران تبعید خود را در انگلستان و دبی گذراند. بوتو در همان ساعات اولیه ورودش به پاکستان و در کراچی مورد حمله تروریستی قرار گرفت اما به خود وی آسیبی نرسید. طی این حمله که کاروان حامل بوتو را هدف قرار داده بود، 135 تن کشته و 320 تن دیگر زخمی شدند.
سرانجام پس از چندین رشته ترور ناموفق، بی نظیر بوتو در تاریخ 27 دسامبر 2007 در یک حمله تروریستی انتحاری در شهر راولپندی در استان پنجاب به قتل رسید. با پایان یافتن سخنرانی انتخاباتی بوتو در این شهر، وی همراه با اطرافیان و محافظانش سوار بر اتومبیلی قصد ترک محل سخنرانی را داشت که این بمبگذار انتحاری خود را در نزدیک اتومبیل حامل بوتو منفجر کرد. در عین، فرد یا افراد مسلحی هم به سوی کاروان حامل او آتش گشودند. پس از آن بوتو به بیمارستان دولتی راولپندی منتقل شد و جان سپرد. علت اصلی مرگ بی نظیر بوتو گلولههایی که قبل از انفجار بمب به گردن و قفسه سینه وی اصابت کرده بود، اعلام شد. اما مقامات بیمارستان پس از آن اعلام کردند که مرگ بوتو در اثر برخورد جسم سخت با سر وی روی داده است. در پی ترور بی نظیر بوتو، دولت پاکستان طالبان و القاعده را مسئول این عملیات دانست و اعلام شد فردی به نام کرامت الله بلال از اعضای القاعده این ترور را انجام داده است. اما القاعده اعلام کرد که در ترور بوتو نقشی نداشته است.
بی نظیر بوتو پس از مرگش طی خاکسپاری در ایالت سند پاکستان در روستای کرهی خدابخش کنار محل دفن پدر و دو برادر خود به خاک سپرده شد. انتشار خبر ترور بی نظیر بوتو باعث بهت و حیرت بسیاری در سراسر جهان شد اما گویا این خبری بود که همگان انتظار آن را داشتند. از زمان بازگشت بی نظیر بوتو از تبعید به پاکستان مدت زیادی نمیگذشت اما در این مدت کوتاه، سه سوء قصد علیه او انجام گرفت که آخری در نهایت باعث قتل وی شد.
بوتو در پاکستان از نفوذ و قدرت بسیاری در میان جریانات سیاسی برخوردار بود و این موضوعی است که میتواند به روشن شدن دلایل ترور وی کمک کند. بی نظیر بوتو برای پاکستان برنامهای درازمدت در سر داشت و گام به گام به دنبال اجرای آن بود. اگرچه گفته شده که ورود بوتو به پاکستان طی هماهنگی با پرویز مشرف انجام شد، اما وقایع نشان داد که راه این دو از هم جدا بوده و اختلافاتی نیز با یکدیگر داشتهاند.
به نظر میرسد پرسیدن این سوال که عامل ترور بی نظیر بوتو چه کسی است پرسش درستی نباشد؛ گرچه در نهایت نیروی مشخصی در این کار دست داشته است. میتوان در این باره که القاعده یا سازمان اطلاعات ملی ارتش پاکستان و یا حتی پرویز مشرف در قتل بوتو دست داشتهاند، گمانهزنیهایی را مطرح کرد؛ اما این نوع گمانهزنیها بیشتر حرکت در راستای یک سویهنگری است تا درک صحیح واقعیتهای پاکستان.
پیچیدگی قتل بی نظیر بوتو را میتوان از این زاویه هم دید که وی قربانی روندی بود که خودش آن را ایجاد کرده بود. در دوران نخست وزیری بی نظیر بوتو، ارتش پاکستان با حمایت از طالبان، به قدرت یافتن خشونت مذهبی در افغانستان کمک کرد. خشونتی که به اسم مذهب، توسط طالبان به وجود آمد و کمکم در خود پاکستان هم رشد یافت.
نکته دیگری که در پس زمینه ترور بی نظیر بوتو وجود دارد، این موضوع است که واقعا مجامع بینالمللی درباره اوضاع سیاسی پاکستان و اینکه این اوضاع چه نقشی در ترور نخست وزیر فقید پاکستان داشته است، چه اطلاعاتی دارند؟
تفسیر سیاسی اوضاع پاکستان حتی برای کارشناسان برجسته سیاسی و امور بینالملل امری مشکل محسوب میشود. در هیچ جای دنیا به اندازه پاکستان اوضاع سیاسی پیچیده نیست. گروههای مذهبی، نظامی، سکولار، سیاستمداران و بنیادگراها هرکدام یک قدرت تعیینکننده در پاکستان به حساب میآیند و هرچند سال یک بار اتحاد تعدادی از آنها با یکدیگر یا اختلافاتشان، بازی سیاست در پاکستان را دستخوش دگرگونی میکند.
بی نظیر بوتو در راستای احیای دموکراسی، مبارزه با واپسگرایی و تقویت جنبش فمینیستی گام برداشت و شاید یکی از علل ترور وی اقداماتش در این سه زمینه بوده است. نخست وزیر فقید پاکستان که یک عنصر لیبرال دموکرات بود، تاحدودی توانست با اهدای جان خود فضای باز سیاسی پاکستان را به نوآوری دعوت کند. به دنبال ترور بی نظیر بوتو، بیثباتی در پاکستان تشدید شد و تظاهرات سراسر این کشور را فرا گرفت. از جمله تحولات مهم پس از ترور بوتو میتوان به انتخاب فهمیده میرزا به عنوان رئیس مجلس، یوسف رضا گیلانی به عنوان نخست وزیر، استعفای مشرف از ریاست ارتش و سپس از ریاست جمهوری و انتخاب آصف علی زرداری همسر بوتو به عنوان رئیس جمهوری جدید پاکستان اشاره کرد. آصف علی زرداری، همسر بی نظیر بوتو و رهبر حزب مردم (حزب بوتو) از سوی قانون گذاران پاکستانی در روز 6 سپتامبر 2008 به عنوان رئیس جمهوری انتخاب شد و به یکی از قدرتمندترین رهبران غیرنظامی در طول تاریخ 66 ساله استقلال پاکستان تبدیل شد.
بوتو در مقدمه اتوبیوگرافی خود تحت عنوان «بی نظیر بوتو؛ دختر شرق» میگوید: من این زندگی را انتخاب نکردم بلکه این زندگی است که مرا انتخاب کرده است. در کشور پاکستان به دنیا آمدم و زندگیم در برگیرنده حالات مختلفی از ناآرامیها، ناملایمات و لحظات غم انگیز و در عین حال پیروزیها و اوقات خوش است.
پربازدیدترینهای روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
محمدباقر نوبخت:
رئیس جمهوری دستور داد مشکل تخم مرغ حل شود
ابعاد و موانع گفتوگوی احتمالی اصلاحطلبان و اصولگرایان بررسی شد
مذاکره در پشت خطوط قرمز
تلاش مجلس برای جلوگیری از افزایش قیمت حاملهای انرژی در بودجه 97
بنزین گران نمی شود
سیدعلی محقق
دوربینیهای فوتبال؛ از شهوت دیده شدن تا پولشویی
«ابتکار» از وضعیت بازار سرمایه گزارش می دهد
تخت گاز بورس
وزارت دفاع روسیه حضور دائمی در سوریه را تائید کرد
الزام گریز ناپذیر خوشایند برای مسکو
حضور نگرانکننده هفت فیلم کمدی در راس جدول فروش سینمای ایران
کمدی؛ تداومبخش وضع موجود
در سالروز ترور بینظیر بوتو بررسی شد
«بانوی شرقی» در خون
سلطانیفر معاون مطبوعاتی شد
خانههای تاریخی با معماری اصیل ایرانی در زلزله کرمان کمترین آسیب را دیدهاند
شکست زلزله دربرابر بافت تاریخی